Wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 lutego 2023 r., sygn. VII SA/Wa 2192/22

Zabytki

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Izabela Ostrowska, Sędziowie: Sędzia WSA Joanna Gierak-Podsiadły (spr.), Asesor WSA Iwona Ścieszka, Protokolant: specjalista Ewa Sawicka-Bożek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lutego 2023 r. sprawy ze skargi Skarbu Państwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa M. w R. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 17 sierpnia 2022 r. znak DOZ-OAiK.650.1589.2021.ML.5 w przedmiocie skreślenia z rejestru zabytków oddala skargę

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa [...] w R. ("skarżący") jest decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ("Minister", "MKiDN") znak: DOZ-OAiK.650.1589.2021.ML.5 z 17 sierpnia 2022 r. dotycząca skreślenia zabytku z rejestru zabytków, a wydana w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

Warmińsko-Mazurski Wojewódzki Konserwator Zabytków decyzją z 16 lutego 2005 r. wpisał do rejestru zabytków pod numerem [...], zespół leśniczówki [...], gm. R., powiat [...], w składzie: budynek leśniczówki, drewniana stodoła, murowany budynek gospodarczy - obora i budynek tzw. pieca chlebowego. W wyniku postępowań administracyjnych w sprawie skreślenia z rejestru zabytków Minister decyzją znak: DOZ-OAiK-6700/939/09 z 31 stycznia 2011 r. oraz decyzją znak: DOZ-OAiK-6700/222/11 z 15 września 2011 r. odmówił skreślenia ww. zespołu z rejestru zabytków. Natomiast decyzją znak: DOZ-OAiK.650.1088.2018.AJ z 28 maja 2019 r. Minister skreślił z rejestru zabytków drewnianą stodołę i jednocześnie odmówił skreślenia z rejestru zabytków pozostałych elementów zespołu, tj. budynku leśniczówki, budynku gospodarczego - obory i budynku tzw. pieca chlebowego.

Pismem z 3 listopada 2021 r. skarżący wniósł o skreślenie z rejestru zabytków zespołu leśniczówki [...]. Wskutek powyższego MKiDN postanowieniem z 8 marca 2022 r. powołał na biegłego Narodowy Instytut Dziedzictwa, w celu ustalenia okoliczności sprawy pozwalających na stwierdzenie, w jakim stopniu zachowała się autentyczna substancja zabytkowa zespołu; czy w związku ze stwierdzonym stanem zachowania zabytku nadal posiada on wartości zabytkowe (historyczne, artystyczne lub naukowe); czy nowe ustalenia naukowe podważają wartości zabytku będące podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru zabytków z 16 lutego 2005 r. i czy w związku z tym zachodzą okoliczności uzasadniające skreślenie przedmiotowego obiektu z tego rejestru oraz, czy istnieje techniczna możliwość przeprowadzenia remontu konserwatorskiego przedmiotowego obiektu z zachowaniem istniejącej, oryginalnej substancji zabytkowej. Narodowy Instytut Dziedzictwa - Oddział Terenowy w O. przy piśmie z 4 czerwca 2022 r. przesłał specjalistyczną opinię z 22 maja 2022 r., z której wynika, że przedmiotowe obiekty znajdują się w złym (leśniczówka, obora) i dostatecznym (piec chlebowy) stanie zachowania. Przy czym ich stan uległ pogorszeniu w porównaniu do ostatnich oględzin przeprowadzonych w listopadzie 2018 r. Pomimo postępujących zniszczeń, nadal jednak zachowała się autentyczna substancja zabytkowa zespołu zabudowy i tworzących go poszczególnych budynków, która w przypadku zabytków nieruchomych jest jednym z podstawowych wyznaczników ich wartości zabytkowej. W obrębie budynków czytelne pozostają ich bryły, formy architektoniczne, plan, elewacje oraz zachowane charakterystyczne elementy oryginalnej struktury, w tym wyznaczające w decyzji konserwatorskiej wartość zabytkową, tj. konstrukcja szkieletowa jednej ze ścian leśniczówki. W obrębie budynków zachowała się także częściowo stolarka okienna oraz pokrycie dachu. Obecny stan zachowania zespołu zabudowy umożliwia czytelny przekaz jego dawnych funkcji. Zespół nadal posiada wartości historyczne (metryka, autentyczna substancja zabytkowa) oraz przestrzenne (artystyczne). W efekcie w opinii NID wskazano, że zespół leśniczówki [...] nie może zostać skreślony z rejestru zabytków, czy inaczej: że nie wystąpiły przesłanki z art. 13 ust. 1 u.o.z. Nie ma natomiast możliwości zajęcia stanowiska w zakresie remontu, gdyż wymaga to odrębnych specjalistycznych pomiarów, badań i obliczeń. Jednocześnie zauważono, że w obrębie zespołu leśniczówki, pomimo zaleceń urzędu konserwatorskiego, nie są prowadzone od wielu lat niezbędne prace remontowe, co skutkuje systematycznym pogarszaniem się stanu technicznego budynków. Wykonano tylko prace zabezpieczające dachy budynków przed szkodliwym oddziaływaniem czynników atmosferycznych (plandeki, obecnie zniszczone).