Wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2015 r., sygn. IV CSK 456/14

Ocena zasadności tego roszczenia wymagała w pierwszym rzędzie ustalenia, co było "celem świadczenia" uzgodnionym przez obie strony, albowiem to właśnie jego "nieosiągnięcie" stanowiło przesłankę żądania zwrotu. Do powstania obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego z tej przyczyny dochodzi w sytuacji, w której jeden z podmiotów (zubożony) świadczy na rzecz drugiego (wzbogaconego) po to, aby wzbogacony zachował się w określony, oczekiwany przez zubożonego sposób, mimo braku prawnego obowiązku takiego postępowania odbiorcy, a wzbogacony odmawia następnie spełnienia własnego świadczenia. Przesłanka nieosiągnięcia "zamierzonego celu świadczenia" jest zatem spełniona wtedy, gdy celem tego świadczenia było otrzymanie przez dającego świadczenia ekwiwalentnego, do spełnienia którego odbiorca nie był prawnie zobowiązany. Wymagana jest wiedza i świadomość wzbogaconego co do tego, jakiego zachowania zubożony oczekuje od niego w zamian za udzielone świadczenie. Staje się ono nienależne wówczas, gdy wzbogacony po przyjęciu świadczenia nie zachował się w sposób oczekiwany przez zubożonego, a więc nie zachował się w sposób wcześniej przez strony uzgodniony.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)

SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

SSN Krzysztof Strzelczyk

w sprawie z powództwa Towarzystwa Ubezpieczeń H. Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. przeciwko "T. G." Spółce Akcyjnej z siedzibą w G. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 15 kwietnia 2015 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 13 lutego 2014 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Towarzystwo Ubezpieczeń H. S.A. z siedzibą w S. wniosło o zasądzenie od "T. G." S.A. z siedzibą w G. kwoty 854 000 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 21 lipca 2009 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczenia nienależnego. Wyrokiem z dnia 29 maja 2013 roku Sąd Okręgowy oddalił powództwo ustalając, że w czerwcu 2008 roku prezes zarządu H. wyraził zainteresowanie finansowym wsparciem męskiej drużyny siatkowej prowadzonej przez stronę pozwaną w charakterze sponsora tytularnego, deklarując przeznaczenie około 5 milionów złotych na ten cel w ramach planowanej kilkuletniej współpracy stron. Strony prowadziły negocjacje dotyczące świadczenia przez pozwanego na rzecz H. usług reklamowo- marketingowych w zamian za sponsorowanie męskiej drużyny piłki siatkowej T. G. w sezonie rozgrywek ligowych 2008/2009 oraz w następnych czterech sezonach. Upoważnieni pracownicy obu spółek wymieniali między sobą drogą elektroniczną korespondencję dotyczącą treści planowanej umowy, przesyłali projekty umowy i listów intencyjnych, organizowali spotkania; ich działania były znane prezesom zarządów obu spółek. W dniu 27 sierpnia 2008 r. pozwany wystawił na rzecz powoda fakturę pro-forma nr [...] na kwotę 700 000 zł netto (854 000 zł brutto), wskazując, że dotyczy ona "zaliczki na poczet umowy o świadczenie usług marketingowych i reklamowych". Przedstawiciel powoda J. D. w liście elektronicznym z dnia 27 sierpnia 2008 roku zwrócił się do pozwanego o umożliwiające jej zapłatę potwierdzenie części ustaleń, zgodnie z którymi w sezonie 2008/2009 oficjalna, zgłoszona do udziału w rozgrywkach Plus Ligi, nazwa drużyny siatkówki mężczyzn miała brzmieć "H. T. G.", stroje meczowe drużyny oraz emblemat (logo) drużyny miały zostać zgłoszone do Plus Ligi zgodnie z załączonym do tego listu elektronicznego wzorem, zaś ewentualne zmiany ich wyglądu miały wymagać uprzedniej akceptacji powoda. Propozycja została przyjęta przez prezesa pozwanej Spółki K. W.; w dniu następnym powód dokonał przelewu wskazanej w fakturze pro forma kwoty na rzecz pozwanej Spółki. Sąd Okręgowy ustalił dalej, że mimo prowadzonych rozmów i negocjacji ostatecznie nie doszło do podpisania listu intencyjnego ani umowy o sponsoring tytularny powoda. W październiku 2008 roku prezes zarządu powoda oświadczył prezesowi zarządu strony pozwanej, że jest gotów do podjęcia rozmów na ten temat, ale w przyszłości.