Wyrok WSA w Lublinie z dnia 26 listopada 2020 r., sygn. II SA/Lu 255/20

Odpady

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec Sędziowie Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski (sprawozdawca) Asesor WSA Jerzy Parchomiuk po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 26 listopada 2020 r. sprawy ze skargi E. S. i A. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lutego 2020 r. nr [...] w przedmiocie usunięcia odpadowych mas ziemnych oddala skargę.

Uzasadnienie

Pismem z dnia [...] sierpnia 2018r. ( nie podpisanym ) Dyrektor Wydziału Gospodarowania Mieniem Urzędu Miasta L. zawiadomił Wydział Ochrony Środowiska tego Urzędu o usypaniu na działce nr [...], położonej przy ulicy [...] w L., nasypu ziemnego o znacznych rozmiarach, co spowodowało zasypanie znajdującego się na działce drzewa i innej roślinności. Do pisma załączono dokumentację fotograficzną i mapki z internetowego serwera danych przestrzennych. Według notatki służbowej sporządzonej przez pracownika urzędu w dniu [...] sierpnia 2018r. na wspomnianej działce została rozsypana ziemia pochodząca z wykopów pod rury ciepłownicze, inwestycji prowadzonej przez T. Sp. z o.o w R.. Ziemia miała być deponowana na podstawie umów z właścicielami działek nr [...] i [...], poza obrysem skarpy powstałej jeszcze w 2015r. w kierunku obiektu sportowego P.. W piśmie z dnia [...] sierpnia 2018r. adresowanym do A. i E. S., właścicieli działki [...], poinformowano, że zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta L. w miejscu nowo utworzonego nasypu ziemnego w kierunku południowym działka objęta jest strefą ESOCH - ochrony suchej doliny i wezwano do zaprzestania wykorzystywania odpadowych mas ziemnych z wykopów budowlanych dla powiększenia nasypów oraz przywrócenie stanu poprzedniego. W kolejnej notatce z [...] października 2018r. pracownik urzędu stwierdził, że nasyp nie jest wydłużany, jednakże dosypana ziemia nie została zabrana. Obecnie nasyp zagraża sieci kanalizacji sanitarnej, co może skutkować jej uszkodzeniem i szkodami. Wobec powyższego organ pismem z dnia [...] października 2018r. zawiadomił właścicieli nieruchomości o wszczęciu na podstawie art. 26 ustawy o odpadach procedury w sprawie wydania decyzji nakazującej usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Następnie na podstawie art. 61 § 1 i 4 kpa zawiadomił o wszczętym postępowaniu. W odpowiedzi z [...] grudnia 2018r. właściciele działki poinformowali, że obecnie nie znajdują się na niej żadne odpady. Firma T., której odnajmowali działkę, wywiozła składowaną na niej ziemię, uporządkowała ją i wyrównała teren. Z kolei ich pracownicy zgrabili działkę i posiali trawę. Z kolei sama spółka w piśmie z dnia [...] stycznia 2019r. wyjaśniła, że [...] listopada 2018r. opuściła wynajmowaną działkę [...] zgodnie z umową zawartą z A. S.. Działka została wysprzątana i wszystkie składowane na niej materiały, odpady, zaplecze budowy i masy ziemi zostały wywiezione. Spółka zaznaczyła przy tym, że nie posiada informacji, czy po odebraniu działki przez właściciela po zakończeniu okresu najmu, są tam składowane inne odpady nie należące do niej. Podczas oględzin jakie miały miejsce [...] marca 2019r. w obecności właściciela nieruchomości ustalono, że nasyp nie został usunięty. Dotychczas istniejący nasyp został wydłużony o 2-3m, a jego wysokość od strony czołowej wynosi średnio 6m. Skarpy boczne zajęły część działek [...] i [...] po 2-3 m ich szerokości. Wobec ustalenia, że działki nie są przeznaczone do składowania lub magazynowania odpadów w tym budowlanych, a ilość zdeponowanej ziemi przekracza ilości dopuszczone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2015r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na potrzeby własne, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. z 2016., poz. 93 ) organ decyzją z dnia [...] stycznia 2020 r. nakazał A. i M. S. usunięcie w terminie do 22 kwietnia 2020r. odpadowych mas ziemnych pochodzących z wykopów budowlanych zdeponowanych na działce [...] oraz na działce sąsiedniej o nr [...] z długości nasypu - 2,5m mierząc od jego czoła i z jego szerokości licząc od działki nr [...] do granicy działki [...]. W decyzji wskazano, że odpady mają zostać zagospodarowanie w sposób zgodny z przepisami ustawy o odpadach oraz aktami wykonawczymi, natomiast potwierdzenie przekazania odpadów należy złożyć w organie do dnia 30 kwietnia 2020r. Organ zaznaczył, że co do działki [...] toczy się odrębne postępowanie. Po rozpoznaniu odwołania stron Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzję organu I instancji utrzymało w mocy. Organ wskazał, że zgodnie z przepisem art. 26 ust. 1 ustawy o odpadach posiadacz odpadów jest obowiązany do niezwłocznego usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Natomiast zgodnie z dyspozycją przepisu art. 26 ust 2 w przypadku nieusunięcia odpadów zgodnie z ust. 1, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji wydawanej z urzędu, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania, z wyjątkiem gdy obowiązek usunięcia odpadów jest skutkiem wydania decyzji o cofnięciu decyzji związanej z gospodarką odpadami. Organ zwrócił przy tym uwagę, że ustawa wprowadza domniemanie prawne odpowiedzialności za odpady władającego powierzchnią gruntu zanieczyszczonego odpadami, zdejmując z organów prowadzących postępowanie obowiązek dociekania z urzędu, kto był wytwórcą odpadów. Władający gruntem muszą mieć bowiem świadomość dbałości o porządek na swoich nieruchomościach i odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za działania osób trzecich prowadzące do zanieczyszczenia ich nieruchomości. Mogą się zwolnić z odpowiedzialności za odpady tylko wykazując, że odpadem włada lub władał faktycznie inny podmiot, czyli wskazać wyraźnie na innego posiadacza odpadów, gdyż obowiązek usunięcia odpadów ciąży na posiadaczu odpadów, którego odpowiedzialność oparta jest na obiektywnym fakcie zalegania odpadów w miejscu do tego nieprzeznaczonym, a za takie uznać należy powierzchnie przedmiotowych działek, na które od 2015 r., nawożone są odpady ziemne pochodzące z realizowanych w pobliżu wykopów budowlanych związanych z przebudową kolektora ciepłowniczego ul. [...], prowadzoną przez firmę T. Sp. z o.o., która z kolei działała w uzgodnieniu z właścicielami terenu i deponowała odpadową ziemię w miejscach przez nich wskazanych. W dniu [...] listopada 2018 r. stwierdzono, że pomimo wcześniejszych ustaleń masy ziemne powiększające nasyp nie zostały usunięte, a tym samym działka nie została przywrócona do stanu poprzedniego. Ponieważ zarówno właściciele działki jak i sama spółka utrzymywali, że nawiezione masy ziemi zostały usunięte, w dniu [...] marca 2019 r., z jej udziałem dokonano pomiarów w terenie, podczas których ustalono, że nasyp ziemny został wydłużony o ok. 2-3 m w stosunku do stanu poprzedniego, a wysokość nasypu od strony czołowej wynosi średnio ok. 6 m. Skarpy boczne nasypu zajęły część działek nr [...] i nr [...] po ok. 2-3 m ich szerokości. Wykonane pomiary wykazały, że ilość mas ziemnych zdeponowanych na przedmiotowym terenie znacząco przekroczyła wartości dopuszczone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na potrzeby własne, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku, które określa ilości odpadów dopuszczone do wykorzystania przez osoby fizyczne. Zgodnie z tym rozporządzeniem dopuszczalna maksymalna ilość odpadów o kodzie 17 04 05 możliwa do przyjęcia przez osobę fizyczną do utwardzania terenu wynosi 0,2 Mg/m2 utwardzanej powierzchni. Przyjmując wartość gęstości objętościowej ziemi jako 1,0 Mg/m3 (Praca zbiorowa pod redakcją Włodzimierza Martinka, Technologia robót budowlanych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2010) ilość ziemi dopuszczona do przyjęcia na potrzeby własne przez osoby fizyczne może utworzyć nasyp o wysokości ok. 20 cm. Nasypywanie ziemi dokonywane fizycznie przez T. Sp. z o.o. miało miejsce na podstawie wskazań właścicieli działki [...]. Podczas oględzin terenu w dniu [...] sierpnia 2019 r. potwierdzono, że zasypane drzewo (orzech włoski) zlokalizowane jest w obrębie działki [...]. Ustalono, że właścicielki działki [...] nie wiedziały o nasypywaniu ziemi i nie wyrażały zgody na zajęcie ich terenu. Kolegium zaznaczyło, że wspomniane działki nie posiadają statusu miejsca składowania lub magazynowania odpadów, w tym budowlanych oraz nie posiadają uzgodnień w zakresie zbierania lub przetwarzania odpadów, ani uzgodnień architektoniczno-budowlanych dopuszczających zmianę zagospodarowania terenu. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego działki należą do obszaru oznaczonego symbolem M2 - teren mieszkaniowy, bez prawa do zabudowy; część działki obejmuje obszar KD - tereny tras komunikacyjnych; a także należy wskazać, że część powierzchni działki znajduje się w strefie zieleni ogólnodostępnej "Z" oraz Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych "ESOCH". Przedłużona część nasypu wkracza w strefę Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych "ESOCH". Ustalenia terenowe zostały zweryfikowane w oparciu o dane binarne - w grudniu 2019 r. dokonano dodatkowego porównania ze stanem zarejestrowanym w roku 2017 za pomocą analizy plików binarnych zawierających chmurę punktów pochodzących z lotniczego skaningu laserowego Miasta L.. Zbiór danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu wykonany w 2017 r. pozyskano z zasobów Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii. Przedmiotowa analiza potwierdziła przeprowadzone wcześniej pomiary.