Wyrok SN z dnia 7 marca 2001 r. sygn. I PKN 288/00

Pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym (art. 124 § 3 KP), jeżeli udowodni, bądź wykaże z wysokim prawdopodobieństwem, że szkoda powstała na skutek zdarzeń od niego niezależnych.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Józef lwulski

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2001 r. sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Usługowo-Handlowego „M.-B.” Sp. z o.o. w K. przeciwko Piotrowi G. o zapłatę, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 listopada 1999 r. [...]

zmienił zaskarżony wyrok w punktach I, III i IV w ten sposób, że oddalił obie apelacje i zniósł wzajemnie koszty postępowania apelacyjnego;

oddalił kasację w pozostałej części i zniósł wzajemnie koszty postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem z 27 maja 1999 r. zasądził od pozwanego Piotra G. na rzecz powodowego Przedsiębiorstwa Usługowo-Handlowego „M.-B.” Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 3.771,50 złotych z ustawowymi odsetkami tytułem odszkodowania za niedobór w mieniu powierzonym pozwanemu jako pracownikowi materialnie odpowiedzialnemu. Strona powodowa domagała się zasądzenia od pozwanego z tego tytułu kwoty 15.086,62 złotych, lecz Sąd uwzględnił powództwo jedynie częściowo, oddalając je w pozostałym zakresie.

Sąd Okręgowy ustalił, że pozwany był zatrudniony w powodowym Przedsiębiorstwie od 1 lipca 1994 r. na podstawie umowy o pracę na czas nie określony na stanowisku kierownika sklepu z odpowiedzialnością materialną za mienie powierzone. Powierzenie mienia poprzedzone zostało inwentaryzacją której wyników oraz sposobu przeprowadzenia pozwany nie kwestionował. Pozwany obsługiwał klientów w sklepie i prowadził dokumentację, jego współpracownik wydawał towar z magazynu. Umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej nie została zawarta. Po odejściu z pracy tego współpracownika, w czerwcu 1996 r., nie została przeprowadzona inwentaryzacja ani nie zawarto umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej z nowym pracownikiem. Sklep kierowany przez pozwanego składał się z powierzchni wystawowej z przyległym pomieszczeniem magazynowym oraz magazynu, gdzie przechowywano większe ilości towaru. Magazyn znajdował się w pewnym oddaleniu od sklepu (około 30 metrów), zjeżdżało się do niego windą. Pozwany nie zajmował się wydawaniem towaru z magazynu. W magazynie składowane były towary tego samego rodzaju, na przykład kleje i fugi, należące do dwóch różnych spółek - powodowego Przedsiębiorstwa oraz spółki „E.-F.”. Podczas nieobecności powoda w pracy spowodowanej urlopem sklep nie był zamykany i nie przeprowadzano inwentaryzacji, chociaż strona powodowa powierzała na ten czas obsługę sklepu osobom wcześniej w nim niezatrudnionym. Inwentaryzacja z 30 maja 1997 r., obejmująca okres od 18 listopada 1995 r. - a więc za 18 miesięcy - wykazała niedobór w kwocie 15.086,62 złotych, dochodzonej od pozwanego w pełnej wysokości w rozpoznawanej sprawie. Wysokości ujawnionego niedoboru oraz sposobu przeprowadzenia inwentaryzacji pozwany nie kwestionował. Powodowa Spółka rozwiązała z pozwanym umowę o pracę bez wypowiedzenia z jego winy. W ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy przyjął, że pozwany odpowiada za niedobór na podstawie art. 124 KP w 25 %, zaś pozostała jego część - w wysokości 75 % - powinna obciążać stronę powodową jako pracodawcę. Sąd podkreślił szereg nieprawidłowości w działaniu strony powodowej w zakresie organizacji pracy, przede wszystkim: nieprzeprowadzenie przez okres 18 miesięcy inwentaryzacji, niedokonywanie spisów towarów (remanentów) po dłuższej nieobecności pozwanego w pracy, zgodę na składowanie we wspólnym magazynie towarów stanowiących własność dwóch przedsiębiorców oraz dopuszczenie do sytuacji, w której przy kilkuosobowej obsłudze sklepu tylko pozwany był osobą odpowiedzialną materialnie, chociaż magazyn był oddalony od pomieszczenia sklepowego, co faktycznie wykluczało bezpośrednią kontrolę pozwanego nad wydawaniem towarów klientom. Tego typu organizacja pracy w sklepie sprzyjała powstaniu niedoboru. W ocenie Sądu Okręgowego pozwany uwolnił się częściowo od odpowie dzialności materialnej za powierzone mu mienie wykazując, że w 75 % szkoda powstała z powodów od niego niezależnych, gdyż w tym zakresie sam pracodawca przyczynił się do powstania niedoboru przez istotne zaniedbania organizacyjne. Zdaniem Sądu do powstania niedoboru przyczynił się również pozwany, który godził się na zastępowanie go przez inne osoby, nie podejmował starań o sprawdzenie we własnym zakresie stanu powierzonego mu mienia, na przykład przez spis z natury, a ponadto dopuścił do wymieszania w magazynie towarów należących do różnych przedsiębiorców.