Jak należy wykazać opcje w księgach rachunkowych

Wbrew pozorom ujęcie i wycena opcji nie są skomplikowanym procesem. Warto jednak podsumować, czym jest opcja. Podstawą odpowiedniej ewidencji księgowej jest rozumienie funkcjonowania opcji jako instrumentu finansowego.

Sprawdź definicję opcji w Encyklopedii księgowego dostępnej na www.inforfk.pl

Opcje mogą być notowane na giełdzie lub występować w obrocie pozagiełdowym. Kontrakty opcyjne notowane na giełdzie są wystandaryzowane, co umożliwia ich wtórny obrót na giełdzie. Opcje występujące w obrocie pozagiełdowym są kontraktami niestandardowymi. To oznacza, że warunki umowy mogą być indywidualnie ustalane przez strony umowy.

W przeciwieństwie do innych kontraktów, takich jak forward czy futures, opcje wiążą się jednak z nieograniczonym ryzykiem dla ich wystawcy. Umowa opcji jest nazywana często umową dotyczącą sprzedaży obietnic. Ryzyko wystawcy ograniczone jest do wartości zapłaconej premii.

Jaki jest cel transakcji opcyjnej? Określenie celu jest istotne dla poprawnego ujęcia bilansowego. Otóż celem takiej transakcji może być:

● zabezpieczenie inwestorów przed ewentualnymi stratami wynikającymi ze zmian cen instrumentów bazowych - wówczas mamy do czynienia z transakcją zabezpieczająca (hedging);

● osiągnięcie zysku na zmianie kontraktów terminowych - w takim przypadku mówimy o inwestycyjnym (spekulacyjnym) celu transakcji.

Z punktu widzenia prawa bilansowego opcja to pochodny instrument finansowy. Jak wynika z definicji instrumentów finansowych określonej w art. 3 ust. 1 pkt 23 ustawy o rachunkowości, przez instrument finansowy rozumiemy kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego u drugiej. Zatem oznacza to, że w księgach rachunkowych opcje należy wykazać jako aktywa finansowe długo- lub krótkoterminowe. Wystawca opcji jest stroną umowy zobowiązaną wobec nabywcy i w związku z tym traktuje je jako pasywa. Zawarcie kontraktu opcyjnego wymaga ujęcia powstałych w ten sposób aktywów i pasywów w księgach nabywcy i wystawcy opcji.