Interpretacja indywidualna z dnia 7 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.240.2024.1.KF

Skutki podatkowe zbycia udziałów w uprzednio wywłaszczonej nieruchomości.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 marca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 5 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zbycia udziałów w uprzednio wywłaszczonej nieruchomości. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W 1959 r. a dokładnie (…) kwietnia 1959 r. w Biurze Notarialnym aktem notarialnym rodzina X, m.in. Pana ojciec, została zmuszona do przekazania swojej ziemi rolnej na rzecz miasta bezpłatnie (wg obowiązujących wówczas przepisów).

Dokładnej ilości ziemi odebranej bez żadnej finansowej rekompensaty nie udało się ustalić, albowiem w akcie notarialnym nie ustalono jaką część ziemi oddają miastu małżonkowie Y, a jaką rodzina X. Łącznie było to (…) m² ziemi rolnej.

Rodzina X uprzednio w listopadzie 1948 r. również bezpłatnie odstąpiła miastu (…) ha ziemi, ale to nie jest teren, którego dotyczy Pana wniosek.

Zostało wszczęte postępowanie o zwrot bezpłatnie przejętej ziemi w 1959 r., jako że zapytanie podatkowe dotyczy ziemi odebranej w 1959 r., działki zwrócone są przedmiotem zapytania.

Postępowanie o zwrot mogło dotyczyć tylko działek zagospodarowanych niezgodnie z celem wyszczególnionym w akcie notarialnym, czyli na cel inny aniżeli „ulice i zieleń publiczna”. Zwrócone działki zostały zagospodarowane na cele inne aniżeli przewidywał to akt notarialny. Są to działki:

1)nr (…) o pow. (…) m²,

2)nr (…), o pow. (…) m²;

3)nr (…) o pow. (…) m².

Wszystkie te działki oznaczone są w ewidencji gruntów jako działki.

Postępowanie o zwrot działek zagospodarowanych sprzecznie z zapisem aktu notarialnego wszczęto zostało w 2002 r. Poprzez jego przewlekanie z winy organów administracyjnych, toczyło się przez okres 21 lat i zakończyło się przyznaniem zwrotu ww. trzech działek na mocy orzeczenia WSA i NSA. Zawarta została ugoda administracyjna, w następstwie czego spadkobiercy – w tym i Pan zgodzili się zrezygnować z terenu (…) m², gdyż brak zgody z tym zakresie oznaczałby dalsze długoletnie postępowanie.

W trakcie postępowania nastąpił zgon czterech spadkobierców, przez co udziały przypadły członkom ich rodzin.

1.Pana ojciec nabył udziały z wywłaszczonej nieruchomości po śmierci swojej matki (…) stycznia 1941 r.

2.Pana ojciec zmarł (…) listopada 1981 r., spadkobiercami po ojcu była żona (Pana matka) w 1/3, Pana brat w 1/3 i Pan w 1/3.

3.Pana matka nabyła udziały w wywłaszczonej nieruchomości (…) listopada 1981 r.

4.Pana matka zmarła (…) stycznia 1996 r., a spadkobiercami był Pan i Pana brat, oboje po 1/2 spadku.

5.W małżeństwie Pana rodziców nie było rozdzielności majątkowej małżeńskiej, a udział w wywłaszczonej nieruchomości nie został włączony do wspólności majątkowej małżeńskiej, która panowała w małżeństwie Pana rodziców.

6.Dział spadku został dokonany w akcie notarialnym z (…) kwietnia 2023 r. i uprzednio w ugodzie administracyjnej z (…) marca 2023 r. Czynność została dokonana pomiędzy wszystkimi aktualnymi spadkobiercami:

AA – 124/480

BB – 124/480

Ojciec – 124/480

Brat – 18/480

Wnioskodawca – 18/480

CC – 12/480

DD – 6/480

EE – 6/480

FF – 12/480

GG – 9/480

HH – 9/480

II – 9/480

JJ – 9/480

Udziały nie uległy zmianie wskutek dokonania działu spadku, nikt nie został zobowiązany do dokonania spłaty na rzecz kogokolwiek.

Odpłatne zbycie udziałów (…) kwietnia 2023 r. nie nastąpiło w wykonywaniu przez Pana działalności gospodarczej.

Pytanie

Czy jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od sprzedaży zwróconej Panu części nieruchomości uprzednio bezpłatnie przejętej od Pana spadkodawców przez?

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie, nie musi Pan płacić podatku dochodowego od zwróconej Panu części nieruchomości uprzednio przejętej przez miasto.

Uzupełniająco podaje Pan, że ziemia zabrana spadkodawcom została Panu zwrócona tylko dlatego, że była zagospodarowana sprzecznie z zapisem celu jej przejęcia, a miasto nie zapłaciło za ponad 50 lat jej bezprawnego użytkowania.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ww. ustawy:

Przytoczony przepis formułuje generalną zasadę, zgodnie z którą sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw nastąpi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Przepis art. 10 ust. 5 ww. ustawy stanowi, że:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia „nabycie w drodze spadku”.

Należy zauważyć, że w orzecznictwie sądów administracyjnych pod pojęciem „nabycie w drodze spadku”, użytym w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy rozumieć nabycie w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego (np. wyroki NSA z 15 grudnia 2010 r. sygn. akt II FSK 1437/09, z 28 listopada 2013 r. sygn. akt II FSK 2983/11, z 25 stycznia 2013 r. sygn. akt II FSK 1120/11, z 6 czerwca 2013 r. sygn. akt II FSK 1966/11, z 19 czerwca 2015 r. sygn. akt II FSK 625/13, z 29 listopada 2015 r. sygn. akt II FSK 3281/15).

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że pojęcie „nabycia w drodze spadku” użyte w art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obejmuje zarówno nabycie nieruchomości w drodze dziedziczenia ustawowego i testamentowego, jak i nabycie nieruchomości w wyniku zwolnienia się od obowiązku wypłaty zachowku przez przeniesienie własności nieruchomości na rzecz osoby pominiętej w testamencie oraz nabycie nieruchomości na podstawie rozporządzenia testamentowego w drodze zapisu zwykłego i windykacyjnego.

Dodatkowo należy zauważyć, że we wszystkich wymienionych wyżej przypadkach nieruchomości będące przedmiotem nabycia muszą stanowić część masy spadkowej.

Zatem, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ww. ustawy, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment i sposób ich nabycia.

W przedmiotowej sprawie istotna jest więc kwestia, czy zwrot uprzednio wywłaszczonej nieruchomości stanowi jej nabycie w myśl powołanego wyżej art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.):

Zgodnie z art. 114 ust. 1 ww. ustawy:

Wywłaszczenie nieruchomości jest instytucją, za pomocą której państwo wkracza w sferę indywidualnych praw obywateli dla osiągnięcia celów o szczególnej doniosłości publicznej. W drodze decyzji dochodzi, m.in. do pozbawienia dotychczasowego właściciela prawa własności nieruchomości, z drugiej zaś strony do przejścia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub gminy. Jednocześnie ustawa zawiera swoistą gwarancję, że wywłaszczona nieruchomość będzie wykorzystywana wyłącznie zgodnie z celem, na który dokonano wywłaszczenia. Gwarancją tą jest instytucja zwrotu nieruchomości, w przypadku, kiedy nieruchomość stała się zbędna z punktu widzenia celu na jaki dokonano wywłaszczenia.

Zgodnie z art. 136 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Z kolei jak stanowi art. 136 ust. 3 ww. ustawy:

Art. 136 ust. 3 zdanie pierwsze częściowo został uznany za niezgodny z art. 21 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2017 r., sygn. akt SK 39/15 (Dz. U. z 2017 r. poz. 2375), z dniem 20 grudnia 2017 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w zakresie, w jakim wyłącza prawo do żądania przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę zwrotu nieruchomości nabytej przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w drodze umowy, o której mowa w art. 114 ust. 1 ww. ustawy, gdy nieruchomość stała się zbędna na cel publiczny uzasadniający jej nabycie.

Zgodnie z art. 137 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Natomiast, w myśl art. 140 ust. 1 ww. ustawy:

W myśl art. 216 ww. ustawy:

Celem zwrotu jest więc przywrócenie stosunków własnościowych sprzed wywłaszczenia. Decyzja o zwrocie nieruchomości pełni zatem funkcję restytucyjną, przywraca bowiem prawo własności nieruchomości – w tym przypadku poprzedniemu właścicielowi.

Decyzja o zwrocie nieruchomości powoduje przejście prawa własności na dotychczasowego właściciela, jednakże nie kreuje tego prawa; przywraca tylko wcześniej panujące stosunki prawnorzeczowe. W związku z tym, w momencie zwrotu nieruchomości nie następuje nabycie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takiej sytuacji ma miejsce restytucja stosunków sprzed wywłaszczenia, tj. zwrot prawa własności do nieruchomości na rzecz poprzedniego właściciela lub jego spadkobierców. Zwrot uprzednio wywłaszczonej nieruchomości, do którego dochodzi na podstawie decyzji administracyjnej jest więc zdarzeniem prawnym zmieniającym podmiotową stronę stosunku prawnorzeczowego odnośnie zwracanej nieruchomości, przywraca wcześniej panujące stosunki prawnorzeczowe. W związku z powyższym, jeżeli wywłaszczona nieruchomość jest zwracana następcy prawnemu osoby, której nieruchomość tę wywłaszczono, to prawo do zwrotu tej nieruchomości ma swe źródło w stosunku prawnym, z którego wynika to następstwo prawne.

W kwestii ustalenia czy zwrot nieruchomości na podstawie decyzji właściwego organu administracji dokonany w oparciu o przepis art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, stanowi nabycie w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wypowiedział się także Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia: 30 października 2014 r., sygn. akt II FSK 2372/12; 4 kwietnia 2019 r., sygn. akt II FSK 1420/17; 5 kwietnia 2019 r., sygn. akt II FSK 1368/17. NSA stanął na stanowisku, że zwrot nieruchomości na podstawie decyzji właściwego organu administracji dokonany w oparciu o przepis art. 136 ust. 2 i ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, nie stanowi nabycia w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W sytuacji, gdy tytułem prawnym do nabycia uprawnienia do wywłaszczonej nieruchomości jest spadkobranie, wówczas za dzień jej nabycia uznać należy datę nabycia przez uprawnionego, tj. wywłaszczonego właściciela lub też jego spadkobierców.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Spadek to zatem prawa i obowiązki zmarłego wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, które z chwilą jego śmierci przechodzą na następców prawnych.

W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 925 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 926 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego:

Powyższe oznacza, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei, postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Aby ustalić czy w przedmiotowej sprawie dokonana przez Pana 24 kwietnia 2023 r. sprzedaż przedmiotowych udziałów w nieruchomości, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, należy ustalić, od którego momentu liczy się bieg pięcioletniego terminu, o którym mowa w powołanym wyżej art. 10 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy w tym miejscu wskazać, że dla celów stosowania art. 10 ust. 5 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, momentem nabycia nieruchomości przez spadkodawcę, który tę nieruchomość nabył również w drodze spadku, jest moment nabycia tej nieruchomości zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Zatem, za moment nabycia nieruchomości lub praw, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uważa się nabycie nieruchomości lub praw przez spadkodawcę, nie zaś przez jego spadkodawców.

Należy zatem stwierdzić, że stosownie do art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za datę nabycia przez Pana przedmiotowych udziałów w nieruchomości należy przyjąć daty nabycia ww. udziałów przez Pana spadkodawców – rodziców. Pana ojciec nabył udziały w nieruchomości po swojej matce (…) stycznia 1941 r. Pana matka nabyła udziały w nieruchomości w spadku po swoim mężu (Pana ojcu) (…) listopada 1981 r.

Wobec powyższego, mając na uwadze wyżej przywołane przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny stwierdzam, że dokonany na Pana rzecz zwrot udziałów w wywłaszczonej nieruchomości nie stanowi nabycia w rozumieniu przepisów art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji stwierdzam, że dokonane przez Pana odpłatne zbycie w roku 2023 przedmiotowych udziałów w nieruchomości, dla których za daty nabycia przez Pana, zgodnie z art. 10 ust. 5 ww. ustawy, należy przyjąć daty nabycia nieruchomości przez Pana spadkodawców – rodziców, zmarłych (…) listopada 1981 r. oraz (…) stycznia 1996 r., nie stanowi źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zostało dokonane po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie przez Pana spadkodawców. Nie jest Pan zatem zobowiązany z rzeczonego tytułu do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).