Wyrok SN z dnia 23 stycznia 2018 r., sygn. III UK 22/17

Wykładnia desygnatu „prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia”, zawartego w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, powinna uwzględniać analizę zmian tego pojęcia od dnia 1 stycznia 2009 r., wynikającą z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, a także wykazu, stanowiącego załącznik do tej ustawy. Brak danego stanowiska w nowym wykazie prac w szczególnych warunkach powinien implikować ścisłą interpretację tych desygnatów na gruncie poprzednich unormowań, również w aspekcie ich szkodliwego wpływu na organizm pracownika.

Biuletyn SN Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych nr 3/2018

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Beata Gudowska

SSN Andrzej Wróbel

w sprawie z odwołania R.P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w [...] o prawo do emerytury, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 23 stycznia 2018 r., skargi kasacyjnej odwołującego się od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 24 sierpnia 2016 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

W wyroku z 30 grudnia 2015 r., Sąd Okręgowy - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w [...], oddalił odwołania R.P. od odmownych decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w [...] z dnia 10 lutego 2014 r. oraz z dnia 15 kwietnia 2015 r., dotyczących przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił, że R. P. w dniu 22 lutego 1971 r. został zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji Kruszyw i Usług Geologicznych "K." w G. na stanowisku pomocnika wiertacza. Akta osobowe z tego okresu zatrudnienia zostały zniszczone przez zalanie. Przedsiębiorstwo zajmowało się badaniem gruntów, wykonywaniem dokumentacji pod żwirownię w celu ustalenia zasobów kruszywa naturalnego, wydobywaniem żwiru, rekultywacją terenu po żwirowni. Na stanowisku pomocnika wiertacza wnioskodawca zajmował się wykonywaniem odwiertów geologicznych, służących do wydobywania kruszywa. Wykonywano odwierty w ziemi, w które następnie zagłębiano rury, za pomocą których wydobywano kruszywo. Wydobywany żwir przesiewano na mokro i oceniano, jaka jest w nim zawartość piachu. Jeden otwór był wywiercany przez trzy osoby za pomocą rurek i tzw. łyżki. Od 25 kwietnia 1972 r. do 8 kwietnia 1974 r. skarżący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Bezpośrednio po służbie wojskowej powrócił na to samo stanowisko, i wykonywał tożsame czynności. Od około 1979 r. wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku kierownika robót wiertniczych. Do jego obowiązków należał pośredni nadzór nad brygadami wiertniczymi, które pracowały w odległości 200 - 300 metrów od siebie. Brygada wiertnicza składała się z trzech pracowników: dwóch pomocników wiertacza i brygadzisty, który wydawał im polecenia i nadzorował pracę. Bezpośrednim przełożonym brygadzisty był kierownik. Do zadań wnioskodawcy należało też ręczne pobieranie i przesiewanie próbek. Wykonując przesiewy wsypywał urobek do sita, następnie wkładał go do naczynia z wodą i poruszając sitem usuwał piasek przez oczka sita. Uzyskane próbki ważył, pakował do pojemników i podpisywał; później przewoził do laboratorium. Prace związane z przesiewaniem prób i ich opisywaniem w zeszycie zajmowały większość dnia pracy odwołującego się. Ponadto zajmował się on prowadzeniem dokumentacji robót wiertnicznych, ewidencji czasu pracy, kart oceny pracy. Zajmował się też przeprowadzaniem instruktażu podległego personelu wiertniczego z zakresu techniki robót i BHP - raz w tygodniu lub 1 - 2 razy w miesiącu, szkolenia trwały od około godziny 7.00 do 12.00. Wnioskodawca zajmował się również wykonywaniem czynności związanych z remontem i naprawą sprzętu, organizowaniem części służących do napraw. W tym celu poszukiwał fachowców, woził w razie potrzeby sprzęt do naprawy. Wnioskodawca raz w miesiącu przywoził wypłatę pracownikom z G. W okresach zimowych bywały przestoje w pracy, przy niższej temperaturze wnioskodawca zajmował się konserwacją sprzętu. Przez okres około 2 lat, w latach 80 lub 90 wnioskodawca pracował na żwirowni, i nadzorował pracę brygady. Praca polegała na czyszczeniu, konserwacji taśmociągów w kopalni żwiru i wymianie rolek w taśmociągu, ale jednocześnie nadzorował też inne brygady. Podczas pracy na żwirowni zajmował się też sortowaniem kamieni - otoczaków. Z dniem 9 listopada 1989 r. z wnioskodawcą rozwiązano stosunek pracy.