Interpretacja indywidualna z dnia 23 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDSL1-1.4011.330.2024.2.JB

Preferencyjne rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dzieci - wyrok nieprawomocny.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 czerwca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 10 czerwca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 24 lipca 2024 r. (wpływ 26 lipca 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Pani K (…) i Pan P zawarli związek małżeński w dniu 27 września 2008 r. (…). Związek małżeński został zarejestrowany w księdze małżeństw Urzędu Stanu Cywilnego w (…) za numerem (...). Jest to pierwsze małżeństwo dla każdej ze stron. Ze związku tego pochodzą dwie małoletnie córki: M urodzona (…) oraz K urodzona (…). Strony nie posiadają dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych. Strony nie zwierały umów majątkowych małżeńskich.

Przed Sądem Okręgowym w (…) zakończyło się prawomocnie postępowanie w sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej – Sąd Okręgowy w (…) oddalił apelację Podatnika od wyroku Sądu Rejonowego w (…) w sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej, zatem rozdzielność majątkowa ustanowiona jest pomiędzy stronami od 11 sierpnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w (…) wyrokiem z dnia 20 grudnia 2023 r. rozwiązał związek małżeński stron w sprawie o sygn. akt (...). Wyrok w sprawie o rozwód jest nieprawomocny, gdyż Podatnik odwołał się do Sądu Apelacyjnego w (…) w zakresie pkt 1 wyroku – dot. orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy Podatnika. Wcześniej Sąd wydał szereg postanowień o udzieleniu Podatnikowi zabezpieczenia i wskazujących na to, że jest rodzicem samotnie wychowującym dzieci:

1)Sąd Okręgowy w (…) w dniu 14 września 2022 r. postanowił udzielić Podatnikowi zabezpieczenia i do czasu prawomocnego zakończenia postępowania ustalić miejsce zamieszkania małoletnich dzieci stron M urodzonej (…) i K urodzonej (…) przy ojcu, oraz z urzędu zabezpieczyć dobro małoletnich w ten sposób, że na czas toczącego się postępowania ustanowić nadzór kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej przez Panią K i Pana P, którego zobowiązać do składania kwartalnych sprawozdań z pełnionego nadzoru.

2)Sąd Okręgowy w (…) w dniu 14 października 2022 r. postanowił udzielić Podatnikowi zabezpieczenia na czas trwania procesu poprzez zasądzenie alimentów od powódki Pani K na rzecz małoletnich M urodzonej (…) i K urodzonej (…) w kwocie po (...) złotych miesięcznie na rzecz każdej z małoletnich, łącznie w kwocie (...) złotych miesięcznie, począwszy od dnia 1 października 2022 r., płatne do rąk pozwanego Pana P do 10-tego dnia każdego miesiąca wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat.

3)W sprawie o rozwód Sąd Okręgowy w (…) ustalił w drodze zabezpieczenia postanowieniem z dnia 24 października 2022 r. kontakty Pani K z małoletnimi M urodzoną (…) i K urodzoną (…) w co drugi weekend od piątku od godziny 16:00 do niedzieli do godziny 18:00, przy czym będzie ona odbierała dzieci z placówki szkolnej lub z miejsca ich zamieszkania i odwoziła małoletnie po zakończonym kontakcie do miejsca ich zamieszkania.

Wnioskodawca wskazuje, że nie ulega wątpliwości, że mieszka sam z dziećmi. Zgodnie z orzecznictwem prawo do rozliczenia jako samotny rodzic posiada osoba, która ma określony ustawą status (m.in. rozwodnik) i wykaże, że choćby przez jeden dzień w roku samotnie wychowuje dziecko. Dzieci przebywają u Wnioskodawcy codziennie, oprócz terminów, w których kontakty z dziećmi ma ustalona ich matka, zgodnie z terminami podanymi powyżej. Strona codziennie zajmuje się dziećmi. Zdaniem Strony, Podatnik spełnia kryteria przewidziane w art. 6 ust. 4c uPIT, aby móc skorzystać z preferencyjnego rozliczenia jako samotny rodzic. Tym bardziej, że ponosi również ciężary finansowe związane z zapewnieniem bytu zarówno małoletnim dzieciom.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Przywołując ramy prawne sprawy wskazać należy, że w myśl art. 6 ust. 4c uPIT, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265; dalej: ustawa zmieniająca), od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)małoletnie,

2)pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie

-podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Na podstawie art. 6 ust. 4d wskazanej ustawy, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy zmieniającej, w przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Według art. 6 ust. 4e ww. ustawy, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy zmieniającej, przepisu ust. 4c pkt 3 nie stosuje się, jeżeli dziecko, o którym mowa w tym przepisie, uzyskało w roku podatkowym:

1)dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub

2)przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152

-w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 240), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Zgodnie z art. 6 ust. 4f uPIT, dodanym przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy zmieniającej, sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r. poz. 2407 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981 i 2270).

W myśl art. 6 ust. 8 uPIT, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy zmieniającej, sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

1)stosuje przepisy

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

-w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy zmieniającej, przepisy art. 6 ust. 4c-4h, 8 (...) ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, (...) stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r.

Zasadniczy spór dotyczy tego, czy strona spełnia przesłanki do uznania jej za osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4c uPIT.

Tożsame zagadnienia prawne w zbliżonych zasadniczo stanach faktycznych były już przedmiotem licznych wyroków sądów administracyjnych. Linia orzecznicza sądów administracyjnych jest ugruntowana – wyroki NSA: z 5 kwietnia 2017 r., II FSK 573/15; z 12 lutego 2020 r., II FSK 383/20; z 6 maja 2021 r., II FSK 412/19; z 14 lipca 2021 r., II FSK 3790/18; z 17 sierpnia 2021 r., II FSK 3083/19; z 23 listopada 2021 r., II FSK 1038/21; z 3 lutego 2022 r., sygn. akt II FSK 1513/19; z 20 kwietnia 2022 r., sygn. akt II FSK 2020/19; z 7 lutego 2023 r., II FSK 1766/20; z 15 czerwca 2023 r., II FSK 42/21; z 10 października 2023 r., II FSK 309/21 oraz wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych: WSA we Wrocławiu z 16 lutego 2018 r., I SA/Wr 1234/17; z 18 listopada 2021 r., I SA/Wr 651/21; z 5 lipca 2022 r., I SA/Wr 948/21; WSA w Warszawie z 12 czerwca 2018 r., III SA/Wa 2608/17 i z 12 września 2017 r., III SA/Wa 2835/16, z 9 stycznia 2019 r., I SA/Wa 43/18, WSA w Gdańsku z 7 listopada 2018 r., I SA/Gd 831/18 oraz z 12 lipca 2022 r., I SA/Gd 320/22; wyroki sądów administracyjnych publikowane są w CBOSA, tj. Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl. Ww. wyroki zapadły na gruncie przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2021 r., jednakże w ocenie Podatnika przedstawione w nich rozważania zachowują w analizowanym zakresie aktualność w odniesieniu do regulacji, które weszły w życie 1 lipca 2022 r., a mają zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. (art. 18 ust. 1 ustawy zmieniającej).

Zaznaczyć należy, że brak jednolitości orzecznictwa określany jest jako stan „szczególnie dotkliwy dla porządku prawnego”. W literaturze najczęściej przyjmuje się, że jednolitość orzecznictwa sądowego istnieje wtedy, gdy w sprawach tego samego rodzaju zapadają takie same rozstrzygnięcia, a w sprawach podobnych – rozstrzygnięcia podobne. Zaznaczyć należy, że jednolitość orzecznictwa wzmacnia poczucie pewności prawa, równego traktowania przez prawo oraz przewidywalności orzeczeń sądowych i tym samym sprawiedliwości (wyrok NSA z 10 lutego 2022 r., III FSK 4889/21). Podkreślenia wymaga, że jednolitość orzecznictwa jest wartością samą w sobie, gdyż sprzyja pewności i stabilności stosowania prawa, a to w oczywisty sposób przekłada się na umacnianie wartości konstytucyjnych (wyrok NSA z 6 lutego 2014 r., I OSK 1647/12). A jak już wyżej wskazano z taką okolicznością mamy do czynienia w wyrokowanej sprawie.

W ocenie podatnika wykładnia spornego przepisu art. 6 ust. 4c uPIT nie pozwala na ograniczenie takiego statusu wyłącznie do rodziców wychowujących dzieci bez wsparcia drugiego z rodziców. Przepis wskazuje tylko, że rodzic chcący skorzystać z ulgi musi „w roku podatkowym samotnie wychowywać dzieci”. Jeśli rozwiedziony rodzic nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu czynności, przy współudziale drugiego rodzica, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to nieuprawnionym jest twierdzenie, że robi to wspólnie z drugim rodzicem.

W przedstawionym we wniosku stanie sprawy rodzice nie wychowują dzieci „wspólnie” (tj. jednocześnie w tym samym czasie i miejscu), ale każde z nich odrębnie, w wyznaczonym w wyroku przez sąd i uzgodnionym czasie, bez udziału drugiego z rodziców. O wspólnym (będącym antonimem samotnego), wychowaniu dzieci, nie świadczy fakt powierzenia władzy rodzicielskiej wspólnie obojgu małżonkom. Nieuprawniona jest wobec tego taka wykładnia tego przepisu, która wyklucza spod jego działania jednego z rozwiedzionych rodziców wychowującego dziecko bez udziału drugiego rodzica, czyli samotnie. Konkludując, prawidłowo dokonana wykładnia omawianego przepisu prowadzi do wniosku, że rozwiedziony rodzic samotnie wychowujący dziecko (dzieci), w znaczeniu powyżej wskazanym, jest uprawniony do ulgi ustanowionej w tym przepisie, jeśli spełnia pozostałe warunki zwolnienia.

W ocenie podatnika wykładnia spornego przepisu art. 6 ust. 4c uPIT nie pozwala na ograniczenie takiego statusu wyłącznie do osób, które uzyskały prawomocnie rozwód. Wskazać należy, iż za właściwie należy uznać możliwość uzyskania ulgi również w sytuacji nieprawomocnego wyroku w sprawie o rozwód, gdy małoletnie dzieci posiadają zabezpieczenie pobytu przy podatniku w toku sprawy o rozwód. Co istotne, małoletnia K od września 2022 r. nie utrzymuje kontaktu z matką i nie pozostaje pod jej opieką – ani razu nie spotkała się z matką w tym okresie.

W uzupełnieniu wniosku udzielił Pan następujących odpowiedzi na zadane w wezwaniu pytania:

1.Czy – w okresie, którego dotyczy wniosek – podlegał Pan na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu?

Odpowiedź: W okresie objętym wnioskiem posiada Pan nieograniczony obowiązek podatkowy na terenie RP.

2.Czy w roku podatkowym, którego dotyczy zapytanie, uzyskiwał Pan dochody opodatkowane według skali podatkowej (np. z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia itp.)?

Odpowiedź: Jest Pan zatrudniony na podstawie umowy o pracę i rozlicza się na zasadach ogólnych – również w okresie objętym wnioskiem.

3.Czy w roku podatkowym, którego dotyczy zapytanie, prowadził Pan działalność gospodarczą? Należy wskazać formę opodatkowania tej działalności.

Odpowiedź: Nie prowadził Pan działalności gospodarczej w roku podatkowym objętym wnioskiem.

4.Czy w okresie, którego dotyczy wniosek, w stosunku do Pana i Pana córek miały zastosowanie przepisy:

a)art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (podatek liniowy),

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym z wyjątkiem najmu prywatnego lub

c)ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub

d)ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych?

Odpowiedź: W okresie objętym wnioskiem nie miały wobec Pana i córek zastosowania przepisy opisane w pkt 4 pisma Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z dnia 12 lipca 2024 r.

5.Czy Pana córki w okresie, którego dotyczy wniosek, uczyły się/uczą/będą uczyły się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświaty lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie?

Odpowiedź: Pana małoletnie córki uczyły się i uczą na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

6.Czy Pana córki w okresie, którego dotyczy wniosek, otrzymywały/otrzymują/będą otrzymywać, zgodnie z odrębnymi przepisami, zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną? Jeśli tak, to od kiedy oraz konkretnie, które z ww. świadczeń i na podstawie jakich przepisów?

Odpowiedź: Pana małoletnie dzieci nie otrzymują ani nie otrzymywały w okresie objętym wnioskiem świadczeń opisanych w pkt 6 pisma Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z dnia 12 lipca 2024 r.

7.W związku ze wskazaniem we wniosku, że:

-Czy wyrok orzekający rozwód stał się prawomocny? Jeśli tak, proszę wskazać datę uprawomocnienia się wyroku Sądu dotyczącego rozwodu.

Odpowiedź:Wyrok w sprawie o rozwód nie jest prawomocny.

8.Czy w okresie, którego dotyczy wniosek, był/jest/będzie Pana osobą, w stosunku do której orzeczono separację, w rozumieniu odrębnych przepisów? W przypadku orzeczenia separacji należy wskazać datę uprawomocnienia wyroku Sądu dotyczącego separacji.

Odpowiedź: Nie orzeczono wobec Pana separacji.

9.Czy w okresie będącym przedmiotem wniosku Pana żona została pozbawiona praw rodzicielskich lub odbywała karę pozbawienia wolności?Jeżeli tak, to należy wskazać datę od kiedy?

Odpowiedź: Żona nie została pozbawiona praw rodzicielskich ani nie odbywała kary pozbawienia wolności.

10.Czy w okresie, którego dotyczy wniosek, faktycznie i samotnie wychowywał Pan córki, o których mowa we wniosku, bez udziału drugiego rodzica – ich matki – wykonywał Pan władzę rodzicielską: stale troszczył się Pan o byt materialny i rozwój emocjonalny córek, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby, tj. uczestniczył w wychowaniu córek, dbał o prawidłowy rozwój córek kształtując ich właściwe zachowania, rozwijał ich zainteresowania, sprawował nad nimi pieczę/opiekę, troszczył się o ich rozwój fizyczny i duchowy, ponosił wydatki związane z wypoczynkiem, ponosił koszty ich utrzymania, zabezpieczał potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne, pomagał w edukacji szkolnej, brał czynny udział w sprawach dotyczących córek związanych z ich kształceniem, dodatkowymi zajęciami itp.? Jeśli tak, to proszę wskazać przesłanki, które świadczą o tym, że Pan samotnie wychowywał córki, o których mowa we wniosku w okresie objętym wnioskiem?

Odpowiedź: W okresie objętym wnioskiem sprawował Pan pełnię władzy rodzicielskiej nad małoletnimi córkami – mieszkał z córkami sam, żywił, ubierał, dbał o rozwój fizyczny i emocjonalny. Pana żona utrzymywała bardzo rzadki kontakt z dziećmi, a obecnie utrzymuje kontakty tylko z jedną z córek. Młodsza córka K nie była u żony od września 2022 roku. Cały czas mieszka z Panem i jest pod Pana opieką.

11.Czy w okresie, którego dotyczy wniosek, matka córek wykonywał władzę rodzicielską w stosunku do nich, tj. uczestniczyła w wychowaniu córek, dbała o prawidłowy rozwój córek kształtując ich właściwe zachowania, rozwijała ich zainteresowania, sprawowała nad nią pieczę/opiekę, troszczyła się o ich rozwój fizyczny i duchowy, ponosiła wydatki związane z wypoczynkiem, ponosiła koszty ich utrzymania, zabezpieczała potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne – poza płaconymi alimentami, pomagała w edukacji szkolnej, brała czynny udział w sprawach dotyczących córek związanych z ich kształceniem, dodatkowymi zajęciami itp.?

Odpowiedź: W okresie objętym wnioskiem matka dzieci płaciła alimenty zasądzone na mocy postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Utrzymanie dzieci, opłacenie rachunków w domu, w którym Pan mieszka z dziećmi, robienie zakupów, dbanie o dzieci, kontakt ze szkołą dzieci, organizowanie zajęć pozalekcyjnych, organizacja komunii młodszej córki K w 2023 r., ferie zimowe, letnie kolonie córek – to wszystko spoczywa wyłącznie na Panu.

12.Któremu z rodziców w okresie będącym przedmiotem wniosku powierzono władzę rodzicielską nad dziećmi, o których mowa we wniosku, tj. czy zarówno Pan, jak i matka córek posiadaliście pełną władzę rodzicielską względem nich?

Odpowiedź: W okresie objętym wnioskiem oboje rodzice posiadali pełnię władzy rodzicielskiej, na mocy wyroku nieprawomocnego Sąd orzekł:

I.ustala miejsce zamieszkania małoletnich dzieci stron M urodzonej (…) i K urodzonej (…) przy ojcu i ogranicza obu stronom wykonywanie władzy rodzicielskiej poprzez:

a)zobowiązanie do podjęcia przez każdą ze stron terapii osobistej u psychologa lub w poradni świadczącej pomoc rodzinie w celu podniesienia kompetencji rodzicielskich, zniwelowania konfliktów, nabycia umiejętności uświadamiania sobie swoich przeżyć i kontroli własnych emocji oraz uświadamiania sobie emocji innych osób, nadto nabycia umiejętności właściwego reagowania na nie z poszanowaniem dla innych osób, nabycia umiejętności wzajemnego komunikowania się i wypracowania możliwości optymalnego współdziałania w sprawach dzieci, a także rozumienia skutków i wpływu istniejącego konfliktu między nimi na stan emocjonalny dzieci, ich dalszy rozwój,

b)zobowiązanie stron do zapewnienia psychoterapii indywidualnej małoletniej córce K celem poprawy jej stanu emocjonalnego, wypracowania metody odbudowania prawidłowej relacji z matką, przy włączeniu matki w proces terapeutyczny, zobowiązując strony do złożenia potwierdzeń uczestnictwa w zajęciach i terapiach sądowi opiekuńczemu w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia,

c)nadto pozwanemu poprzez ustanowienie nadzoru kuratora sądowego nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej, którego zobowiązuje do składania okresowych sprawozdań co sześć miesięcy.

13.Komu (Panu, czy matce dzieci czy obydwojgu rodzicom) zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2022 r. poz. 1577 i 2140) w odniesieniu do córek?

Odpowiedź: Świadczenie wychowawcze otrzymuje Pan.

Ponadto, poinformował Pan, że wniosek dotyczy jednego stanu faktycznego.

Pytanie

Czy w zaistniałym stanie faktycznym, Wnioskodawca może za rok 2023, do uzyskania przez dzieci pełnoletności, skorzystać z rozliczenia dochodu jako rodzic samotnie wychowujący dziecko, w myśl art. 6 ust. 4c ustawy z 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.; dalej uPIT) jeżeli wyrok o rozwód został wydany 20 grudnia 2023 r. i jest nieprawomocny, zaś w toku sprawy o rozwód Podatnik posiada ustalone na czas trwania postępowania miejsce pobytu dzieci przy Podatniku?

Pana stanowisko w sprawie

Wnioskodawca może za rok 2023, do uzyskania przez dzieci pełnoletności, skorzystać z rozliczenia dochodu jako rodzic samotnie wychowujący dziecko, w myśl art. 6 ust. 4c ustawy z 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.; dalej uPIT). Ze zwolnienia tego może skorzystać również podatnik w przypadku orzeczenia rozwodu w dniu 20 grudnia 2023 r., również w sytuacji gdy wyrok o rozwód nie uprawomocnił się.

W ocenie podatnika, wykładnia spornego przepisu art. 6 ust. 4c uPIT nie pozwala na ograniczenie przyznania ulgi wyłącznie do osób, które uzyskały prawomocnie rozwód. Wskazać należy, iż za właściwe należy uznać możliwość uzyskania ulgi również w sytuacji nieprawomocnego wyroku w sprawie o rozwód, gdy małoletnie dzieci posiadają zabezpieczenie pobytu przy Podatniku w toku sprawy o rozwód.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na mocy art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) dalej zwanej ustawą:

Zgodnie z art. 6 ust. 4d ustawy:

Według art. 6 ust. 4e ustawy:

Stosownie do art. 6 ust. 4f ustawy:

Na podstawie art. 6 ust. 8 ustawy:

Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Pana z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych – za wskazany przez Pana okres, tj. za rok 2023 – w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, należy wyjaśnić, że każda preferencja podatkowa stanowi wyjątek od zasady równości i powszechności opodatkowania. Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Z przywołanych wyżej przepisów art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej. W konsekwencji, podatnikowi przysługuje prawo do jej zastosowania, jeśli spełni warunki dla niej określone, a w szczególności, jeśli spełnia wymogi definicji osoby samotnie wychowującej dziecko, a także jeśli w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowywał dziecko/dzieci.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Pojęcie wychowywania dziecka uszczegółowił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 maja 2011 r. sygn. akt II FSK 30/10, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie:

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko. W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był całkowicie wyeliminowany z opieki i wychowania dziecka. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Rodzic, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.

Zauważyć również należy, że do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka – równie istotne jest legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Przepisy art. 6 ust. 4c ustawy wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (np. panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik). W przypadku osób, których związek małżeński został rozwiązany poprzez orzeczenie rozwodu, należy uznać, że status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa. W związku z tym, uzyskanie w danym roku podatkowym jedynie nieprawomocnego orzeczenia o rozwodzie, nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko. W doktrynie i w praktyce przeważa stanowisko, zgodnie z którym decydujące znaczenie ma tutaj kryterium formalne, jakim jest prawomocne orzeczenie sądu.

Oprócz legitymowania się określonym stanem cywilnym, art. 6 ust. 4c ustawy wskazuje, że osoba chcąca skorzystać z tej preferencji musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby. Jednakże nadmienić należy, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku.

Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie zatem przysługiwało jedynie temu z rodziców, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym. W konsekwencji, aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4c, należy mieć ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko (dzieci).

W przedmiotowej sprawie nie została spełniona przesłanka pozwalająca na uznanie Pana za osobę samotnie wychowującą dziecko, tj. nie należy Pan do jednej z kategorii osób wymienionych w powołanym powyżej przepisie (nie jest Pan kawalerem, wdowcem, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), stanowiącym zamknięty katalog osób uznanych przez ustawodawcę za osobę samotnie wychowującą dziecko. Jak sam Pan poinformował we wniosku oraz jego uzupełnieniu – jest Pan osobą pozostającą w związku małżeńskim – wyrok w sprawie o rozwód nie jest prawomocny.

Skoro Pana małżeństwo nie jest rozwiązane prawomocnym orzeczeniem Sądu, to do czasu uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód nie przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem nie można uznać Pana za „osobę samotnie wychowującą dzieci” w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc nie przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Preferencja ta uzależniona jest bowiem – jak już wcześniej wyjaśniono – również od stanu cywilnego rodzica, starającego się o status osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci). Art. 6 ust. 4c ustawy jednoznacznie wskazuje, w jakiej sytuacji osoba, która samotnie wychowuje dziecko, może z preferencji podatkowej skorzystać. Jednym z warunków skorzystania z preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko jest uzyskanie prawomocnego orzeczenia o rozwodzie. Status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa. W związku z tym, posiadanie w roku podatkowym jedynie nieprawomocnego orzeczenia o rozwodzie nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko. Ponadto, dla spełnienia przesłanki zawartej w tym przepisie nie jest wystarczające ustanowione zabezpieczenie pobytu córek przy Panu w toku sprawy o rozwód.

Biorąc zatem pod uwagę, że – jak wynika z okoliczności sprawy – w 2023 r. nie był Pan kawalerem, wdowcem, rozwodnikiem, ani osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, ani też osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, to nie można Panu przypisać statusu „osoby samotnie wychowującej dzieci”, ponieważ nie należy Pan do jednej z kategorii osób wymienionych w zamkniętym katalogu ustanowionym przez ustawodawcę w przywołanym wyżej przepisie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie kwestionując zatem Pana zaangażowania w proces wychowawczy córek – okoliczność, że w 2023 r. formalnie był Pan żonaty (brak prawomocnego orzeczenia Sądu) wyklucza możliwość uznania, że przysługuje Panu prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoby samotnie wychowującej dzieci. W konsekwencji, z tego względu nie spełnił Pan warunków określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wobec czego nie przysługuje Panu prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za 2023 r.

Zatem, Pana stanowisko jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się do powołanych przez Pana wyroków sądów administracyjnych wskazać należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).