Wyrok NSA z dnia 9 listopada 2012 r., sygn. I OSK 1261/11

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Ewa Dzbeńska Sędziowie sędzia NSA Janina Antosiewicz sędzia del. WSA Marian Wolanin (spr.) Protokolant starszy asystent sędziego Maciej Kozłowski po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2012 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] Szpitala Specjalistycznego im. [...] w Ł. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Wa 1399/10 w sprawie ze skarg Prezydenta Miasta Łodzi wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej i [...] Szpitala Specjalistycznego im. [...] w Ł. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] kwietnia 2010 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia o wywłaszczeniu nieruchomości oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Wa 1399/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Prezydenta Miasta Łodzi wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej i [...] Szpitala Specjalistycznego im. [...] w Ł. na decyzję Ministra Infrastruktury z dnia [...] kwietnia 2010 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia o wywłaszczeniu nieruchomości.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazano, że orzeczeniem z dnia [...] listopada 1950 r. Nr [...] Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi orzekło o wywłaszczeniu nieruchomości położonej w Ł. przy ul. [...] nr hip. [...] rep. hip. [...], stanowiącej współwłasność M. i J. z C. małż. A. oraz A. i C. z O. małż. M. Prezydium Rady Ministrów decyzją z dnia [...] stycznia 1952 r. Nr [...] utrzymało w mocy powołane orzeczenie z dnia [...] listopada 1950 r. Następnie, Minister Budownictwa - działając z wniosku T. K. - decyzją z dnia [...] stycznia 2007 r. stwierdził nieważność obu powołanych orzeczeń o wywłaszczeniu, i decyzją z dnia [...] maja 2007 r. utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] stycznia 2007 r., lecz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 17 grudnia 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1181/07 uchylił decyzję Ministra Budownictwa z dnia [...] maja 2007 r. Ponownie rozpatrując sprawę, Minister Infrastruktury decyzją z dnia [...] kwietnia 2010 r. utrzymał w mocy decyzję Ministra Budownictwa z dnia [...] stycznia 2007 r. wskazując, że podstawę prawną orzeczeń wywłaszczeniowych z dnia [...] listopada 1950 r. i z dnia [...] stycznia 1952 r. stanowił art. 3 § 1 i art. 22 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 września 1934 r. Prawo o postępowaniu wywłaszczeniowym (Dz. U. Nr 86, poz. 776 ze zm.) oraz art. 1 i art. 2 dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939 -1945 r. w brzmieniu ustawy z dnia 30 grudnia 1949 r. (Dz. U. Nr 65, poz. 527). Wywłaszczeniu podlegały nieruchomości, które w latach 1939-1945 były zajęte na cele budowy, rozwoju i utrzymania urządzeń komunikacji publicznej, bądź na cele przedsiębiorstw podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, na cele wojskowe, pod ulice i place publiczne, skwery, zieleńce, parki, place sportowe i cmentarze, pod zalesienia lub na melioracje, na cele użyteczności publicznej. Nieruchomość musiała być przy tym nadal użytkowana na cele wymienione cele i została częściowo lub całkowicie zagospodarowana z funduszów publicznych bądź też zagospodarowanie jej było przewidziane do realizacji w pierwszej kolejności planu, a także w dniu wejścia w życie dekretu, tj. w dniu 16 kwietnia 1948 r., nieruchomość musiała znajdować się we władaniu Skarbu Państwa, związków samorządu terytorialnego lub przedsiębiorstw państwowych. Wywłaszczona nieruchomość w latach wojny była przejęta przez okupanta na Powiatowy Urząd Zdrowia, co spełnia jeden z warunków wywłaszczenia, jako zajęcie na cel użyteczności publicznej. Właściciele nieruchomości: A. i C. M., A. A. oraz J. A. pismem z dnia 24 kwietnia 1950 r. skierowanym do Prezydenta Miasta Łodzi poinformowali o istnieniu postanowienia Sądu Grodzkiego w Łodzi z dnia 15 maja 1945 r., nr C 490/45 przywracającego posiadanie nieruchomości położonej przy ul. [...], oraz o tym, że budynek jest użytkowany przez Wydział Powiatowy na podstawie najmu ustalonego postanowieniem z dnia 12 lutego 1946 r. W odpowiedzi na to pismo Prezydium Powiatowej Rady Narodowej stwierdziło, że podniesione przez właścicieli argumenty nie miały znaczenia dla toczącego się postępowania, ponadto przywrócenie posiadania powinno być połączone z rzeczywistym władaniem, którego przedmiotem jest w chwili obecnej Wydział Powiatowy bez względu na władanie. Na wadliwość władania nieruchomością przez Skarb Państwa właściciele wskazywali także w sprzeciwie od wywłaszczenia z dnia 24 kwietnia 1950 r., w piśmie skierowanym do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Łodzi, jak również na rozprawie odbytej w dniu 17 lipca 1950 r. Posiadania zależnego, jakim niewątpliwie jest najem, nie można uznać za sprawowanie władztwa nad nieruchomością. Bowiem pojęcie "władania" odnoszące się do nieruchomości zajętych oznaczało posiadanie samoistne, władanie wbrew woli właściciela i dotyczyło faktycznego władztwa nad nieruchomością bez tytułu prawnego. Fakt niewypełnienia przesłanek z art. 1 ust. 1 dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r. świadczy o wywłaszczeniu spornej nieruchomości z naruszeniem prawa materialnego, przy czym naruszenie to miało charakter rażący - co wypełnia przesłankę nieważności określoną w art. 156 § 1 pkt 2 kpa. Wywłaszczone działki to obecnie działki nr [...] oraz nr [...] i stanowią własność Województwa Łódzkiego. Następnie aktem notarialnym Województwo przekazało nieruchomość wraz z zabudowaniami w nieodpłatne użytkowanie [...] Szpitalowi Specjalistycznemu im. [...] w Ł. na okres 20 lat. Nieodwracalność skutków prawnych w rozumieniu art. 156 § 2 kpa oznacza sytuację, w której poprzedni stan prawny nie może być przywrócony, gdyż przestał istnieć przedmiot, którego prawo dotyczyło lub też podmiot, któremu prawo przysługiwało utracił zdolność do zachowania tego prawa albo wygasła instytucja stanowiąca źródło tego prawa. Nieodwracalność skutków prawnych związana jest ze zdarzeniem prawnym powstałym po wydaniu kwestionowanego aktu przejmującego określone mienie na rzecz Skarbu Państwa, którego skutków organ administracji nie może odwrócić działając w granicach przysługujących mu kompetencji. Wydanie decyzji komunalizacyjnej nie jest nieodwracalnym skutkiem prawnym w rozumieniu art. 156 § 2 kpa. Nie stanowi również nieodwracalnego skutku prawnego nabycie przez Szpital nieodpłatnego użytkowania nieruchomości, ponieważ nabycie to nastąpiło na skutek decyzji komunalizacyjnej Wojewody Łódzkiego z dnia [...] maja 2002 r. Ponadto nabycie nieodpłatne nie jest prawnie chronione.