Projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych, która ma ułatwić weryfikację podmiotową wykonawców

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia projektu ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz zmianie niektórych innych ustaw, której celem jest zmniejszenie obciążeń formalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia. Zgodnie z Polityką Zakupową Państwa certyfikacja powinna zostać wprowadzona do krajowego systemu zamówień publicznych do końca 2024 r.

Autorzy projektu wskazali, że certyfikację wykonawców przewidują regulacje w art. 64 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE oraz w art. 46 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniającej dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE.

Dodali, że wprowadzenie certyfikacji do polskiego systemu zamówień publicznych zostało uwzględnione w przyjętej na podstawie art. 21 ustawy Prawo zamówień publicznych - uchwałą Rady Ministrów Polityce zakupowej państwa opublikowanej w M.P. z 2022 r. poz. 125. Certyfikacja została ujęta w priorytecie Rozwój potencjału MŚP, jako element dalszego otwierania rynku zamówień publicznych na wykonawców należących do tego sektora przedsiębiorców.

W istocie rozwiązań ujętych w projekcie wskazano:

• wprowadzenie do systemu zamówień publicznych certyfikacji wykonawców zapewni wykonawcom krajowym i pochodzącym z państw członkowskich UE możliwość uzyskania certyfikatu potwierdzającego, że wobec danego wykonawcy nie zachodzą określone podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, lub że posiada on zdolności i zasoby (np. niezbędne doświadczenie, wykwalifikowaną kadrę) niezbędne do realizacji wskazanej w certyfikacie kategorii zamówień publicznych;
• wykonawca będzie uprawniony do posługiwania się certyfikatem na potrzeby wielu różnych postępowań o udzielenie zamówienia, bez potrzeby każdorazowego gromadzenia i składania dokumentów oraz oświadczeń w zakresie sprecyzowanych przez zamawiających podstaw wykluczenia oraz warunków udziału w postępowaniu, certyfikat będzie zastępował wspomniane dokumenty i oświadczenia;
• certyfikat będzie podstawą domniemania spełniania przez wykonawcę wymogów kwalifikacji podmiotowej w zakresie wskazanym w certyfikacie, informacje wynikające z certyfikatu będą mogły być, co do zasady, kwestionowane przez zamawiającego na gruncie konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia, ale wyłącznie w uzasadnionych przypadkach (np. gdy zamawiający dysponuje wiarygodnymi przesłankami do uznania, że informacje wynikające z certyfikatu są nieprawdziwe);
• główne założenie certyfikacji to ograniczenie obowiązków wykonawców i zamawiających, związanych z weryfikacją podmiotową wykonawców – główne założenie: weryfikacja dokonywana jednokrotnie poza konkretnym postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego – co przyczyni się do dalszego ułatwienia wykonawcom, szczególnie z sektora MŚP, dostępu do rynku zamówień publicznych, a w konsekwencji podniesienia konkurencyjności postępowań, wzrost konkurencyjności postępowań, a więc większa liczba składanych ofert, oznacza wymierne korzyści dla zamawiających, w tym te o charakterze ekonomiczno-finansowym;
• dla zamawiających certyfikacja jest usprawnieniem procesu weryfikacji podmiotowej wykonawców przez stworzenie możliwości dokonania jej bezpośrednio w oparciu o informacje wynikające z przedłożonego przez wykonawcę certyfikatu, a w konsekwencji ograniczenie czasu trwania postępowań;
• dla wykonawców certyfikacja będzie miała charakter fakultatywny, złożenie wniosku o wydanie certyfikatu, czy posłużenie się certyfikatem w toku konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia będzie leżało w sferze wyłącznej decyzji wykonawców, nie będą oni mieli obowiązku uzyskiwania i posługiwania się certyfikatem, będzie to ich uprawnienie, z którym skorelowany będzie jednak obowiązek zamawiających uznawania certyfikatów w prowadzonych postępowaniach o udzielenie zamówienia;
• wykonawcy niedysponujący certyfikatem będą mogli wykazać brak podstaw wykluczenia z postępowania lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu w „klasyczny” sposób, istotę mechanizmu certyfikacji stanowi wprowadzenie dodatkowych możliwości, a nie zastąpienie dotychczasowych rozwiązań nowymi;
• certyfikaty będą wydawane przez akredytowane jednostki certyfikujące spełniające wymagania wynikające z właściwych norm europejskich;
• projekt zakłada:
  • stworzenie systemu instytucjonalnego: I. w zakresie podstaw wykluczenia z udziału w postępowaniu; II. w zakresie warunków udziału w postępowaniu;
  • stworzenie możliwości uzyskania certyfikatu przez wykonawców, a następnie posługiwania się nim w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego w celu potwierdzenia braku podstaw wykluczenia z postępowania lub posiadania określonych zdolności i zasobów.

Autorzy projektu wskazali korzyści z certyfikacji:

• dla wykonawców:
  • ograniczenie formalności związanych z udziałem w postępowaniu o udzielenie zamówienia:
    • brak konieczności gromadzenia dokumentów oraz oświadczeń na potrzeby jednostkowych postępowań,
    • ograniczenie liczby wyjaśnień odnośnie do dokumentów składanych zamawiającemu;
  • wstępne potwierdzenie sytuacji wykonawcy, a więc większa przewidywalność działalności na rynku zamówień publicznych;
  • podniesienie poziomu profesjonalizacji oraz przejrzystości procesu weryfikacji wykonawcy - weryfikacja dokonywana przez wyspecjalizowany i niezainteresowany wynikiem postępowania podmiot;
• dla zamawiających:
  • przyśpieszenie procesu kwalifikacji podmiotowej wykonawców;
  • możliwość polegania na ustaleniach jednostki certyfikującej:
    • wsparcie merytoryczne zamawiających,
    • skuteczniejsza weryfikacja wykonawców;
  • możliwość przeznaczenia większej ilości czasu na analizę merytoryczną oferty;
  • ograniczenie ryzyka związanego z błędną weryfikacją wykonawców;
  • mniejsza liczba odwołań do Krajowej Izby Odwoławczej.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to czwarty kwartał 2023 r.

Redakcja INFORLEX