Uchwała SN z dnia 28 kwietnia 1994 r. sygn. I PZP 52/93

Przewodniczący Prezes SN: Jan Wasilewski

Sędziowie SN: Józef Iwulski, Maria Mańkowska, Walery Masewicz (sprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Stefania Szymańska, SA: Kazimierz Jaśkowski

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana Trautsolta, w sprawie z powództwa Wiesławy W. przeciwko Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w Ł. o odprawę pieniężną, po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 1994 r. na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez skład trzech sędziów Sądu Najwyższego składowi siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego postanowieniem z dnia 26 listopada 1993 r., sygn. akt I PZP 45/93

„Czy dopuszczalne jest dokonanie w drodze wypowiedzenia warunków pracy i płacy (art. 42 k.p.) zmiany umowy o pracę zawartej na czas nie określony na umowę na czas określony?”

podjął następującą uchwałę:

Nie jest dopuszczalna - przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 k.p.) - zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej na czas nie określony na umowę na czas określony.

Uzasadnienie

1. Punktem wyjścia dla rozważań nad treścią zagadnienia prawnego przedstawionego w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1993 r., I PZP 43/93, muszą być trzy pojęcia prawne: 1) rodzaj umowy o pracę (art. 29 § 1 k.p.), 2) warunki umowy o pracę (art. 29 § 1 k.p.), 3) treść umowy o pracę. Dwa pierwsze mają charakter zwrotów normatywnych w tym m.in. znaczeniu, że wynikają bezpośrednio z powołanych przepisów kodeksu pracy, trzecie jest pewną konstrukcją teoretyczną stosowaną w literaturze prawa. Z punktu widzenia systematyki przepisów kodeksu pracy i nazewnictwa stosowanego w tym akcie ustawodawczym, pojęcia „rodzaj umowy o pracę” (art. 25 § 1 k.p.) i „warunki umowy” są rozdzielne i autonomiczne, gdyż kodeks pracy nigdzie - także i poza przepisami rozdziału II - nie używa zamiennie zwrotu „rodzaj umowy” dla określenia „jej warunków” lub odwrotnie. Pojęcie rodzaju umowy używane jest powszechnie w orzecznictwie i w literaturze prawa dla oznaczenia czasu trwania umowy, a zwłaszcza dla dychotomicznego podziału umów na umowy bezterminowe i umowy terminowe. Do kodyfikacji pojęcie rodzaju umowy o pracę znane było jedynie w języku prawniczym. Kodeks pracy wprowadził je do języka prawnego. Ogólnie rzecz ujmując, zróżnicowanie rodzajów umowy o pracę ma na celu wskazanie czasu jej trwania oraz jej celu. Pierwsze kryterium pozwala wyodrębnić umowę zawartą na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Ten ostatni rodzaj umowy o pracę stanowi jednak tylko zjawiskową postać umowy zawartej na czas określony, różniącą się jedynie sposobem oznaczenia terminu jej rozwiązania. Trudno jest przypisać pojęciu rodzaju umowy innego znaczenia niż wynikający bezpośrednio z art. 25 § 1 kodeksu pracy. Zwłaszcza nieuzasadnione byłoby utożsamianie pojęcia rodzaju umowy z jednym z elementów jej warunków, albo różnicowanie rodzajów umowy ze względu na formę ich zawarcia (np. umowy o pracę zawarte na piśmie lub w inny sposób).