Umowa o pracę

Prowadzę niewielki zakład usługowy i mam zamiar zatrudnić w nim kilka osób na dłuższy okres. Rozważam zaproponowanie im 10-letnich umów na czas określony, aby uzyskać krótszy okres wypowiedzenia. Czy takie postępowanie jest zgodne z prawem? - Franciszek J. z Wrocławia

Prawem pracodawcy jest takie ukształtowanie umów w swojej firmie, by przynosiły mu one jak największe korzyści, minimalizowały straty i w należytym stopniu zabezpieczały jego uzasadnione interesy. W tym celu prawo przewiduje szeroką paletę umów - począwszy od różnego rodzaju umów o pracę, a skończywszy na kontraktach prawa cywilnego (dzieło, zlecenie, agencja, świadczenie usług). Swoboda pracodawcy w tym zakresie nie jest jednak nieograniczona, a wszelkie przepisy dotyczące umów muszą być zawsze interpretowane przez pryzmat ogólnych norm prawa pracy, które zapewniają pracownikowi - jako słabszej stronie stosunku pracy - wzmożoną ochronę. Jednym z takich przepisów jest art. 18 k.p., zgodnie z którym postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Postanowienia niekorzystnych umów i aktów są nieważne - zamiast nich stosujemy odpowiednie przepisy prawa pracy. Musi Pan też zdawać sobie sprawę z faktu, że prawo cywilne składa się nie tylko z norm ściśle określających prawa i obowiązki stron. Poza nimi występuje bowiem szereg tzw. klauzul generalnych (zasady współżycia społecznego, dobre obyczaje handlowe, dobro małoletniego itp.), które moderują szczegółowe normy, zmieniają ich dosłowne brzmienie, a czasem nawet ograniczają dowolność stron w zawieraniu umów.

W naszej sytuacji należy zważyć, że mogło dojść do obejścia prawa. Instytucja ta polega na dokonaniu czynności prawnej (u nas chodzi o zawarcie umowy), która wprawdzie nie stoi w jawnej sprzeczności z przepisami, ale jej rezultaty są już z prawem nie do pogodzenia. Czynność mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, np. taki, iż na miejsce nieważnych postanowień umowy wchodzą odpowiednie przepisy. Nieważna jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część umowy, pozostaje ona w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością umowa nie zostałaby zawarta.