Interpretacja indywidualna z dnia 3 lutego 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT3.4011.891.2022.1.DP

Ustalenie daty nabycia udziału w nieruchomości wchodzącej w skład masy upadłościowej w związku z odpłatnym jej zbyciem.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe, jednakże z innych względów niż Pani wskazała

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe, jednakże z innych względów niż Pani wskazała.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 grudnia 2022 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczyskutków podatkowych odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości wchodzącej w skład masy upadłościowej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

A. i B. małżonkowie C. byli właścicielami na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości składającej się z działki gruntu o numerze ewidencyjnym: A1 o powierzchni 1,02 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą AABBCC.

Nieruchomość tę A. i B. małżonkowie C. nabyli pozostając w związku małżeńskim o ustroju wspólności ustawowej na podstawie aktu notarialnego umowy sprzedaży Rep. A Nr XXXXX sporządzonego 25 lipca 1979 r.

B.C. była właścicielem nieruchomości składającej się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych: B1 o powierzchni 0,05 ha i B2 o powierzchni 0,38 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą DDEEFF.

Nieruchomość tę B.C. nabyła pozostając w związku małżeńskim o ustroju wspólności ustawowej do majątku osobistego na podstawie umowy sprzedaży Rep. A Nr ZZZZZ sporządzonej 13 listopada 1992 r.

B.C. była właścicielem nieruchomości składającej się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych: C1, D1, E1, F1, G1, H1, I1, J1 o łącznej powierzchni 2,85 ha położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych nie prowadził wówczas księgi wieczystej ani zbioru dokumentów.

Nieruchomość tę B.C. nabyła na podstawie Aktu Własności Ziemi Nr ZZZZZ wydanego 27 września 1974 r. przez naczelnika powiatu.

Spadek po A.C., zmarłym 1 marca 1998 r., nabyli na podstawie ustawy: żona B.C. oraz dzieci C.C. i D.D. po 1/3 części każde z nich, co zostało potwierdzone postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku wydanym 19 lutego 2001 r. przez Sąd Rejonowy Wydział Cywilny, sygn. akt YYYYY.

Spadek po B.C., zmarłej 20 marca 2006 r., nabyły na podstawie ustawy, dzieci: C.C. i D.E. primo voto D. z domu C. po 1/2 części każde z nich, co zostało potwierdzone postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku wydanym 26 października 2010 r. przez Sąd Rejonowy Wydział Cywilny, sygn. akt QQQQQ.

Wobec powyższego współwłaścicielami ww. nieruchomości stali się D.E. w udziale 1/2 części i C.C. w udziale 1/2 części.

Na podstawie umowy o dział spadku i odpłatne zniesienie współwłasności zawartej 25 stycznia 2018 r. przed notariuszem, Rep. A UUUUU, D.E. i jej brat C.C. dokonali działu spadku po A.C. i B.C. oraz zniesienia współwłasności w ten sposób, że C.C. nabył do majątku osobistego, ze spłatą na rzecz D.E. kwoty 100 000 zł:

1)nieruchomość składającą się z działki gruntu o numerze ewidencyjnym A1 o powierzchni 1,02 ha, położoną w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr AABBCC;

2)nieruchomość składającą się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych B1 o powierzchni 0,05 ha i B2 o powierzchni 0,38 ha, położoną w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr DDEEFF;

3)nieruchomość składającą się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych: C1, D1, E1, F1, G1, H1, I1, J1 o łącznej powierzchni 2,85 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych w dacie zawarcia tej umowy nie prowadził księgi wieczystej ani zbioru dokumentów.

Stawający określili wartość przedmiotowych nieruchomości na łączną kwotę 200 000 zł. D.E. oświadczyła w treści ww. aktu notarialnego, że do dnia podpisania tego aktu otrzymała od C.C. kwotę 100 000 zł tytułem spłaty z odpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości.

Tym samym D.E. przeniosła przysługujący jej udział wynoszący 1/2 części we współwłasności przedmiotowych nieruchomości na swojego brata C.C.

W związku z zawarciem powyższej umowy została założona księga wieczysta dla działek gruntu o numerach ewidencyjnych G1/1 o powierzchni 0,16 ha, C1/1 o powierzchni 0,15 ha, H1 o powierzchni 0,09 ha, D1 o powierzchni 0,09 ha, E1 o powierzchni 0,11 ha, J1 o powierzchni 0,21 ha, I1 o powierzchni 1,04 ha, F1 o powierzchni 1,04 ha, położonych w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, poprzez przyłączenie ich do księgi wieczystej DDEEFF i dokonanie w dziale II tej księgi wieczystej wpisu prawa własności na rzecz C.C.

Ponadto dokonano w dziale II księgi wieczystej AABBCC wpisu prawa własności na rzecz C.C.

C.C. złożył oświadczenie, że D.E. ma prawo do nieodpłatnego zamieszkiwania w budynku mieszkalnym znajdującym się na należących do C.C. działkach gruntu numer E1 o powierzchni 0,11 ha, J1 o powierzchni 0,21 ha, I1 o powierzchni 1,04 ha oraz F1 o powierzchni 1,04 ha, położonych w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ przez okres 3 lat, to jest do 25 stycznia 2021 r., (oświadczenie C.C.).

W dniu 30 lipca 2018 r. D.E. - jako dłużniczka będąca osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości.

Postanowieniem z 1 lutego 2019 r., wydanym w sprawie o sygn. akt XXXYY Sąd Rejonowy ogłosił upadłość dłużniczki D.E., nieprowadzącej działalności gospodarczej - w celu likwidacji jej majątku, wyznaczając Syndyka.

Sąd Okręgowy Wydział Cywilny po rozpoznaniu 7 lutego 2020 r. na rozprawie sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości D.E. - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w upadłości obejmującej likwidację majątku - działający w imieniu własnym lecz na rzecz upadłej D.E. przeciwko C.C. o uznanie umowy za bezskuteczną:

1)Ustalił, że umowa o dział spadku i zniesienie współwłasności zawarta 25 stycznia 2018 r. przed notariuszem za numerem Rep. A UUUUU, na podstawie której D.E. przeniosła na rzecz C.C. przysługujący jej udział wynoszącego 1/2 części we współwłasności:

a)nieruchomości składającej się z działki gruntu o numerze ewidencyjnym A1 o powierzchni 1,02 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr AABBCC;

b)nieruchomości składającej się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych: B1 o powierzchni 0,05 ha i B2, o powierzchni 0,38 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr DDEEFF;

c)nieruchomości składającej się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych: C1, D1, E1, F1, G1, H1, I1 i J1 o łącznej powierzchni 2,85 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr DDEEFF

–jest bezskuteczna z mocy prawa, tj. art. 127 ust. 1 w związku z art. 491² ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe w stosunku do masy upadłości D.E. - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w upadłości obejmującej likwidację majątku.

2)Nakazał pozwanemu C.C wydanie do masy upadłości D.E. - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w upadłości obejmującej likwidację majątku udziału wynoszącego 1/2 części we współwłasności:

a)nieruchomości składającej się z działki gruntu o numerze ewidencyjnym A1 o powierzchni 1,02 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr AABBCC;

b)nieruchomości składającej się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych: B1, B2, G1/1, C1/1, H1, D1, E1, J1, I1, F1 o łącznej powierzchni 3,32 ha, położonej w miejscowości A., obrębie XXXX B., jednostce ewidencyjnej XYZ, gminie C., Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr DDEEFF;

3)Zasądza od pozwanego C.C. na rzecz powódki – Syndyka masy upadłości D.E. - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w upadłości obejmującej likwidację majątku kwotę 5 400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Nie doszło w wyniku wydanego wyroku do zwrotnego przeniesienia na D.E. własności przedmiotowych nieruchomości - zostało jedynie wydane postanowienie o uznaniu czynności za bezskuteczną względem masy upadłości, co nie spowodowało zmiany w dziale II księgi wieczystej.

W toku prowadzonego postępowania upadłościowego względem D.E. został sporządzony operat oszacowania nieruchomości obejmującej 1/2 udziału w prawie własności działek ewidencyjnych nr B1, B2, G1/2, C1/1, H1, H1, E1, J1, I1, F1 na łączną kwotę: 142 000 zł.

Następnie 22 września 2021 r. syndyk masy upadłości D.E. dokonał zbycia 1/2 udziału w prawie własności działek nr B1, B2, G1/1, C1/1, H1, D1, E1,I1, F1, K1 za cenę 143 000 zł Panu C.C., który dokonał nabycia będąc żonatym, do majątku osobistego, za środki które nie stanowią majątku wspólnego.

Cena została zapłacona do masy upadłości przed podpisaniem aktu notarialnego.

Działki ewidencyjne nr B1, B2, G1/2, C1/1, H1, H1, E1, J1, I1, F1 znajdują się poza granicami obszaru rewitalizacji, jak również nie są objęte wytyczonym obszarem zdegradowanym. Działki ewidencyjne B1, B2, G1/2, C1/1, H1, H1, E1, J1, I1, F1 nie są objęte uproszczonym planem urządzenia lasu i nie są objęte decyzją starosty określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej, tj. o której mowa w art. 19 ust. 3 ustawy o lasach. Dla ww. terenu (wskazanych działek) nie istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, nie ustalono warunków zabudowy i zagospodarowania terenu w drodze decyzji.

Wg wypisu z Rejestru Gruntów działki o numerach:

B1 - pastwiska trwałe i grunty orne

G1/1 - łąki trwałe grunty orne

C1/1 - łąki trwałe, grunty orne

H1, D1 - łąki trwałe

E1 - grunty rolne zabudowane

J1 - grunty rolne zabudowane, pastwiska trwałe

I1, A1, B2 - grunty orne

Nieruchomość objęta księgą wieczystą AABBCC (Działka gruntu nr A1) stanowi grunt niezabudowany.

Nieruchomość objęta księgą wieczystą DDEEFF (działki gruntu nr B1, B2, G1/1, C1/1, H1, D1, E1, J1, I1, F1) jest zabudowana w obrębie działek E1 i J1 budynkiem trzykondygnacyjnym mieszkalnym jednorodzinnym o pow. zabudowy ok. 100 m² oraz uzupełniającą zabudową gospodarczą historycznie związaną z rolnictwem. Pozostałe działki w ramach tej księgi wieczystej są niezabudowane.

Pytania

1)Czy opisany stan faktyczny, w tym pozyskanie do masy upadłości uprawnienia do sprzedaży (na podstawie postanowienia Sądu o uznaniu umowy za bezskuteczną względem masy upadłości), a następnie sprzedaż nieruchomości za cenę 143 000 zł, rodzi skutki podatkowe w podatku dochodowym na podstawie art. 11 u.p.d.o.f., które powinny zostać ujawnione w deklaracji rocznej (a wówczas, na jakiej deklaracji podatkowej (symbol deklaracji), w jakiej pozycji deklaracji i w jakiej kwocie i wg jakiej stawki podatkowej rozliczone, tj. 19%, wg skali podatkowej, czy jako przychody z innych źródeł, będą podlegały kumulacji z innymi dochodami uzyskanymi przez Panią oraz opodatkowaniu według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 u.p.d.o.f.), czy w inny sposób - jaki?)?

Czy uzyskane kwoty ze sprzedaży - środki w kwocie 143 000 zł są Pani przychodem, a jeśli tak, to czy korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako uzyskane na podstawie art. 527 k.c.? Pytanie dotyczy kwot stanowiących równowartość nieruchomości. Kto jest podatnikiem i płatnikiem ww. zobowiązania?

2)Jeśli uzyskane kwoty nie korzystają ze zwolnienia, to z jakiego źródła przychodu należy wskazać przychód?

Czy przychód należy wykazać z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.), z odpłatnego zbycia (art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.), z „innych źródeł” (art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.)?

Czy na skutek uwzględnienia skargi pauliańskiej uzyskanie kwot ze sprzedaży nieruchomości na gruncie u.p.d.o.f. spowoduje po Pani stronie powstanie przychodu z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., który nie będzie korzystał ze zwolnienia z opodatkowania?

3)Jeśli kwoty uzyskane ze sprzedaży nieruchomości należy opodatkować jako uzyskane z odpłatnego zbycia nieruchomości, to czy dla ewentualnego zwolnienia z opodatkowania przychodu z nieruchomości lokalowej (aktualnie upadłej) istotna jest sytuacja prawna aktualnego czy poprzedniego właściciela?

4)Czy ewentualny podatek ze źródła działalność gospodarczej, powinien zostać uiszczony w trakcie roku podatkowego jako zaliczka (art. 44 i 45 ustawy o p.d.o.f.), czy też w rozliczeniu rocznym?

5)Czy ustalając dochód ze źródła „pozarolnicza działalność gospodarcza”, można uwzględnić koszty, a w szczególności: opłatę sądową, koszty zastępstwa procesowego w procesie sądowym, który doprowadził do uznania czynności prawnej za bezskuteczną względem masy upadłości?

6)Czy w opisanym wyżej stanie faktycznym powstają zobowiązania innego rodzaju, jak np. związane ze sprzedażą nieruchomości przed upływem pięciu lat od nabycia, ewentualnie inne, w tym, które po stronie syndyka masy upadłości, a które po stronie upadłego - podatnika?

Pani stanowisko w sprawie

Ad. 1 i 2) Pani zdaniem, kwoty uzyskane w ramach skargi pauliańskiej nie zwiększają jej majątku, lecz majątek masy upadłości, gdyż syndyk w ramach skargi pauliańskiej działa w imieniu wierzycieli pokrzywdzonych, a nie w imieniu dłużnika. Środki pieniężne nie wzbogacą Pani, ale masę upadłości i stanowią sumę przeznaczoną na zaspokojenie wierzycieli. Tym samym skutkiem skargi pauliańskiej nie jest przesunięcie składnika majątkowego z majątku wierzyciela pozbawionego zaspokojenia do majątku dłużnika, ale z majątku wierzyciela pozbawionego przez syndyka zaspokojenia do majątku wierzyciela pokrzywdzonego czynnością prawną dłużnika i zaspokojonego w toku postępowania upadłościowego przez syndyka z wykorzystaniem skargi pauliańskiej. Tym samym w Pani opinii nie powstanie żadne zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad. 2) Uważa Pani, że nie powinna wykazywać przychodu w związku z uzyskaniem kwot w ramach skargi pauliańskiej, gdyż kwoty te nie wchodzą do jej majątku lecz transferowane są przez syndyka do majątku wierzycieli pokrzywdzonych czynnością prawną dłużnika. Pani zdaniem, nie powinna Pani również wykazywać przychodu w związku z uzyskaniem kwot w ramach skargi paulińskiej.

Ad. 3) Pani zdaniem „sytuacja jest bez znaczenia”.

Ad. 4 i 5) Uważa Pani, że podatek dochodowy nie wystąpi a koszty związane bezpośrednio z pozwem wytoczonym w ramach skargi pauliańskiej nie stanowią dla Pani kosztów uzyskania przychodu, ponieważ sumy wyegzekwowane w ramach skargi pauliańskiej nie stanowią dla Pani przychodu.

Ad. 6) Pani zdaniem inne zobowiązania podatkowe nie powstają.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku – w zakresie braku zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułusprzedaży udziału w nieruchomości (pytanie 1 część pierwsza, pytanie 4 oraz pytanie 5 i 6) – jest prawidłowe, jednakże z innych względów niż Pani wskazała.

Nie udzielę odpowiedzi na pozostałą cześć pytania pierwszego oraz na pytania 2 i 3 ponieważ oczekiwała Pani na nie odpowiedzi wyłącznie w sytuacji uznania Pani stanowiska – w zakresie powstania zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu sprzedaży udziału w nieruchomości – za nieprawidłowe (w sytuacji uznania, że w analizowanym stanie faktycznym, po Pani stronie wystąpi zobowiązanie podatkowe z tytułu zbycia udziału nieruchomości na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych).

Oceniłem Pani stanowiska w zakresie pytania 6 – zgodnie z Pani żądaniem, tj. wskazaniem że wniosek dotyczy tylko podatku dochodowego od osób fizyzcznych i podlega tylko wykładni przepisów – wyłącznie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 1520 ze zm.):

W przypadku ogłoszenia upadłości powołuje się syndyka.

Stosownie do art. 75 ust. 1 ww. ustawy:

Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim.

Natomiast, jak stanowi art. 62 ustawy:

W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego, z wyjątkami określonymi w art. 63-67a.

 W myśl art. 57 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe:

Upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie, które składa sędziemu-komisarzowi.

Przepis art. 173 ww. ustawy stanowi natomiast, że:

Syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji.

Zgodnie z treścią art. 160 ust. 1 ustawy:

W sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności w imieniu własnym na rachunek upadłego.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że w przypadku ogłoszenia upadłości prowadzone są czynności na rachunek upadłego, lecz w wyniku decyzji zarządczych i rozporządzających podejmowanych przez syndyka. Syndyk w sprawach dotyczących masy upadłości działa jako zastępca pośredni upadłego, podejmując za upadłego i na jego rachunek wszystkie czynności prawne i procesowe. We wszelkich postępowaniach stroną w znaczeniu materialnym pozostaje upadły, to on jest podmiotem praw i obowiązków, natomiast syndykowi przysługuje legitymacja formalna do występowania w tych postępowaniach, jest on stroną w znaczeniu formalnym. W zakresie prawnopodatkowym działanie syndyka należy potraktować jako działanie przez pełnomocnika z wszystkimi konsekwencjami prawnymi tego stanu rzeczy. W konsekwencji ogłoszenie upadłości nie pozbawia upadłego podmiotowości prawnej ani prawa do własnego majątku, powoduje jedynie brak możliwości zarządu oraz możności korzystania i rozporządzania tym majątkiem. Zatem, mimo że upadły z mocy prawa traci zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem należącym do niego, to nie zostaje pozbawiony statusu podatnika, do którego to stosuje się prawa i obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących ustaw podatkowych.

Z kolei w myśl art. 527 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć (§ 1).

Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności (§ 2).

§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (§ 3).

Stosownie natomiast do treści art. 528 Kodeksu cywilnego:

Jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Zgodnie z art. 529 ww. ustawy:

Jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Natomiast w myśl art. 530 ustawy Kodeks cywilny:

Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

W myśl art. 531 § 1 Kodeksu cywilnego:

Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

Tzw. „skarga pauliańska” stanowi wyjątek od zasady prawa zobowiązaniowego, że stosunek obligacyjny powstaje pomiędzy jego stronami, gdyż uwzględnienie skargi pauliańskiej powoduje, że wierzyciel będzie mógł dochodzić swoich roszczeń nie bezpośrednio od dłużnika, a od osoby trzeciej – z którą dłużnik dokonał czynności krzywdzącej dla wierzyciela, a czynność prawna dłużnika utraci moc w stosunku do wierzyciela występującego ze skargą paulińską.

Aby wierzyciel mógł skorzystać z omawianej instytucji, muszą być łącznie spełnione następujące przesłanki:

1)istnienie wierzytelności,

2)dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba ta uzyskała korzyść majątkową,

3)pokrzywdzenie wierzycieli,

4)działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

5)wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.

W przypadku zaistnienia wszystkich przesłanek z art. 527 Kodeksu cywilnego, dochodzi do uznania przez sąd czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela, który czynność zaskarżył.

Powyższe potwierdza m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 stycznia 2015 r., sygn. akt II FSK 2822/12, w którym Sąd stwierdził, że

Przepis art. 527 Kodeksu cywilnego stanowi bowiem o bezskuteczności względnej czynności prawnej (w tym także umowy sprzedaży), która to nie powstaje ani ex lege, ani też wskutek złożenia stosownego oświadczenia woli przez osobę uprawnioną. Wymaga ona stwierdzenia takiej bezskuteczności w orzeczeniu sądowym, wydanym w trybie procesowym na skutek wniesienia powództwa. W wypadku roszczenia pauliańskiego orzeczenie o stwierdzeniu bezskuteczności czynności prawnej ze względu na określoną wierzytelność ma charakter kształtujący i dopiero w jego wyniku powstaje stan umożliwiający wierzycielowi wykorzystywanie przysługujących mu uprawnień. W rezultacie takiego orzeczenia, które ma charakter konstytutywny i tylko w stosunku do wierzyciela, dłużnika i osoby trzeciej wywołuje skutki ex tunc, zaskarżona czynność prawna (umowa) traktowana jest tak, jakby w ogóle nie została zawarta. Uznanie zatem umowy za bezskuteczną jedynie wobec określonej osoby trzeciej oznacza, że umowa ta pozostaje ważna i nadal wywołuje zamierzone przez strony skutki prawne w takim zakresie, w jakim można to pogodzić z realizacją roszczeń tej osoby trzeciej (…).

Stosownie natomiast do art. 134 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe:

Jeżeli czynność upadłego jest bezskuteczna z mocy prawa lub została uznana za bezskuteczną, to, co wskutek tej czynności ubyło z majątku upadłego lub do niego nie weszło, podlega przekazaniu do masy upadłości, a jeżeli przekazanie w naturze jest niemożliwe, do masy upadłości wpłaca się równowartość w pieniądzu.

Odnośnie do relacji skargi paulińskiej z postępowaniem upadłościowym wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 17 maja 2017 r., sygn. akt V CSK 168/16:

Przepis art. 134 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (w brzmieniu obowiązującym w dacie dokonywania czynności prawnej uznanej w sprawie za bezskuteczną), którego naruszenie zarzucił skarżący w skardze kasacyjnej, reguluje skutki bezskuteczności czynności prawnej. Zgodnie z ust. pierwszym przepisu, jeżeli czynność upadłego jest bezskuteczna z mocy prawa lub została uznana za bezskuteczną, to co wskutek tej czynności ubyło z majątku upadłego lub do niego nie weszło, podlega przekazaniu do masy upadłości, a gdy przekazanie w naturze jest niemożliwe, do masy upadłości powinna być wpłacona równowartość w pieniądzach. Trafnie skarżący podniósł, że przepis ten ma charakter uniwersalny, co oznacza, że reguluje skutki każdej bezskuteczności, a więc zachodzącej z mocy samego prawa, z mocy postanowienia sędziego - komisarza, a także stwierdzonej przez sąd na podstawie przepisów kodeksu cywilnego o skardze pauliańskiej (art. 527 i nast. k.c.). Kwestia ta jest jednolicie rozstrzygana w orzecznictwie i przedstawiana w doktrynie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że art. 134 ust. 1 p.u.n. ma zastosowanie także wtedy, gdy do stwierdzenia bezskuteczności wobec masy czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią doszło na podstawie art. 527 k.c., bowiem przepis ten nie czyni w tym względzie żadnej różnicy (zob. zamiast wielu wyrok z dnia 29 kwietnia 2015 r., V CSK 437/14). W każdym zatem przypadku to, co wskutek czynności ubyło z majątku upadłego albo do niego nie weszło, powinno wrócić do masy, a w razie braku dobrowolnego przekazania przedmiotu bezskutecznej czynności, syndykowi przysługuje roszczenie o wydanie lub, gdy jest to niemożliwe, o zapłatę równowartości. Wobec powyższego, wskazać należy, że także przekazanie przedmiotowej nieruchomości do masy upadłościowej nie powoduje zmian w zakresie własności.

Z opisu zdarzenia wynika, że w spadku po zmarłym 1 marca 1998 r. ojcu otrzymała Pani 1/3 udziału w nieruchomości, natomiast w spadku po zmarłej 20 marca 2006 r. matce otrzymała Pani 1/2 udziału w nieruchomości. W wyniku nabycia spadku współwłaścicielami opisanych w stanie faktycznym nieruchomości jest Pani w 1/2 części oraz Pani brat w 1/2 części. 25 stycznia 2018 r. na podstawie umowy o dział spadku i odpłatne zniesienie współwłasności Pani i Pani brat dokonaliście działu spadku po zmarłych rodzicach w ten sposób, że Pani brat nabył do majątku osobistego całą nieruchomość, ze spłatą na Pani rzecz kwoty 100 000 zł. Wartość przedmiotowych nieruchomości określona została na łączną kwotę 200 000 zł. 30 lipca 2018 r. Pani - jako dłużniczka będąca osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. Postanowieniem z 1 lutego 2019 r., wydanym w sprawie Sąd Rejonowy ogłosił Pani upadłość - wyznaczając Syndyka. 7 lutego 2020 r. Sąd Okręgowy uznał, że umowa o dział spadku i zniesienie współwłasności zawarta 25 stycznia 2018 r., na podstawie której przeniosła Pani na rzecz brata przysługujący jej udział wynoszący 1/2 części we współwłasności, jest bezskuteczna. Sąd nakazał Pani bratu wydanie do Pani masy upadłości majątku, tj. udziału wynoszącego 1/2 części we współwłasności opisanych w stanie faktycznym nieruchomości. W wyniku wydanego wyroku nie doszło do zwrotnego przeniesienia na Panią własności przedmiotowych nieruchomości - zostało jedynie wydane postanowienie o uznaniu czynności za bezskuteczną względem masy upadłości, co nie spowodowało zmiany w dziale II księgi wieczystej. Następnie 22 września 2021 r. syndyk dokonał zbycia 1/2 udziału w Pani prawie własności nieruchomości za cenę 143 000 zł Pani bratu.

W związku z przedstawionym w stanie faktycznym zdarzeniem, powzięła Pani wątpliwość, czy opisane czynności spowodują skutki podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli tak, to jakie.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c)prawa wieczystego użytkowania gruntów

–jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przytoczony przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, zgodnie z którą sprzedaż udziału w nieruchomości, przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego.

Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie udziału w nieruchomości nastąpi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a kwota uzyskana ze sprzedaży udział w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Wobec tego, w przypadku sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu dochodu ma moment ich nabycia.

Wskazać należy, że ustawą z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2159) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dodano art. 10 ust. 5 oraz art. 10 ust. 7, które stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2019 r.

Stosownie do art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W przypadku odpłatnego zbycia, nabytych w drodze spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości lub nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę.

Z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że jeżeli nieruchomości lub prawa majątkowe określone przez art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c tej ustawy zostały nabyte w drodze spadku, to ich odpłatne zbycie stanowi przychód podlegający opodatkowaniu, jeżeli nastąpiło ono przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości bądź nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę. Do wyliczenia 5-letniego okresu, od którego uzależnione jest opodatkowanie sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych nabytych w drodze spadku, wliczany jest nie tylko okres posiadania nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkobiercę, który dokonuje sprzedaży, ale także okres posiadania nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkodawcę. Jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie nieruchomości bądź nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę, do momentu odpłatnego zbycia nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkobiercę upłynęło 5 lat – to sprzedaż nieruchomości nie podlega opodatkowaniu (nie stanowi źródła przychodu).

Wobec tego w niniejszej sprawie zbycie przez Panią udziału w nieruchomości w 2021 r. nie będzie stanowiło źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w części odpowiadającej wysokości przysługującego Pani udziału w spadku, ponieważ odpłatne zbycie nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za datę nabycia przez Panią udziału w nieruchomości przyjąć należy datę nabycia nieruchomości przez spadkodawców, tj. Pani rodziców. Zatem, nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego z tego tytułu.

Stanowisko Pani uznałem za prawidłowe, ponieważ zawarła w nim Pani następujące stwierdzenie:

Tym samym w Pani opinii nie powstanie żadne zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych.

A postawione przez Panią pytanie oznaczone we wniosku nr 1 brzmiało:

Czy opisany stan faktyczny, w tym pozyskanie do masy upadłości uprawnienia do sprzedaży (na podstawie postanowienia Sądu o uznaniu umowy za bezskuteczną względem masy upadłości), a następnie sprzedaż nieruchomości za cenę 143 000 zł, rodzi skutki podatkowe w podatku dochodowym na podstawie art. 11 u.p.d.o.f., które powinny zostać ujawnione w deklaracji rocznej (…).

Stanowisko to jest prawidłowe, jednakże z innych względów niż Pani wskazała, gdyż podstawę dla rozstrzygnięcia w sprawie stanowi art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie – jak Pani podaje – art. 11 tej ustawy podatkowej. Pozostaje to jednak bez wpływu na rozstrzygnięcie w sprawie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;

w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).