Wyrok SN z dnia 6 czerwca 2000 r. sygn. I PKN 701/99

Błędy w przedstawionym przez komornika wyliczeniu wynagrodzenia prowizyjnego nie są równoznaczne z naruszeniem przewidzianego w art. 124 KP obowiązku zwrotu mienia lub wyliczenia się z niego, jeżeli decyzja w spra­wie wypłaty podejmowana jest przez sąd rejonowy jako pracodawcę.

Przewodniczący SSN Barbara Wagner

Sędziowie SN: Józef Iwulski, Walerian Sanetra (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2000 r. sprawy z powódz­twa Sądu Rejonowego w T. przeciwko Aleksandrowi Ł. o zapłatę, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 24 czerwca 1999 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Pozwany Aleksander Ł. wniósł kasację od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 24 czerwca 1999 r. [...], któ­rym oddalona została jego apelacja od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Wrocławia - Śródmieścia z dnia 3 lutego 1999 r. [...].

Sąd Pracy zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej (Sądu Rejono­wego w T.) kwotę 5.231,02 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 listopada 1995 r. i oddalił dalej idące powództwo. Aleksander Ł. był zatrudniony w Sądzie Rejonowym w T. jako komornik w rewirze [...] z siedzibą w M. w okresie od 1 kwietnia 1994 r. do 30 września 1995 r. Przejął on rewir po Józefie K. W piśmie z dnia 4 czerwca 1993 r. skierowanym do Prezesa Sądu Wojewódzkiego Dyrektor Departamentu Budżetowo-Administracyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości wyrażał pogląd, iż wynagrodzenie prowizyjne zgodnie z § 1 ust. 3 zarządzenia Nr 14 Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1992 r. w sprawie wynagrodzenia prowizyjnego komorników za czynności egzekucyjne za zajęcie rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę, itp. stanowi ¼ pobranych opłat za każdą z tych czynności. Natomiast w piśmie z dnia 26 sierpnia 1993 r. Dyrektor Departamentu Budżetowo-Administracyjnego wyjaśnił, że wynagrodzenie prowizyjne komorników sądowych wynosi 2 % pobranych opłat za każdą dokonaną czynność w sprawie, nie więcej niż jednokrotność przeciętnego wy­nagrodzenia miesięcznego w sferze budżetowej. Prezes Sądu Wojewódzkiego w W. pismem z dnia 27 sierpnia 1993 r. wydał polecenie służbowe, w którym zobowiązał do stosowania wykładni § 1 ust. 3 zarządzenia Nr 14 z dnia 17 czerwca 1992 r. w ten sposób, „że wynagrodzenie prowizyjne komorników, o którym mowa w § 1 ust. 3 zarządzenia stanowi 2 % opłat nie więcej niż jednokrotność przeciętnego wynagrodze­nia miesięcznego w sferze budżetowej w roku poprzednim”. Pismem z dnia 16 stycz­nia 1995 r. Prezes Sądu Wojewódzkiego w W. polecił przeprowadzenie kontroli prawidłowości naliczania i wypłaty wynagrodzeń prowizyjnych komorników od 1 dnia lipca 1992 r. Pozwany co miesiąc przekazywał stronie powodowej wykaz pobranych w danym miesiącu opłat wraz z wyliczeniem wynagrodzenia prowizyjnego. Główna księgowa strony powodowej sprawdzała wyliczone wynagrodzenie prowizyjne pod względem rachunkowym; wynagrodzenie to było wypłacane pozwanemu z kasy strony powodowej. W dniach od 9 stycznia 1995 r. do 3 lutego 1995 r. rewident Sądu Apelacyjnego w W. Józef Ć. przeprowadził kompleksową kontrolę działalności finansowo-gospodarczej i administracyjno-organizacyjnej biura komornika Sądu Rejono­wego w T. rewiru [...] z siedzibą w M. Aleksandra Ł. Rewident stwierdził naruszenie przepisów § 1 ust. 3 zarządzenia Nr 14 z dnia 17 czerwca 1992 r. polegające na tym, że zamiast 2 % opłat pozwany pobierał 25 % (z tego tytułu nienależnie pobrał kwotę 28.202.900 starych złotych) oraz naruszenie § 1 ust. 2 tego zarządzenia, polegające na pobieraniu opłaty przy przyjęciu nieprawidłowej podstawy jej wyliczenia (z tego tytuły nienależnie pobrał kwotę 36.254,00 starych złotych). Pozwany w okresie od 1 kwietnia 1994 r. do 31 grudnia 1994 r. nieprawidłowo naliczał i pobierał wynagrodze­nie prowizyjne. Pozwany pobierał prowizje w wysokości 25 %, zamiast obowiązujących 2 % opłat. Sprzecznie również z § 1 ust. 2 zarządzenia Nr 14 z 17 czrewca1992 r. naliczał prowizję nie w zależności od wysokości pobranych opłat, lecz przez do­wolne dzielenie pobranej opłaty na 2 lub 3 kwoty, które następnie dostosowywał do odpowiedniego punktu progów określających wysokość procentową pobranych opłat. W piśmie z dnia 16 lutego 1995 r. Wiceprezes Sądu Wojewódzkiego w W. skierowa­nym do Prezesa Sądu Rejonowego w T. „zalecił zobowiązanie” pozwanego do zwrotu kwoty 6.445,89 zł tytułem nienależnie pobranego wynagrodzenia prowizyjne­go za okres od 1 kwietnia 1994 r. do 31 grudnia 1994 r. Pismem z dnia 31 maja 1995 r. strona powodowa wezwała pozwanego do spłaty kwoty 6.445,89 zł w ratach miesięcznych po 300,00 zł, poczynając od czerwca 1995 r. Pismem z dnia 14 listopada 1995 r., w związku z zaprzestaniem przez pozwanego spłacania rat z tytułu nieprawidłowo pobranej prowizji, strona powodowa wezwała pozwanego do spłaty pozostałego długu w łącznej wysokości 5.845,89 zł w terminie dwóch tygodni. W październiku 1994 r. pozwany zakupił używany samochód marki Ford Fiesta, za kwotę 12.000 zł. W okresie od kwietnia 1994 r. do marca 1995 r. pomagał finansowo rodzi­com, dając im miesięcznie kwoty w wysokości 400 - 500 zł. Pozwany dojeżdżał do pracy w M. około , ponosząc wydatki na benzynę. Od 1 kwietnia 1994 r. do 31 marca 1995 r. mieszkał sam. Miesięczny czynsz wraz ze spłatą kredytu wynosił około 350 zł. Uwzględniając powyższe ustalenia Sąd Pracy uznał, że pozwany pobierając zawyżone wynagrodzenie prowizyjne zobowiązany jest do zwrotu należności z tego tytułu w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Sąd ten przyjął, iż nie zaistniały przesłanki do zwolnienia się pozwanego z obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia, zwłaszcza że po stronie pozwanego jako funkcjonariusza Skarbu Państwa, istnieje obowiązek zwrotu pobranego nienależnie świadczenia, gdyż już z chwilą pobierania zawyżonego wynagrodzenia winien był on liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu, przy czym bez znaczenia w tym aspekcie jest to, iż inni komornicy również w sposób nieprawidłowy naliczali wynagrodzenie prowizyjne. Według Sądu Pracy podnoszony przez pozwanego zarzut, iż pobrane wynagrodzenie wydatkował w całości i nie jest już wzbogacony nie znalazło potwierdzenia w toku postępowania dowodowego.