Interpretacja indywidualna z dnia 16 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT1.4011.705.2023.2.MST

Skutki podatkowe zawarcia ugody z bankiem – umorzenie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

•prawidłowe w zakresie dotyczącym możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od kwot umorzonych Panu wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu zaciągniętego na nabycie nieruchomości od dewelopera i jej wykończenie pozostaje do całkowitej kwoty kredytu oraz

•nieprawidłowe w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 października 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zawarcia ugody z Bankiem. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 stycznia 2024 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W dniu (...) września  2009 r. A (dalej: „Wnioskodawca”; ,,Kredytobiorca 1”) wraz z małżonką B („Kredytobiorca 2”; łącznie: „Kredytobiorcy”) zawarli umowę kredytu o numerze (...) (dalej: „Umowa”) z BANK I. z siedzibą w C (aktualnie BANK II z siedzibą w C), czyli polskim bankiem działającym na podstawie przepisów Prawa bankowego (dalej: ,,Bank”). Zgodnie z Umową Bank zobowiązał się do udzielenia kredytu mieszkaniowego we frankach szwajcarskich w kwocie 327.070 CHF na okres od dnia zawarcia umowy do (...) września  2039 r. (dalej: „Kredyt”). Kredytobiorca 2 był wówczas właścicielem mieszkania o pow. 47 m² obciążonego kredytem hipotecznym, zaś Wnioskodawca (Kredytobiorca 1) był właścicielem mieszkania o pow. 30 m², wolnego od wszelkich obciążeń. Kredyt został zaciągnięty na zakup wspólnego mieszkania, w którym Wnioskodawca wraz z Kredytobiorcą 2 zamieszkali wraz z dziećmi.

W myśl postanowień Umowy celem Kredytu jest:

1)nabycie nieruchomości kredytowanej (lokal mieszkalny wraz z miejscem parkingowym) od dewelopera (cel główny);

2)budowa na nieruchomości kredytowanej mająca na celu wykończenie nieruchomości;

3)spłata zobowiązań finansowych (refinansowanie) do kwoty łącznie nieprzekraczającej kwoty Kredytu.

Przy czym wypłata Kredytu nastąpi poprzez:

1)przekazanie środków na rachunek bankowy dewelopera z tytułu należności związanych z realizacją celu Kredytu;

2)przelanie środków pieniężnych tytułem refinansowania zadłużenia Kredytobiorcy 1 z tytułu zaciągniętego przez Kredytobiorcę 2 na zakup mieszkania w okresie sprzed zawarcia związku małżeńskiego z Kredytobiorcą 1, kredytu w innym banku:

•kredytu hipotecznego udzielonego przez Bank III na podstawie Umowy 1 (zakup mieszkania na rynku wtórnym);

•kredytu hipotecznego udzielonego przez Bank III na podstawie Umowy 2 (remont zakupionego na rynku wtórnym mieszkania).

Część kredytu refinansowała zabezpieczenie hipoteczne pod Kredyt. Bank życzył sobie bowiem, żeby wszystkie zobowiązania Kredytobiorców znajdowały się w jednym Banku, jak również aby mieszkanie to stanowiło dodatkowe zabezpieczenie udzielonego przez Bank Kredytu.

Powyższe oznacza, że Kredyt ma w części charakter kredytu refinansowego:

1)głównym celem Kredytu było zdobycie przez Kredytobiorcę środków finansowania niezbędnych w celu nabycia nieruchomości od dewelopera, a następnie jej wykończenia (w tej części Kredyt został zaciągnięty na cele mieszkaniowe określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT);

2)dodatkowym celem Kredytu, wymuszonym przez Bank, była spłata dwóch wcześniej zaciągniętych kredytów – Kredytobiorca przeniósł swoje zobowiązania z tytułu kredytów zaciągniętych w Bank III do BANK II.

Kredyt został zabezpieczony:

1)hipoteką kaucyjną łączną umowną na wszystkich nieruchomościach obciążonych hipoteką do kwoty 359.320 CHF na zabezpieczenie roszczeń Banku wynikających z Umowy o zwrot kwoty Kredytu, zapłatę odsetek oraz prowizji oraz opłat i kosztów;

2)hipoteką kaucyjną do kwoty 131.290 CHF na nieruchomości obciążonej hipoteką na zabezpieczenie roszczeń Banku wynikających z Umowy o zwrot kwoty Kredytu, zapłatę odsetek oraz opłat, prowizji i kosztów.

Wskutek powzięcia wiadomości o zawarciu w Umowie klauzul niedozwolonych Kredytobiorca zdecydował się złożyć do sądu pozew przeciwko Bankowi o stwierdzenie nieważności Umowy oraz o zapłatę kwoty. Niemniej, pomimo wniesienia pozwu, Wnioskodawca rozważa również zawarcie ugody z Bankiem, na mocy której klauzule abuzywne zostałyby z Umowy usunięte, a w konsekwencji strony dokonałyby zmiany waluty Kredytu na PLN. Strony w ramach ugody przyjęłyby, że Kredyt (udzielony w CHF) będzie od początku udzielenia, tj. od (...) września  2009 r., rozliczony na nowych warunkach.

Zgodnie z nowymi warunkami, na dzień zawarcia ugody Kredyt (udzielenie i spłata kredytu) zostałyby rozliczone tak, jakby od daty zawarcia umowy (...) września  2009 r. stanowił kredyt w PLN udzielony zgodnie z warunkami określonymi w ugodzie. Dokonanie przez Kredytobiorcę spłaty kredytu w CHF zostałoby odpowiednio zaliczone na spłatę Kredytu w PLN (wynikającego z ugody), a brakującą kwotę do całkowitej spłaty Kredytu Wnioskodawcy zapłaciliby Bankowi jednorazowo, przy czym kwota ta będzie mniejsza niż kwota, którą Wnioskodawca na dzień złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej jest zobowiązany zapłacić na rzecz Banku.

W przypadku zawarcia z Bankiem Ugody dojdzie zatem do umorzenia przez Bank części zobowiązania kredytowego, a w konsekwencji do zmniejszenia kwoty Kredytu o odpowiednią kwotę, przy czym to zmniejszenie nie stanowi dla Wnioskodawcy żadnej dodatkowej korzyści, a jedynie prowadzi do stanu rozliczeń, który jest zgodny prawem.

Przed podjęciem decyzji co do jej zawarcia istotne znaczenie ma dla Wnioskodawcy, czy od umorzenia części zadłużenia, w zakresie w jakim Kredyt został zaciągnięty na cele mieszkaniowe, Wnioskodawca będzie mógł skorzystać z zaniechania poboru podatku PIT na podstawie § 1 Rozporządzenia.

Co istotne, Wnioskodawca wraz z małżonką nigdy nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Uzupełnienie wniosku

Przez umorzenie przez Bank części zobowiązania kredytowego należy rozumieć wygaśnięcie części zobowiązania w postaci kapitału kredytu w wyniku zawarcia ugody. Kredyt zatem nie zostanie „odfrankowiony” i nadal spłacany, a umorzony w ustalonej przez strony części, co będzie skutkowało zakończeniem umowy i zwolnieniem hipoteki obu mieszkań stanowiących przedmiot zabezpieczenia ww kredytu.

Na moment zawarcia ugody z bankiem kredyt nie byłby spłacony. Ugoda przewidywałaby, że jeżeli do spłaty pozostało jeszcze np. 100.000 CHF kapitału (odsetki i inne opłaty jak ubezpieczenie mieszkania Wnioskodawca reguluje na bieżąco), to jeżeli Wnioskodawca wpłaci do Banku jednorazowo np. 30.000 CHF, pozostałe 70.000 CHF zostanie przez Bank umorzone, a umowa zakończona.

Przedmiotem umorzenia będzie jedynie pozostały do spłaty kapitał wyrażony w walucie CHF. Lokal mieszkalny wraz z miejscem postojowym jest usytuowany w Polsce – D, okolice E.

Zawarcie ugody z Bankiem uzależnione jest od stanowiska wyrażonego w interpretacji indywidualnej. Stąd ugodę z Bankiem Wnioskodawca planuje zawrzeć niebawem po uzyskaniu korzystnej indywidualnej interpretacji podatkowej potwierdzającej prawo do zastosowania zwolnienia z podatku, nie później niż do dnia 31 grudnia 2024 r. Jeżeli stanowisko będzie niekorzystne, Wnioskodawca nie zawrze ugody z Bankiem.

Na moment zawarcia Umowy Kredytu z Bankiem Wnioskodawca nie był stroną umowy kredytowej zawartej przez jego małżonkę z innym bankiem na zakup jej panieńskiego mieszkania. Zaciągając wspólny kredyt na mieszkanie na podstawie Umowy Kredytowej Wnioskodawca i jego małżonka musieli zgodzić się na warunek Banku, że aby otrzymać ww. kredyt wszelkie inne kredyty hipoteczne zaciągnięte w innych bankach musiały być spłacone.

Ze środków pozyskanych wspólnie z małżonką z Umowy Kredytu spłacony został w całości kredyt małżonki na zakup jej panieńskiego mieszkania (Umowa ta została wówczas zakończona). Od tej pory Wnioskodawca spłaca jeden kredyt hipoteczny, w którym zabezpieczeniem hipotecznym są dwa mieszkania, tj. w D oraz mieszkanie panieńskie współmałżonki – w E.

Kredyt zaciągnięty przez małżonkę Wnioskodawcy na zakup mieszkania panieńskiego w innym banku był zabezpieczony hipoteką, która została spłacona na podstawie Umowy Kredytu. Obecnie mieszkanie to stanowi zabezpieczenie Umowy Kredytu.

Pytanie

Czy w przypadku zawarcia z Bankiem ugody, na mocy której Bank umorzy zadłużenie, przysługuje Wnioskodawcy zaniechanie poboru podatku z tytułu umorzenia przez Bank ww. kwoty w całości, czy też w części w jakiej kwota Kredytu zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego Kredytu na podstawie § 1 Rozporządzenia?

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku zawarcia z Bankiem ugody, na mocy której Bank umorzy zadłużenie, przysługuje Wnioskodawcy zaniechanie poboru podatku z tytułu umorzenia przez Bank w całości. Wynika to z faktu, że pełna kwota kredytu została przeznaczona na zakup nieruchomości mieszkalnej oraz ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia hipotecznego, które dotyczyło tego kredytu.

Niemniej, jeżeli Organ uzna to stanowisko za nieprawidłowe, wówczas Wnioskodawca prosi o potwierdzenie, że zaniechanie poboru podatku z tytułu umorzenia przez Bank przysługuje Wnioskodawcy w części, w jakiej kwota Kredytu zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT (tj. w części na sfinansowanie zakupu mieszkania w D) pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego Kredytu na podstawie § 1 Rozporządzenia.

UzasadnieniePana stanowiska

Zmierzając do oceny skutków podatkowych umorzenia przez Bank wierzytelności od zaciągniętego przez Wnioskodawcę kredytu mieszkaniowego wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Natomiast umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

W konsekwencji, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Oznacza to, że umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy PIT.

W tym miejscu należy wskazać na rozporządzenie Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 z zm.).

Zgodnie z § 1 pkt 1 lit. a Rozporządzenia, zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy: kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego, gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej.

U Kredytobiorcy w przypadku zawarcia Ugody spełnione będą wszystkie warunki zaniechania poboru podatku. Kredytobiorca spełni wymóg podmiotowy (umorzenie na rzecz osoby fizycznej). Umarzane zobowiązanie będzie wynikać z kredytu mieszkaniowego. Została zawarta jedna umowa kredytu mieszkaniowego (na zakup lokalu mieszkalnego wraz z miejscem parkingowym).

Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 lit. b Rozporządzenia, zaniechanie poboru podatku ma miejsce jeżeli osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Przy czym ze względu na to, że Wnioskodawca zaciągnął Kredyt wraz ze współmałżonką zastosowanie znajduje w tym przypadku również § 1 ust. 7 Rozporządzenia: w przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Również ta przesłanka jest spełniona, ze względu na to, że ani Kredytobiorca, ani jego małżonka nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu Kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację inwestycji mieszkaniowej innej niż opisana w stanie faktycznym.

W myśl § 1 ust. 2 Rozporządzenia, kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Zakres umorzenia wynikający z ugody mieści się w zakresie ww. należności (obejmuje kwotę kapitału).

Jak stanowi § 1 ust. 3 Rozporządzenia, w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

Przypadku Wnioskodawcy dotyczy również § 1 ust. 4 Rozporządzenia:W przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Jako zaciągnięcie kredytu na refinansowanie należy rozumieć operację pieniężną polegającą na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę (interpretacja Dyrektora KIS z dnia 25 września  2023 r. sygn. 0114-KDWP.4011.91.2023.2.AS1).

Wskazać przy tym należy, że sam charakter Kredytu (stanowiącego kredyt refinansowy) nie stanowi przeszkody w skorzystaniu z zaniechania poboru podatku, jednakże analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie w przypadku umorzenia kredytu refinansowego wyłącznie w sytuacji, gdy jest on zaciągnięty na spłatę kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT.

Ponadto jak stanowi § 1 ust. 5 Rozporządzenia, przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

a.jednego gospodarstwa domowego albo

b.więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774).

Ust. 6 stanowi zaś, że przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

U Kredytobiorcy zastosowanie ma pkt 1 ust. 5 – celem Kredytu było zaspokojenie potrzeb jednego gospodarstwa domowego.

Natomiast z zgodnie § 3 Rozporządzenia: Ilekroć w Rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wymóg określony w pkt 1 jest spełniony, gdyż kredyt został udzielony przed dniem 5 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów (Bank). Wymóg określony w pkt 2 jest spełniony, gdyż Kredyt jest zabezpieczony hipotecznie na nieruchomościach mieszkaniowych. Wymóg określony w pkt 3 jest spełniony, gdyż Kredyt został zaciągnięty na zakup nieruchomości mieszkaniowej.

Na podstawie § 4 Rozporządzenia, zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Jeżeli dojdzie do zawarcia ugody, to Wnioskodawca planuje ją zawrzeć w ww. terminie, a zatem spełnione będzie również kryterium czasowe obowiązywania Rozporządzenia.

Biorąc pod uwagę przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że umorzenie przez Bank części kwoty Kredytu (przewalutowanie Kredytu po niższym kursie), który Wnioskodawca zaciągnął wraz z małżonką (...) września  2009 r., stanowić będzie dla Wnioskodawcy przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy PIT z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy PIT, podlegający opodatkowaniu podatkiem PIT.

Jednocześnie należy wskazać, że w części, w jakiej kwota Kredytu zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego Kredytu na podstawie § 1 Rozporządzenia, Wnioskodawcy przysługuje prawo zaniechania poboru podatku. Wnioskodawca będzie bowiem spełniać wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania. W konsekwencji Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku PIT z tytułu umorzenia przez Bank kwoty Kredytu.

Przedstawione stanowisko zostało potwierdzone przez organy podatkowe m.in w:

•interpretacji Dyrektora KIS z 25 września 2023 r., nr 0114-KDWP.4011.91.2023.2.AS1, gdzie organ stwierdził, iż w stosunku do uzyskanego przez Panią przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności względem Banku znajdzie zastosowanie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. W konsekwencji nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu umorzenia w 2023 r. przez Bank kwoty kredytu;

•interpretacji Dyrektora KIS z 18 sierpnia 2023 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.549.2023.1.MKA, w której organ uznał, iż: Jednocześnie należy wskazać, że do uzyskanego przez Pana przychodu związanego z planowanym umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, o którym mowa we wniosku, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Będzie Pan bowiem spełniać wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania.

Analogiczne stanowisko organy podatkowe poparły również w:

•interpretacji Dyrektora KIS z 28 sierpnia 2023 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.607.2023.2.MN;

•interpretacji Dyrektora KIS z 13 lipca 2023 r., sygn. 0114-KDWP.4011.56.2023.2.ASZ;

•interpretacji Dyrektora KIS z 21 czerwca 2023 r., sygn. 0115-KDIT1.4011.247.2023.1.AS;

•interpretacji Dyrektora KIS z 21 kwietnia 2023 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.136.2023.1.DA.

Z uwagi na powyższe Wnioskodawca stoi na stanowisku, że spełnia wszystkie warunki do zastosowania wobec niego zaniechania poboru podatku PIT od kwoty umorzonego Kredytu w ramach ugody zawartej z Bankiem, co wynika z faktu, że pełna kwota Kredytu została przeznaczona na zakup nieruchomości mieszkalnej oraz ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia hipotecznego dla tego Kredytu, na zakup konkretnej nieruchomości.

Niemniej, jeżeli Organ uzna to stanowisko za nieprawidłowe to Wnioskodawca uważa, że zaniechanie poboru podatku z tytułu umorzenia przez Bank przysługuje Wnioskodawcy co najmniej w części, w jakiej kwota Kredytu zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT (tj. w części na sfinansowanie zakupu mieszkania w D) pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego Kredytu na podstawie § 1 Rozporządzenia.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z art. 11 ust. 1 tej ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym wartość umorzonej Panu części kredytu mieszkaniowego na podstawie zawartej ugody z bankiem stanowi dla Pana przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Przy czym, na podstawie § 1rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.):

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Natomiast w myśl § 3 ww. rozporządzenia:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie zaś z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

–położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

W konsekwencji, do uzyskanego przez Pana przychodu związanego z ww. umorzeniem – w części, w jakiej kwota kredytu zaciągniętego na nabycie od dewelopera nieruchomości w miejscowości D i jej wykończenie pozostaje do całkowitej kwoty kredytu – zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie powołanego rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika bowiem, że we wskazanej części spełnia Pan wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania.

Omawiane zaniechanie nie znajduje natomiast zastosowania wobec kwot umorzonych Panu wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowegow części, w jakiej kredyt ten został zaciągnięty na spłatę (refinansowanie) zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego Pana małżonki zaciągniętego na zakup i remont mieszkania w E, w okresie przed zawarciem przez Państwa związku małżeńskiego. Nie jest to wydatek, o którym mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie, wbrew Pana twierdzeniu, do sytuacji tej nie znajdzie zastosowania § 1 pkt 4 rozporządzenia, bowiem kredyt mieszkaniowy zaciągnięty przez Pana i małżonkę w 2009 roku (tj. kredyt udzielony m.in. Panu jako stronie umowy kredytowej) nie został zastąpiony kredytem refinansowym, ani też na jego spłatę nie został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny. W tym zakresie Pana stanowisko jest więc nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Odnośnie do powołanych przez Pana interpretacji indywidualnych, interpretacje te dotyczą konkretnych spraw podatników osadzonych w określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) i musi się Pan zastosować do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).