Wyrok NSA z dnia 29 stycznia 2010 r., sygn. I OSK 1018/09

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska, Sędzia NSA Wojciech Chróścielewski, Sędzia WSA del. do NSA Iwona Kosińska (spr.), Protokolant Piotr Baryga, po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2010r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 5 maja 2009r. sygn. akt II SA/Bd 200/09 w sprawie ze skargi S. K. na decyzję Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z dnia [...] stycznia 2009r. nr [...] w przedmiocie zwrotu odliczonych od uposażeń kwot odprawy z tytułu zwolnienia ze służby, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop i odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, 2. zasądza od S. K. na rzecz Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z 5 maja 2009 r. sygn. akt II SA/Bd 200/09, po rozpatrzeniu skargi S. K., uchylił decyzję Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z [...] stycznia 2009 r. nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Szczecinie z [...] listopada 2008 r. nr [...], dotyczące zwrotu odliczonych od uposażeń kwot odprawy z tytułu zwolnienia ze służby, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop i odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia.

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy przedstawił następujący stan faktyczny sprawy:

Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Szczecinie decyzją z [...] listopada 2006 r. nr [...], na podstawie art. 8 ust. 1, art. 74 ust. 1, art. 94, art. 95 i art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (j. t. z 2008 r. Dz. U. Nr 141, poz. 892) orzekł o braku obowiązku wyrównania S. K. uposażenia za okres od 1 kwietnia 2003 r. do 31 lipca 2006 r. poprzez wypłatę zaliczonej na poczet tego uposażenia kwoty odprawy z tytułu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia w łącznej kwocie [...] zł. Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie organ wskazał, że na skutek wypowiedzenia stosunku służbowego, dokonanego przez Dowódcę Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy, S. K. został zwolniony z zawodowej służby wojskowej w dniu 31 marca 2003 r., w związku z czym Wojewódzki Sztab Wojskowy w Szczecinie wypłacił mu: odprawę w kwocie [...] zł, ekwiwalent za niewykorzystany urlop w kwocie [...] zł, odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia w wysokości [...] zł, czyli świadczenia w łącznej kwocie [...] zł. Następnie Dowódca Wojsk Lądowych w Warszawie decyzją z [...] czerwca 2006 r. stwierdził nieważność decyzji Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego z [...] grudnia 2002 r. wypowiadającej S. K. stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej. Na skutek powyższej decyzji oraz rozkazu Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z [...] września 2006 r. Wojskowy Komendant Uzupełnień w S. rozkazem dziennym z [...] września 2006 r. przyjął wymienionego podoficera na stan ewidencyjny Komendy od 1 kwietnia 2003 r. oraz stwierdził, że przysługują mu należności pieniężne wynikające z tytułu zawodowej służby za okres nieskutecznego zwolnienia z tej służby. Odmawiając wyrównania S. K. uposażenia za okres od 1 kwietnia 2003 r. do 31 lipca 2006 r. poprzez wypłatę zaliczonej na poczet tego uposażenia kwoty odprawy z tytułu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia, Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Szczecinie stwierdził, że S. K. nie został ostatecznie zwolniony z zawodowej służby wojskowej z dniem 31 marca 2003 r., a wypłacone mu odprawa z tytułu zwolnienia z tej służby i ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy okazały się świadczeniami nienależnie pobranymi, ponieważ świadczeń tych nie może otrzymać żołnierz, który nie został zwolniony z zawodowej służby wojskowej. W ocenie organu żaden przepis prawa nie przewiduje uprawnienia do zachowania przez żołnierza zawodowego otrzymanych wcześniej świadczeń z tytułu zwolnienia z zawodowej służby w razie późniejszego stwierdzenia nieważności decyzji o zwolnieniu, przy czym użyte przez ustawodawcę w art. 77 ustawy pragmatycznej sformułowanie "uposażenie i inne należności, o których mowa w art. 73 pobrane przez żołnierza zawodowego nie podlegają zwrotowi" nie oznacza, że nie można ich zaliczyć, potrącić, ustalając ponownie ich wysokość. Ponadto zdaniem organu I instancji okres, za który wypłacone zostało jednorazowe odszkodowanie, traktowany jest jako równorzędny ze służbą wojskową, co oznacza, że jednorazowe odszkodowanie stanowiło uposażenie żołnierza przysługujące mu w okresie wypowiedzenia, a jedynie wypłacone zostało jednorazowo w formie odszkodowania za cały okres skróconego okresu wypowiedzenia. W odwołaniu od powyższej decyzji S. K. wniósł o jej zmianę i zwrot potrąconych należności finansowych w kwocie [...] zł brutto wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 października 2006 r., tj. od dnia potrącenia przedmiotowej kwoty. W uzasadnieniu odwołania podniósł, że z przepisów ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie wynika możliwość bezpośredniego bądź też pośredniego potrącenia nienależnie pobranego świadczenia. Dodatkowo odwołujący powołał również przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy dotyczące potrąceń ze świadczeń pracowniczych, które w jego ocenie również nie mogą uzasadniać stanowiska organu l instancji. Po rozpatrzeniu odwołania Dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy decyzją z [...] stycznia 2009 r. nr [...] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Zdaniem organu odwoławczego podstawę wypłaty świadczeń w postaci odprawy i ekwiwalentu za niewykorzystany urlop stanowią powołane w decyzji przepisy art. 94 i 95 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, z których wynika, że są to świadczenia przysługujące żołnierzowi w związku ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej, natomiast odwołujący się nie został zwolniony ze służby wojskowej. Także zarzut naruszenia art. 77 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych jest w ocenie organu chybiony, ponieważ o ile przepis ten stanowi o uposażeniu i należnościach przysługujących w dniu zwolnienia ze służby, to w przypadku S. K. do takiego zwolnienia nie doszło. W ocenie organu odwoławczego stwierdzenie nieważności decyzji w przedmiocie wypowiedzenia S. K. stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej wywołało skutek ex tunc, usuwając skutki nieważnej decyzji od początku, tym samym żołnierz nie nabył prawa do odprawy, ani do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, a brak skutecznego zwolnienia ze służby oznaczał, że wypłacone należności stanowią świadczenia nienależne (art. 410 § 2 kc), do których stosuje się przepisy art. 405-409 kc o bezpodstawnym wzbogaceniu. Ostatecznie organ odwoławczy stwierdził więc, że w przypadku, gdy wypłacone kwoty nie zostały, do dnia ponownego zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, zwrócone przez żołnierza, zasadna była wypłata wyłącznie różnicy wynikającej ze wzajemnego potrącenia w związku z czym odwołujący się nie nabył prawa do należności głównej w postaci odprawy, ani ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, nie nabył również prawa do odsetek i w świetle tych okoliczności potrącenie dokonane przez organ I instancji mające na celu przywrócenie równowagi majątkowej było jak najbardziej uprawnione.