Wyrok SA w Katowicach z dnia 13 czerwca 2008 r., sygn. III AUa 1772/07

Podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu robotników na terenie Niemiec nie zwalniało - przed 1 maja 2004r. - od opłacania składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Polski.

Z uzasadnienia:

Ubezpieczony przedstawił dowód, że podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu robotników na terenie Niemiec od grudnia 1990r. do 28.02.2002r. Od 1.01.1999r. do 28.02.2002r. jako prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą na terenie Polski podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia tej działalności i nie było podstawy prawnej, aby zwolnić go od tego obowiązku, co wyjaśnił Sąd I instancji w swoim uzasadnieniu, powołując się na treść przepisu art.6 ust.1 ustawy systemowej - skutek taki miałoby bowiem jedynie podleganie ubezpieczeniu społecznemu pracowników na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (z zachowaniem warunków z art.9 ust.1a ustawy systemowej). Obowiązująca wówczas umowa z dnia 8.12.1990r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (Dz. U. 1991/108/468) nie regulowała kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą, co więcej ubezpieczony jako obywatel polski nie mógł być uznawany, w myśl przepisu art.2 ustawy z dnia 15.02.1962r. o obywatelstwie polskim (tj. w Dz. U. 2000/28/353 ze zm.), jednocześnie za obywatela innego państwa. Po dacie 1 maja 2004r., od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, bez względu na obywatelstwo ubezpieczonego, również w sferze ubezpieczeń społecznych obowiązują zasady wspólnotowe z Rozporządzenia Rady EWG nr 1408/71 z 14.06.1971r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we wspólnocie (Dz. UE L. 1971/149/2 ze zm.) oraz rozporządzenia wykonawczego nr 547/72 z dnia 21.03.1972r. Przepisy te bowiem, jak i inne akty prawa unijnego o randze rozporządzenia obowiązują wprost i bezpośrednio na terenie państw członkowskich, a w razie sprzeczności z prawem krajowym, mają przed nim pierwszeństwo. Według zasady ogólnej przepisów unijnych (art.13 ust.1b powołanego wyżej rozporządzenia) osoba prowadząca działalność na własny rachunek na terenie jednego państwa członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeśli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego, a zatem wg zasady ogólnej ubezpieczony podlegałby obowiązkowym ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski mimo, że zamieszkuje na terenie Niemiec. Jak słusznie zauważył organ rentowy w piśmie z dnia 11 stycznia 2007r. od zasady ogólnej istnieją wyjątki w kolejnych przepisach rozporządzenia 1408/71. Istotnie, osoba, która wykonuje jednocześnie pracę najemną (np. pracownik) na terytorium jednego państwa członkowskiego i działalność na własny rachunek na terytorium innego państwa członkowskiego - podlega ustawodawstwu obu tych państw członkowskich. Jednocześnie w przypadku Polski, która nie wprowadziła do załącznika nr VII zapisu o stosowaniu polskiego ustawodawstwa w przypadku prowadzenia działalności na własny rachunek w Polsce i zatrudnienia najemnego w innym państwie członkowskim - osoba w takiej sytuacji objęta będzie jedynie ustawodawstwem państwa członkowskiego, w którym wykonuje zatrudnienie (pracę najemną). W przypadku prowadzenia działalności na własny rachunek na terytorium dwóch państw członkowskich i zamieszkania w jednym z nich - obowiązuje ustawodawstwo państwa miejsca zamieszkania. Osoba taka traktowana jest jakby wykonywała całą swoja działalność na terenie państwa zamieszkania (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 26.05.2005r. C-249/04). Odnosząc powyżej powołane przepisy i zasady prawa unijnego do stanu faktycznego niniejszej sprawy, Sąd Apelacyjny stwierdził, że od 1.01.1999r. do 30.04.2004r. ubezpieczony podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski i nie było podstaw prawnych do zwolnienia go z tego obowiązku.