„Przypadek niecierpiący zwłoki” i jego nieuprawnione wykorzystanie przez włodarzy

Przepisy porządkowe mogą być wydawane w ściśle określonych i wyjątkowych okolicznościach. Z powodu niedookreślenia warunków, w jakich mogą zostać wprowadzone, sprawiają władzom lokalnym trudności interpretacyjne i stają się polem do nadużyć. Widać to wyraźnie w czasie pandemii

Obok aktów wykonawczych oraz aktów ustrojowo-organizacyjnych przepisy porządkowe stanowią jedną z trzech kategorii aktów prawa miejscowego. Za ich pomocą organy gminy realizują swoje uprawnienie do stanowienia nakazów bądź zakazów określonego zachowania się (działania, zaniechania lub znoszenia) w formie przepisów powszechnie obowiązujących. Zgodnie z art. 87 ust. 2 oraz art. 94 Konstytucji RP akty prawa miejscowego obowiązują wyłącznie na określonym fragmencie terytorium Polski, ograniczonym do obszaru działania organów, które je ustanowiły. Są wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego ogólnego (tzw. generalnej klauzuli kompetencyjnej), zawartego w art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Zgodnie z nim „w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego”. Takie sformułowanie w bardzo ogólny sposób określa zakres regulacji lub warunków, jakie muszą być spełnione, aby można było wydać przepisy porządkowe. Upoważnienie ustawowe ogólne nie przesądza o treści norm, pozostawiając organom gminy zdecydowanie więcej swobody niż w przypadku aktów wykonawczych, wydawanych w oparciu o upoważnienia szczegółowe.