Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 17 grudnia 2009 r., sygn. III PZP 2/09

Sąd Najwyższy w składzie : Prezes SN Walerian Sanetra (przewodniczący) SSN Józef Iwulski SSN Kazimierz Jaśkowski SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca, uzasadnienie) SSN Henryk Pietrzkowski SSN Krzysztof Pietrzykowski SSN Tadeusz Wiśniewski z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 grudnia 2009 r., wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 20 sierpnia 2009 r. o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego: czy tzw. orzeczenie interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność normy prawnej z Konstytucją stanowi podstawę do żądania wznowienia postępowania stosownie do art. 401¹ k.p.c.?

podjął uchwałę:

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianej w art. 401¹ k.p.c. i postanowił nadać jej moc zasady prawnej.

Uzasadnienie

I

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, „czy tzw. orzeczenie interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność normy prawnej z Konstytucją stanowi podstawę do żądania wznowienia postępowania stosownie do art. 401 k.p.c.”, w związku z ujawnionymi w tym zakresie rozbieżnościami w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Zdaniem Rzecznika, Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach uznawał z jednej strony, że tzw. orzeczenie interpretacyjne nie mieści się w hipotezie art. 401 k.p.c., co prowadziło do odrzucania skarg o wznowienie postępowania opartych na tego typu podstawie (orzeczeniu). Stanowisko to Sąd Najwyższy uzasadniał następującymi argumentami. Kwestia konstytucyjności lub niekonstytucyjności danego przepisu nie powinna być rozstrzygana na podstawie kryterium jego wykładni ukształtowanej w odniesieniu do interpretowanego przepisu w praktyce Sądu Najwyższego lub praktyce sądów powszechnych. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w pozbawieniu Trybunału Konstytucyjnego z dniem wejścia w życie Konstytucji RP z 1997 r. kompetencji do ustalania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw. Trybunał Konstytucyjny wprawdzie nie ustala już powszechnie obowiązującej wykładni ustaw, jednak nadal wydaje orzeczenia interpretacyjne zawierające w sentencjach wykładnię przepisów prawa poddawanych badaniu pod względem zgodności z Konstytucją. Tymczasem, skoro zgodnie z art. 239 ust. 3 Konstytucji, uchwały Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustalenia wykładni ustaw utraciły moc powszechnie obowiązującą, przeto w aktualnym stanie prawnym należy przyjmować, że orzeczenia interpretacyjne ustalające powszechnie obowiązującą wykładnię ustaw powinny być traktowane identycznie jak każda inna forma wykładni niewiążącej. W konsekwencji zawarta w sentencjach tego typu orzeczeń wykładnia przepisów prawa nie ma waloru powszechnie obowiązującego, ponieważ wykracza poza treść art. 188 pkt 1 w związku z art. 190 ust. 1 Konstytucji (postanowienie z dnia 6 maja 2003 r., I CO 7/03, niepublikowane).