Interpretacja indywidualna z dnia 22 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.243.2023.2.ŁS

Zaniechanie poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (w przypadku umorzenia wierzytelności wynikających z kredytu.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko w części nieprawidłowe oraz w części prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowew części dotyczącej skutków podatkowych umorzenia kwoty zadłużenia z tytułu kapitału pożyczki, zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego i zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek oraz jest prawidłowe w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 maja 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia kwoty zadłużenia z tytułu kapitału pożyczki, zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego oraz zwolnienia z opodatkowania odsetek od nadpłaconego kapitału pożyczyki. Uzupełniła go Pani – na wezwanie organu – pismem z 24 lipca 2023 r. (wpływ) Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

17 lipca 2006 r. zawarła Pani z X Spółką Akcyjną z siedzibą w U. (dalej: „Bank”) umowę pożyczki hipotecznej (dalej: „Umowa”).

Zgodnie z Umową, Bank zobowiązał się postawić do Pani dyspozycji pożyczkę w kwocie 118 882,50 franków szwajcarskich (CHF) na warunkach określonych w Umowie. Pożyczka została udzielona na dowolny cel, przy czym kwota pożyczki została przez Wnioskodawczynię przeznaczona w całości na remont własnego domu mieszkalnego.

Spłata pożyczki oraz odsetek, prowizji, opłat i innych należności Banku a także kosztów odzyskania wierzytelności została zabezpieczona m. in. hipoteką na nieruchomości obejmującej działkę zabudowaną budynkiem mieszkalnym, wekslem własnym in blanco wraz z deklaracją wekslową oraz ubezpieczeniem budynku mieszkalnego wraz z cesją praw do odszkodowania na rzecz Banku z polisy ubezpieczeniowej budynku.

Oprocentowanie pożyczki pobierane było przez Bank według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym, której wysokość była ustalana w dniu rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, jako suma stawki referencyjnej i stałej marży. Dla celów ustalenia stawki referencyjnej Bank posługiwał się stawką LIBOR publikowaną na stronie internetowej (...) w datach szczegółowo określonych w Umowie. W dniu zawarcia Umowy marżę określono jako 4,5 punktów procentowych. Odsetki były obliczane miesięcznie od kwoty zadłużenia z tytułu pożyczki według obowiązującej w danym miesiącu zmiennej stopy procentowej.

Bank pobrał od Pani prowizję od udzielonej pożyczki w wysokości 0,84% kwoty pożyczki, która to kwota została zapłacona jednorazowo w dniu zawarcia Umowy w walucie polskiej przy zastosowaniu aktualnej tabeli kursów obowiązującej w Banku. Bank określił w Umowie szacunkowy całkowity koszt pożyczki na kwotę 239 608,24 zł, stosując tabelę kursów obowiązującą w dacie rejestracji umowy w systemie informatycznym Banku.

Spłata pożyczki miała nastąpić w ratach annuitetowych w wysokości podanej w zawiadomieniu o wysokości raty, w terminie do 1 lipca 2021 r. Spłaty miały odbywać się za pośrednictwem Pani rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego prowadzonego przez Bank w formie potrąceń wzajemnych wierzytelności Banku i Pani. Zawiadomienia o wysokości rat miały być wysyłane raz na trzy miesiące na co najmniej 10 dni przed terminem spłaty. Spłaty następowały w walucie polskiej w wysokości równowartości raty w walucie CHF według obowiązującego w Banku w dniu wymagalności kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna tabela kursów).

W przypadku powstania zadłużenia Bankowi należały się odsetki według stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych.

Umowa została wypowiedziana przez Bank pismem z 3 marca 2014 r., co spowodowało postawienie kwoty pożyczki w stan wymagalności. Wskutek prowadzonych negocjacji Bank i Pani zawarliście ugodę 24 czerwca 2014 r., określającą nowe zasady spłaty zadłużenia z tytułu pożyczki, która to ugoda była realizowana przez Panią.

W 2021 r. pomiędzy stronami zawisł spór przed Sądem Rejonowym w L. w sprawie z powództwa Banku przeciwko Pani. W toku sporu skuteczność niektórych postanowień Umowy została poddana w wątpliwość. Wskutek rozmów ugodowych, Bank zawarł z Panią 11 sierpnia 2022 r. ugodę (dalej: „Ugoda”), na mocy której doszło do:

1)przewalutowania kwoty pożyczki z waluty CHF na walutę polską (tj. tak jakby Umowa od samego początku opiewała na kwotę wyrażoną w walucie polskiej);

2)zmiany warunków udzielenia pożyczki m. in. poprzez wskazanie, że kwota pożyczki wynosiła 299 940,55 zł, zaś oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej zostało ustalone jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w wysokości 1,55%;

3)ustalenia, iż pożyczka została w całości spłacona, zaś wskutek przewalutowania powstała nadpłata należna Pani w wysokości 99 399,94 zł, w tym kapitał w wysokości 94 205,91 zł oraz odsetki w wysokości 5 194,03 zł (naliczone jako oprocentowanie zmienne w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M);

4)zobowiązania Banku do zapłaty na Pani rzecz ww. kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w terminie 14 dni od zawarcia Ugody;

5)zwolnienia Pani z długu w kwocie 102 237,74 zł stanowiącej kwotę zadłużenia widniejącą w księgach rachunkowych Banku według daty zawarcia Ugody po przeliczeniu na walutę polską, na która składają się: kapitał w wysokości 83 622,49 zł, odsetki zapadłe niespłacone w wysokości 2 204,56 zł, odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości 12 189,14 zł oraz koszty i opłaty w wysokości 4 221,55 zł;

6)zobowiązania Banku do wycofania pozwu wraz ze zrzeczeniem się powództwa, uznaniem pożyczki za spłaconą w całości oraz niepodnoszeniem wobec Pani żadnych roszczeń z tego tytułu w przyszłości.

Po wykonaniu postanowień Ugody, Bank wystawił Pani informację na formularzu PIT-11, wykazując w niej:

1)Pani przychód z innych źródeł w postaci umorzenia kapitału pożyczki w wysokości 83 622,49 zł;

2)Pani przychód z innych źródeł w postaci odsetek od nadpłaconego kapitału w wysokości 5 194,03 zł.

Pismem z 29 marca 2023 r. zwróciła się Pani do Banku z wnioskiem o skorygowanie informacji PIT-11 za rok 2022, albowiem w Pani ocenie rozliczenie pieniężne dokonane na podstawie Ugody jest dla Pani neutralne podatkowo, co oznacza, że Bank nie powinien był wystawiać informacji PIT-11 ani doręczać Pani tej informacji i właściwemu dla Pani organowi podatkowemu. W odpowiedzi Bank podtrzymał swoje stanowisko, zgodnie z którym umorzenie kapitału pożyczki, jak również wypłata odsetek z tytułu zwrotu nadpłaconego kapitału podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (jako przychody z innych źródeł), co oznacza, że Bank był zobowiązany sporządzić informację PIT-11, stosownie do art. 42a ustawy PIT.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Na pytania dotyczące tego czy odsetki zapłacone przez Bank od kwoty nadpłaconego kapitału pożyczki zgodnie z zawartą ugodą powstały z tytułu opóźnienia w zwrocie nadpłaconego kapitału oraz czy zostały wypłacone na podstawie art. 481 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny wyjaśniła Pani, że:

Brzmienie ugody w ww. zakresie jest następujące:

Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską, Strony uzgadniają, iż z uwzględnieniem § 1 ust. 5-7, pożyczka udzielona na podstawie Umowy została spłacona i powstała nadpłata należna Pożyczkobiorcy, która na dzień zawarcia Ugody wynosi wraz z odsetkami 99 399,94 złotych (słownie: dziewięćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset sześć złotych) w tym:

‒kapitał 94 205,91 złotych,

‒odsetki 5 194,03 złotych.

Na odsetki składa się naliczane przez Bank od dnia powstania nadpłaty oprocentowanie zmienne w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M. Dzień poprzedzający dzień roboczy powstania nadpłaty, jest dniem rozpoczynającym pierwszy trzymiesięczny okres obowiązywania tego wskaźnika. Wskaźnik referencyjny WIBOR 3M na dzień roboczy poprzedzający dzień powstania nadpłaty wynosił 1,73. Kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M kończą się w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada dniowi, w którym rozpoczął się poprzedni trzymiesięczny okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego. Naliczone odsetki podlegały miesięcznej kapitalizacji.

Bank zobowiązał się do zapłaty kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w terminie 14 dni od zawarcia ugody. W przypadku braku spłaty w terminie, należne były dodatkowo odsetki za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych od następnego dnia po bezskutecznym upływie tego terminu. Podstawa prawna wypłaty odsetek nie została wskazana w treści ugody.

Pytania

1)Czy po Pani stronie powstał przychód z innych źródeł w związku z umorzeniem przez Bank kwoty zadłużenia z tytułu kapitału pożyczki na podstawie Ugody?

2)W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie nr 1 - czy do Pani przychodu z tytułu umorzenia Pożyczki uzyskanego wskutek zawarcia Ugody z Bankiem znajduje zastosowanie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie § 1 Rozporządzenia?

3)Czy po Pani stronie powstał przychód z tytułu odsetek od nadpłaconego kapitału zwróconego Pani przez Bank na podstawie Ugody?

4)W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie nr 3 – czy dochód z tytułu odsetek od nadpłaconego kapitału zwróconego Pani przez Bank na podstawie Ugody korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy PIT?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem – w zakresie pytania oznaczonego nr 1 – kwota niespłaconego kapitału pożyczki widniejąca w księgach rachunkowych Banku w dacie zawarcia Ugody, która to kwota została umorzona na mocy Ugody, nie może być traktowana jako Pani przychód podatkowy ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy PIT.

Wskazać bowiem należy, że na mocy art. 11 ust. 1 ustawy PIT, przychodami, z zastrzeżeniem wskazanych w tym przepisie wyjątków niemających zastosowania w niniejszej sprawie, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W efekcie należy uznać, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym mogą podlegać wyłącznie definitywne przysporzenia majątkowe stanowiące albo realny wzrost wartości aktywów majątkowych, tudzież realne zmniejszenie wartości pasywów.

W przedstawionym stanie faktycznym, pomimo literalnej treści dokumentu Ugody, nie mogło dojść do faktycznego umorzenia jakiegokolwiek zadłużenia Pani wobec Banku.

Jak wynika z Ugody, Pani i Bank dokonały na jej mocy zmiany pierwotnej Umowy, poprzez określenie kwoty pożyczki w walucie polskiej. W efekcie Ugoda wywołała takie skutki, jakby Umowa od samego początku opiewała na kwotę wyrażoną w złotych polskich i nigdy nie odnosiła się w jakimkolwiek zakresie do waluty obcej (franka szwajcarskiego). Bank dokonał przeliczenia kwoty kapitału pożyczki oraz wartości oprocentowania (określonego na nowo na mocy Ugody) na złote polskie stosując kurs z dnia poprzedzającego zawarcie Ugody.

W efekcie ww. wyliczeń okazało się, że suma spłat dokonanych dotychczas przez Panią jest wyższa niż całkowity koszt pożyczki (tj. kapitału, odsetek, prowizji i innych opłat) należnych Bankowi na podstawie Umowy, wyrażony w walucie polskiej. Stąd powstała nadpłata w wysokości 94 205,91 zł tytułem nadpłaconego kapitału, którą wraz z odsetkami w wysokości 5 194,03 zł Bank zapłacił na Pani rzecz.

Wobec powyższego, strony nie mogły dokonać umorzenia wierzytelności z tytułu pożyczki, skoro na mocy samej Ugody wierzytelność ta wygasła wskutek jej całkowitego wykonania.

Co więcej, na mocy Ugody doszło do powstania wierzytelności Pani wobec Banku o zwrot nadpłaconego kapitału pożyczki. Tym samym czynność określona w Ugodzie jako umorzenie Pani zadłużenia (zwolnienie z długu) w sensie prawnym nie mogła wywołać skutków zwolnienia z długu w rozumieniu art. 508 Kodeksu cywilnego, jako że wskutek zmiany Umowy na podstawie Ugody, tj. poprzez jej przewalutowanie na złote polskie, zadłużenie to przekształciło się wierzytelność Pani wobec Banku. Innymi słowy, brak już było wierzytelności Banku wobec Pani mogącej podlegać umorzeniu.

Umorzenie zadłużenia z tytułu pożyczki miało więc wymiar wyłącznie techniczny, rachunkowy, służący skorygowaniu wartości wierzytelności w księgach rachunkowych Banku. Nie zmienia to jednak faktu, że skoro po Pani stronie z racji samego przewalutowania pożyczki zniknął dług do spłaty, a pojawiła się wierzytelność o zwrot nadpłaconego kapitału, to na dzień zawarcia Ugody nie istniała już żadna wierzytelność Banku wobec Pani, która mogłaby zostać umorzona.

Gdyby przyjąć odmienne podejście, tj. takie jakie zaprezentował Bank wystawiając informację PIT-11, wówczas należałoby przyjąć, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega umorzenie nieistniejącego zadłużenia, co byłoby nie do przyjęcia z punktu widzenia logiki systemu podatkowego a także z perspektywy zasady demokratycznego państwa prawnego. W istocie bowiem Bank nie umorzył Pani żadnej wierzytelności pożyczkowej, gdyż ta wskutek przewalutowania okazała się spłacona w całości. W efekcie o powstaniu przychodu po Pani stronie miałyby decydować jednostronne operacje księgowe Banku, co przecież w żaden sposób nie odpowiada ogólnej definicji przychodu wyrażonej w art. 11 ust. 1 ustawy PIT.

Zaznacza Pani, że odmiennie kształtowałaby się jej sytuacja, gdyby po przeliczeniu pożyczki na złotówki okazało się, że nadal pozostaje niespłacona kwota pożyczki na rzecz Banku, a następnie strony zawarłyby umowę o zwolnienie z długu. W takiej bowiem sytuacji nie powstałaby wierzytelność o zwrot nadpłaconego kapitału, lecz nadal byłaby Pani dłużnikiem Banku, lecz Pani zobowiązanie byłoby w zmienionej wysokości. Gdyby taki dług został następnie umorzony, to niewątpliwie powstałby przychód z innych źródeł, gdyż doszłoby do realnego zmniejszenia Pani pasywów.

W opisanym w niniejszym wniosku stanie faktycznym wskutek przewalutowania pożyczki strony na mocy Ugody potwierdziły, że wierzytelność pożyczkowa wygasła z chwilą spłaty ostatniej raty pokrywającej całość kapitału pożyczki wraz z roszczeniami ubocznymi (odsetki, prowizje, opłaty itd.). Stąd też czynność w postaci zwolnienia Pani z długu w wysokości 83 622,49 zł była czynnością prawnie bezskuteczną, gdyż odnosiła się wyłącznie do wartości zadłużenia widniejącego w dacie zawarcia Ugody w księgach rachunkowych Banku, ale nie dotyczyła realnie istniejącej wierzytelności pożyczkowej, albowiem ta wygasła wcześniej wskutek wykonania.

Podsumowując, w Pani ocenie Bank postąpił nieprawidłowo wykazując kwotę rzekomego umorzenia kapitału pożyczki w informacji PIT-11, albowiem z uwagi na brak wierzytelności pożyczkowej Pani nie mogła uzyskać przychodu z tytułu jej umorzenia. Tym samym po Pani stronie nie powstał przychód podatkowy z tego tytułu.

Pani zdaniem – w zakresie pytania oznaczonego nr 2 – w przypadku uznania, że kwota umorzonego kapitału pożyczki stanowi przychód podatkowy (z czym Pani się nie zgadza z powodów wskazanych w pkt 1), to kwota ta korzysta z preferencji w postaci zaniechania poboru podatku dochodowego na podstawie § 1 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia w związku ze spełnieniem warunków wskazanych w Rozporządzeniu, w szczególności w § 3.

Jak wynika z § 1 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia, zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Zgodnie z § 2 Rozporządzenia, kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Jak stanowi § 3 Rozporządzenia, ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Uważa Pani, że pożyczka hipoteczna spełnia warunki dla zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego, albowiem:

1)została udzielona 17 lipca 2006 r., a więc przed dniem 15 stycznia 2015 r.,

2)została udzielona przez Bank, tj. podmiot podlegający nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego uprawniony do udzielania pożyczek i kredytów hipotecznych,

3)została zabezpieczona w postaci hipoteki na nieruchomości stanowiącej Pani własność

4)została przeznaczona na remont budynku mieszkalnego, a więc na wydatki wymienione w art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. d) ustawy PIT,

5)została przeznaczona na zrealizowanie jednej inwestycji mieszkaniowej w rozumieniu Rozporządzenia,

6)nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Jako że w Rozporządzeniu nie zdefiniowano pojęcia „kredyt” ani nie uwzględniono odwołania do jakiegokolwiek innego aktu prawnego, pojęcie to należy interpretować zgodnie z jego zwyczajowym rozumieniem jako formę pożyczania pieniędzy na określony czas, pod warunkiem ich zwrotu wraz z wynagrodzeniem za ich pożyczenie w formie odsetek.

W tym miejscu, wskazać należy, że Minister Finansów nie zdecydował się odwołać do art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, który wskazuje, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Jednocześnie zgodnie z komentarzem do Prawa bankowego (A. Kawulski (w:) Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2013, art. 69) trzeba wskazać, że: „(...) należy odróżnić „kredyt” w rozumieniu szerokim i wąskim. Przez „kredyt” w rozumieniu wąskim rozumiemy kredyt udzielony na podstawie umowy kredytu określonej w Prawie bankowym. Z kolei „kredyt” w rozumieniu szerokim to wszelkie formy kredytowania, włączając w to kredyt w rozumieniu komentowanej ustawy, pożyczkę pieniężną, kredyt konsumencki.”

Skoro Minister Finansów nie odwołał się w treści rozporządzenia do rozumienia pojęcia „umowy kredytu” określonego na gruncie Prawa bankowego, pojęcie to należy rozumieć szeroko jako wszelkie formy kredytowania. Gdyby bowiem Minister Finansów chciał, aby pojęcie to było interpretowane zgodnie z przepisami Prawa bankowego, takie odniesienie znalazłoby się wprost w treści analizowanego rozporządzenia.

Podkreślenia wymaga, że ustawodawca pojęciem „kredyt” obejmuje wszelkie formy kredytowania, w tym zarówno kredyt jak i pożyczkę. Przykładowo, w myśl art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami za umowę o kredyt hipoteczny uważa się w szczególności umowę:

1)pożyczki,

2)kredytu w rozumieniu art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 2439, ze zm.),

3)odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego,

4)kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia,

5)kredyt odnawialny

‒o ile spełnia warunki określone w ust. 1.

Stosownie do art 3 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę o kredyt hipoteczny rozumie się: umowę, w ramach której kredytodawca udziela konsumentowi kredytu lub daje mu przyrzeczenie udzielenia kredytu zabezpieczonego hipoteką lub innym prawem związanym z nieruchomością mieszkalną lub przeznaczonego na sfinansowanie niezwiązanego z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego nabycia lub utrzymania:

1)prawa własności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, a także ich budowy lub przebudowy w rozumieniu art. 3 pkt 6 i 70 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 oraz z 2022 r. poz. 88, 1557, 1768, 1783 i 1846);

2)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;

3)prawa własności nieruchomości gruntowej lub jej części;

4)udziału we współwłasności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w nieruchomości gruntowej.

Z powyższego wynika, że w przypadku gdy na podstawie m.in. umowy pożyczki lub kredytu, kredytodawca udziela konsumentowi kredytu lub daje mu przyrzeczenie udzielenia kredytu zabezpieczonego hipoteką lub przeznaczonego na sfinansowanie niezwiązanego z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego nabycia lub utrzymania: prawa własności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu - taka umowa (w tym zarówno umowa pożyczki jak i umowa kredytu) stanowi „umowę o kredyt hipoteczny” w rozumieniu ustawy o kredycie hipotecznym.

Także w komentarzu do ustawy o kredycie hipotecznym (I. Heropolitańska (w:) A. Nierodka, I. Heropolitańska, Ustawa o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Komentarz, Warszawa 2019, art. 3) wskazano na możliwość takiej interpretacji przepisów: „Bankowa pożyczka będzie zatem kredytem hipotecznym, jeżeli będzie zabezpieczona hipoteką.”

Co więcej, podobny wniosek wynika z ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji mieszkaniowej.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 powołanej wyżej ustawy, kredytem mieszkaniowym w rozumieniu przepisów ustawy jest kredyt lub pożyczka, zabezpieczone hipoteką, zaciągnięte w związku z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych, przeznaczone na sfinansowanie niezwiązanego z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego:

1)nabycia, budowy, przebudowy, rozbudowy lub nadbudowy domu jednorodzinnego albo lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, oraz adaptacji pomieszczeń lub budynków niemieszkalnych na cele mieszkalne;

2)nabycia spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej albo prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej;

3)remontu domu jednorodzinnego albo lokalu mieszkalnego, o których mowa w pkt 1 i 2;

4)nabycia działki budowlanej albo jej części pod budowę domu jednorodzinnego;

5)nabycia działki rolnej albo jej części pod budowę domu jednorodzinnego, położonej w całości albo części na terenie przeznaczonym pod zabudowę mieszkaniową, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku gdy teren, na którym położona jest działka rolna albo jej część, nie został objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego - nabycia działki albo jej części przeznaczonej pod budowę budynku mieszkalnego jednorodzinnego na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;

6)udziału w kosztach budowy mieszkań przez towarzystwa budownictwa społecznego lub społeczne inicjatywy mieszkaniowe;

7)innego celu związanego z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych.

Wreszcie, należy wskazać, że w samej ustawie PIT ustawodawca wielokrotnie stosuje pojęcia „kredytu” i „pożyczki” wymiennie, nie różnicując w żaden sposób skutków podatkowych obu typów umów. Przykładem takiego wymiennego stosowania ww. pojęć są art. 14 ust. 2 pkt 6 i pkt 7g, art. 14 ust. 2e, art. 14 ust. 3 pkt 1, art. 21 ust. 25 pkt 2 i wiele innych przepisów ustawy PIT. Na szczególną uwagę zasługuje art. 21 ust. 25 pkt 2 ustawy PIT, który pozwala skorzystać z ulgi mieszkaniowej w przypadku przeznaczenia przychodu ze sprzedaży nieruchomości na spłatę wskazanych w tym przepisie kredytów (pożyczek), które to wydatki ustawodawca uznaje za wydatki na własne cele mieszkaniowe wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT. Skoro zatem sam ustawodawca nie rozróżnia możliwości skorzystania z ulg podatkowych od formy umowy (tj. kredyt czy pożyczka), to tym bardziej nie powinien tego robić organ wydający akt niższego rzędu (rozporządzenie).

Jako że w Rozporządzeniu nie uwzględniono odwołania do jakiegokolwiek innego aktu prawnego objaśniającego pojęcie „kredyt”, należy uznać, że pojęcie to nie powinno być interpretowane w sposób zawężający. Gdyby intencją Ministra Finansów było ustanowienie wymogu interpretowania pojęcia „kredyt” w rozumieniu wąskim, zgodnie z przepisami innego konkretnego aktu prawnego, to zostałoby to wskazane bezpośrednio w przepisach Rozporządzenia.

Odnosząc się natomiast do celu zaciągnięcia pożyczki, w Pani ocenie cel ten nie musi wynikać wprost z samej treści umowy, lecz wystarczające jest, że pożyczka zostanie wykorzystana na cele wskazane w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT, na co posiada Pani odpowiednie dowody.

Analizowane przepisy - zarówno Rozporządzenia i ustawy PIT - nie wprowadzają wymogu, aby cel zaciągnięcia pożyczki wynikał wprost z treści zawartej umowy. Oznacza to, że gdy w umowie nie wskazano celu, na jaki pożyczka została zaciągnięta, podatnik może udowadniać cel jej zaciągnięcia w inny sposób, korzystając z wszelkich dostępnych środków dowodowych.

Takie stanowisko potwierdził m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 czerwca 2018 r., sygn. akt II FSK 1757/16, w którym stwierdził on, że: „Wykładnia językowa analizowanego przepisu, uzupełniona wykładnią systemową i celowościową prowadzi, zatem do wniosku, że podatnik, który przeznaczy środki ze sprzedaży nieruchomości (lub prawa majątkowego) na spłatę kredytu lub pożyczki (oraz odsetek od nich) zaciągniętych na nabycie innej nieruchomości lub prawa majątkowego, służących zaspokojeniu jego mieszkaniowych, skorzysta z prawa do zwolnienia. Sposób wykazania celu pożyczki nie został jednak wprost wskazany przez ustawodawcę. Gdyby zatem wolą prawodawcy było, aby w treści umowy pożyczki, o której mowa w art. 21 ust. 25 pkt 2 PDOFizU, zapisany był w sposób jednoznaczny cel mieszkaniowy, na jaki została ona zaciągnięta, czy wydatkowana, zostałoby to ujęte wprost w brzmieniu przepisów PDOFizU. Wobec braku takiej regulacji, rację ma Sąd pierwszej instancji twierdząc, że podatnik może na gruncie PDOFizU, udowadniać cel zaciągnięcia pożyczki wszelkimi dostępnymi środkami dowodowym, np.: aktami notarialnymi potwierdzającymi zawarcie umowy sprzedaży i zakupu nieruchomości, dowodami przelewów na konto zainteresowanej oraz co istotniejsze na konta stron umów sprzedaży”.).

W świetle powyższego, w Pani ocenie, kwota umorzonego kapitału pożyczki hipotecznej spełnia wszystkie warunki wskazane w Rozporządzeniu, co oznacza iż ewentualny przychód z tego tytułu korzysta z zaniechania poboru podatku dochodowego.

Pani zdaniem – w zakresie pytania oznaczonego nr 3 – kwota odsetek od nadpłaconego kapitału będzie stanowiła przychód podatkowy z innych źródeł, jako że jest to kwota wypłacona przez bank z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z Pani kapitału, obliczona według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M.

Inaczej zatem jak w przypadku samej zwróconej Pani kwoty nadpłaconego kapitału, odsetki naliczone przez Bank będą stanowiły trwałe przysporzenie majątkowe, spełniające przesłanki wynikające z art. 9 ust. 1 oraz 11 ust. 1 ustawy PIT w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy PIT.

Na marginesie jedynie wskazuje Pani, że zwrot kwoty nadpłaconego kapitału wskutek przewalutowania pożyczki nie stanowi przychodu podatkowego, co jest stanowiskiem szeroko aprobowanym przez organy podatkowe.

Tytułem przykładu, w interpretacji z 6 kwietnia 2023 r. znak: 0114-KDIP3-2.4011.55.2023.2.MN, gdzie organ interpretacyjny wskazał: w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu indeksowanego kursem CHF, zmianie ulegnie jedynie waluta, w której zobowiązanie miało być uregulowane. W wyniku tej operacji powstanie nadwyżka, która stanowić będzie kwotę nienależnie przez Państwa wpłaconą. W związku z tym zwrot tej kwoty przez Bank będzie neutralny podatkowo. Skoro samo przewalutowanie stanowi techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie, to nie będzie skutkować to dla Państwa powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podobne stanowisko organ interpretacyjny wyraził w szeregu innych interpretacji, np. w interpretacji z 8 lutego 2023 r., znak: 0112-KDIL2-1.4011.933.2022.1.MKA czy interpretacji z 9 sierpnia 2022 r., znak: 0113-KDIPT2-2.4011.492.2022.1.KK.

Wszelkie kwoty wypłacone ponad kwotę należnej nadpłaty (takie jak odsetki w niniejszej sprawie) będą jednak co do zasady stanowiły Pani przychód podatkowy.

Pani zdaniem – w zakresie pytania oznaczonego nr 4 – odsetki zapłacone przez Bank od kwoty nadpłaconego kapitału pożyczki korzystają ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy PIT.

Zgodnie z powołaną regulacją, wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Otrzymała Pani od Banku kwotę 5 194,03 zł tytułem odsetek od nadpłaconego kapitału pożyczki.

Jak wskazano w uzasadnieniu własnego stanowiska do pytania nr 3, kwota nadpłaconego kapitału zwrócona przez Bank nie stanowi przychodu podatkowego, co z kolei oznacza, że należność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Odsetki zapłacone przez Bank stanowią sankcję z tytułu stosowania klauzul abuzywnych, wskutek których od Pani została pobrana kwota przekraczająca poziom faktycznego zadłużenia. Nie są to zatem odsetki kapitałowe, należne wyłącznie z tytułu korzystania z cudzego kapitału, naliczane na analogicznych zasadach jak w przypadku udzielenia pożyczki czy kredytu, albowiem korzystanie z tego kapitału w opisanym stanie faktycznym odbywało się bez podstawy prawnej.

Od momentu powstania nadpłaty Bank pozostawał w zwłoce w zakresie obowiązku zwrotu nadpłaty, zaś odsetki stanowią z jednej strony wynagrodzenie za nienależne korzystanie z Pani środków, z drugiej zaś stanowią sankcję wobec Banku z tytułu braku niezwłocznego rozliczenia tych środków z Panią. Stąd też stoi Pani na stanowisku, że odsetki te zostały wypłacone na podstawie art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że ocena charakteru prawnego odsetek czy wskazanie podstawy prawnej ich wypłacenia, nie jest elementem stanu faktycznego, albowiem ocena ta wymaga dokonania wykładni przepisów prawa i ich subsumpcji do opisanego stanu faktycznego. Stwierdzenie czy w przedstawionych okolicznościach odsetki wypłacone przez Bank mają charakter odsetek za opóźnienie, jak również czy znajduje do nich zastosowanie art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, należy do organu, który przepis ten będzie stosował (interpretował), a nie do strony, zobowiązanej jedynie do wskazania własnego stanowiska i wątpliwości w tej sprawie.

W konsekwencji, mając na uwadze treść art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy PIT, odsetki od nadpłaconego kapitału powinny – Pani zdaniem – korzystać ze zwolnienia z opodatkowania, jako że dotyczą należności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Uważa Pani, że odsetki wypłacone przez Bank na podstawie Ugody spełniają także przesłankę odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności. Odsetki te zostały bowiem naliczone według oprocentowania zmiennego w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika WIBOR 3M od dnia powstania nadpłaty. Dniem rozpoczynającym pierwszy 3-miesięczny okres obowiązywania wskaźnika, był dzień poprzedzający dzień powstania nadpłaty. Odsetki te, mimo że mają charakter odsetek umownych, stanowią rodzaj wynagrodzenia dla Pani za korzystanie przez Bank z nienależnych mu środków oraz zarazem sankcję za brak niezwłocznego rozliczenia nadpłaty z Panią wskutek stosowania abuzywnych klauzul umownych. Gdyby Bank zwrócił nadpłacony kapitał niezwłocznie po powstaniu nadpłaty, wówczas nie musiałby płacić jakichkolwiek odsetek z tego tytułu.

Jednocześnie przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy PIT nie różnicuje zakresu zwolnienia podatkowego od tego czy odsetki są odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie czy też odsetkami umownymi.

Wobec powyższego stoi Pani na stanowisku, że otrzymane przez Panią odsetki naliczone od nadpłaconego kapitału pożyczki korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na postawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest nieprawidłowe w części dotyczącej skutków podatkowych umorzenia kwoty zadłużenia z tytułu kapitału pożyczki, zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego i zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek oraz jest prawidłowe w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Na podmiotach dokonujących świadczeń z innych źródeł ciążą natomiast obowiązki informacyjne wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Z opisu zdarzenia wynika, że 17 lipca 2006 r. zawarła Pani z X Spółką Akcyjną z siedzibą w U. (dalej: „Bank”) umowę pożyczki hipotecznej (dalej: „Umowa”). Zgodnie z Umową, Bank zobowiązał się postawić do Pani dyspozycji pożyczkę w kwocie 118 882,50 franków szwajcarskich (CHF) na warunkach określonych w Umowie. Pożyczka została udzielona na dowolny cel, przy czym kwota pożyczki została przez Wnioskodawczynię przeznaczona w całości na remont własnego domu mieszkalnego. Spłata pożyczki oraz odsetek, prowizji, opłat i innych należności Banku a także kosztów odzyskania wierzytelności została zabezpieczona m. in. hipoteką na nieruchomości obejmującej działkę zabudowaną budynkiem mieszkalnym, wekslem własnym in blanco wraz z deklaracją wekslową oraz ubezpieczeniem budynku mieszkalnego wraz z cesją praw do odszkodowania na rzecz Banku z polisy ubezpieczeniowej budynku. Oprocentowanie pożyczki pobierane było przez Bank według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym, której wysokość była ustalana w dniu rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, jako suma stawki referencyjnej i stałej marży. Dla celów ustalenia stawki referencyjnej Bank posługiwał się stawką LIBOR publikowaną na stronie internetowej (...) w datach szczegółowo określonych w Umowie. W dniu zawarcia Umowy marżę określono jako 4,5 punktów procentowych. Odsetki były obliczane miesięcznie od kwoty zadłużenia z tytułu pożyczki według obowiązującej w danym miesiącu zmiennej stopy procentowej. Bank pobrał od Pani prowizję od udzielonej pożyczki w wysokości 0,84% kwoty pożyczki, która to kwota została zapłacona jednorazowo w dniu zawarcia Umowy w walucie polskiej przy zastosowaniu aktualnej tabeli kursów obowiązującej w Banku. Bank określił w Umowie szacunkowy całkowity koszt pożyczki na kwotę 239 608,24 zł, stosując tabelę kursów obowiązującą w dacie rejestracji umowy w systemie informatycznym Banku. Spłata pożyczki miała nastąpić w ratach annuitetowych w wysokości podanej w zawiadomieniu o wysokości raty, w terminie do 1 lipca 2021 r. Spłaty miały odbywać się za pośrednictwem Pani rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego prowadzonego przez Bank w formie potrąceń wzajemnych wierzytelności Banku i Pani. Zawiadomienia o wysokości rat miały być wysyłane raz na trzy miesiące na co najmniej 10 dni przed terminem spłaty. Spłaty następowały w walucie polskiej w wysokości równowartości raty w walucie CHF według obowiązującego w Banku w dniu wymagalności kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna tabela kursów). W przypadku powstania zadłużenia Bankowi należały się odsetki według stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych. Umowa została wypowiedziana przez Bank pismem z 3 marca 2014 r., co spowodowało postawienie kwoty pożyczki w stan wymagalności. Wskutek prowadzonych negocjacji Bank i Pani zawarliście ugodę 24 czerwca 2014 r., określającą nowe zasady spłaty zadłużenia z tytułu pożyczki, która to ugoda była realizowana przez Panią. W 2021 r. pomiędzy stronami zawisł spór przed Sądem Rejonowym w L. w sprawie z powództwa Banku przeciwko Pani. W toku sporu skuteczność niektórych postanowień Umowy została poddana w wątpliwość. Wskutek rozmów ugodowych, Bank zawarł z Panią 11 sierpnia 2022 r. ugodę (dalej: „Ugoda”), na mocy której doszło do:

1)przewalutowania kwoty pożyczki z waluty CHF na walutę polską (tj. tak jakby Umowa od samego początku opiewała na kwotę wyrażoną w walucie polskiej);

2)zmiany warunków udzielenia pożyczki m. in. poprzez wskazanie, że kwota pożyczki wynosiła 299 940,55 zł, zaś oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej zostało ustalone jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w wysokości 1,55%;

3)ustalenia, iż pożyczka została w całości spłacona, zaś wskutek przewalutowania powstała nadpłata należna Pani w wysokości 99 399,94 zł, w tym kapitał w wysokości 94 205,91 zł oraz odsetki w wysokości 5 194,03 zł (naliczone jako oprocentowanie zmienne w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M);

4)zobowiązania Banku do zapłaty na Pani rzecz ww. kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w terminie 14 dni od zawarcia Ugody;

5)zwolnienia Pani z długu w kwocie 102 237,74 zł stanowiącej kwotę zadłużenia widniejącą w księgach rachunkowych Banku według daty zawarcia Ugody po przeliczeniu na walutę polską, na która składają się: kapitał w wysokości 83 622,49 zł, odsetki zapadłe niespłacone w wysokości 2 204,56 zł, odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości 12 189,14 zł oraz koszty i opłaty w wysokości 4 221,55 zł;

6)zobowiązania Banku do wycofania pozwu wraz ze zrzeczeniem się powództwa, uznaniem pożyczki za spłaconą w całości oraz niepodnoszeniem wobec Pani żadnych roszczeń z tego tytułu w przyszłości.

Po wykonaniu postanowień Ugody, Bank wystawił Pani informację na formularzu PIT-11, wykazując w niej:

1)Pani przychód z innych źródeł w postaci umorzenia kapitału pożyczki w wysokości 83 622,49 zł;

2)Pani przychód z innych źródeł w postaci odsetek od nadpłaconego kapitału w wysokości 5 194,03 zł.

Pismem z 29 marca 2023 r. zwróciła się Pani do Banku z wnioskiem o skorygowanie informacji PIT-11 za rok 2022, albowiem w Pani ocenie rozliczenie pieniężne dokonane na podstawie Ugody jest dla Pani neutralne podatkowo, co oznacza, że Bank nie powinien był wystawiać informacji PIT-11 ani doręczać Pani tej informacji i właściwemu dla Pani organowi podatkowemu. W odpowiedzi Bank podtrzymał swoje stanowisko, zgodnie z którym umorzenie kapitału pożyczki, jak również wypłata odsetek z tytułu zwrotu nadpłaconego kapitału podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (jako przychody z innych źródeł), co oznacza, że Bank był zobowiązany sporządzić informację PIT-11, stosownie do art. 42a ustawy PIT.

W uzupełnieniu na pytania dotyczące tego czy odsetki zapłacone przez Bank od kwoty nadpłaconego kapitału pożyczki zgodnie z zawartą ugodą powstały z tytułu opóźnienia w zwrocie nadpłaconego kapitału oraz czy zostały wypłacone na podstawie art. 481 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny wyjaśniła Pani, że:

Brzmienie ugody w ww. zakresie jest następujące:

Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską, Strony uzgadniają, iż z uwzględnieniem § 1 ust. 5-7, pożyczka udzielona na podstawie Umowy została spłacona i powstała nadpłata należna Pożyczkobiorcy, która na dzień zawarcia Ugody wynosi wraz z odsetkami 99 399,94 złotych (słownie: dziewięćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset sześć złotych) w tym:

–kapitał 94 205,91 złotych,

–odsetki 5 194,03 złotych.

Na odsetki składa się naliczane przez Bank od dnia powstania nadpłaty oprocentowanie zmienne w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M. Dzień poprzedzający dzień roboczy powstania nadpłaty, jest dniem rozpoczynającym pierwszy trzymiesięczny okres obowiązywania tego wskaźnika. Wskaźnik referencyjny WIBOR 3M na dzień roboczy poprzedzający dzień powstania nadpłaty wynosił 1,73. Kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M kończą się w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada dniowi, w którym rozpoczął się poprzedni trzymiesięczny okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego. Naliczone odsetki podlegały miesięcznej kapitalizacji.

Bank zobowiązał się do zapłaty kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w terminie 14 dni od zawarcia ugody. W przypadku braku spłaty w terminie, należne były dodatkowo odsetki za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych od następnego dnia po bezskutecznym upływie tego terminu. Podstawa prawna wypłaty odsetek nie została wskazana w treści ugody.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności z tytułu zaciągniętej pożyczki, wskazać należy, że instytucja pożyczki uregulowana została przepisami ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 720 § 2 ww. Kodeksu:

Podkreślić należy, że otrzymanie pożyczki i jej spłata na warunkach przewidzianych w umowie są obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki, jej części lub odsetek. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Przy czym umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela z prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy Kodeks cywilny:

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Tym samym, wartość umorzonej Pani kwoty wierzytelności z tytułu kapitału zaciągniętej pożyczki na podstawie zawartej ugody z bankiem stanowi przychód, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Natomiast stosownie do § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.):

W myśl § 3 rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe:

Stosownie do § 4 rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym przed 24 grudnia 2022 r.:

Podkreślenia wymaga, że prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 2 czerwca 2022 r. sygn. akt I SA/Gl 115/22:

Z literalnego brzmienia powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów wprost wynika, że dotyczy ono wyłącznie kredytu hipotecznego. Na gruncie regulacji przepisów prawa kredyt i pożyczka to dwie odrębne instytucje. Różnią się choćby podstawą prawną. Kredyt został uregulowany przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.). Natomiast, w przypadku pożyczki - jak już wcześniej wyjaśniono - zastosowanie ma Kodeks cywilny. Pożyczki hipotecznej, którą Pani zaciągnęła nie należy utożsamiać z kredytem hipotecznym, o którym mowa w ww. rozporządzeniu.

W konsekwencji, nie można zgodzić się z Pani stanowiskiem, zgodnie z którym umorzenie kwoty wierzytelności z tytułu zaciągnięcia pożyczki hipotecznej podlega zaniechaniu poboru podatku dochodowego na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe z uwagi na to, że w ww. rozporządzeniu pożyczka hipoteczna nie została przez ustawodawcę uwzględniona.

Zatem, umorzona w 2022 r. przez Bank na podstawie zawartej ugody kwota pożyczki hipotecznej zaciągniętej przez Panią, stanowi dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Pani wątpliwość budzi również kwestia opodatkowania wypłaconych przez Bank na podstawie zawartej ugody odsetek naliczonych od nadpłaconego kapitału pożyczki.

W tej kwestii zgodzić się z Panią należy, że przyznane Pani odsetki naliczone od nadpłaconego kapitału pożyczkistanowią dla Pani trwałe przysporzenie majątkowe, spełniające przesłanki wynikające z art. 9 ust. 1 oraz 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wyjaśnić przy tym należy, że nie każde jednak odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z ww. przepisem:

Jak wynika z brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności,

2)świadczenia, od których są naliczane nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano od nich poboru podatku.

Skoro z przedstawionego przez Panią opisu zdarzenia nie wynika, że otrzymane na podstawie zawartej ugody odsetki od nadpłaconego kapitału zostały wypłacone z tytułu opóźnienia w zwrocie nadpłaconego kapitału, wskazuje Pani, że Bank zobowiązał się do zapłaty kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w terminie 14 dni od zawarcia ugody, a w przypadku braku ww. spłaty w terminie, należne były dodatkowo odsetki za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych od następnego dnia po bezskutecznym upływie tego terminu, to wypłacone przez Bank na podstawie zwartej ugody odsetki od nadpłaconego kapitału nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie zostały one bowiem wypłacone z tytułu nieterminowej wypłaty należności.

W związku z czym uznać należy, że są one opodatkowane.

Wobec tego Pani stanowisko należało uznać za nieprawidłowe w części dotyczącej skutków podatkowych umorzenia kwoty zadłużenia z tytułu kapitału pożyczki, zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego i zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek oraz za prawidłowe w pozostałym zakresie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; (dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).