Wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 października 2018 r., sygn. III SA/Wa 4001/17

Podatek dochodowy od osób prawnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Jarosław Trelka, Sędziowie sędzia del. SO Agnieszka Baran, sędzia WSA Maciej Kurasz (sprawozdawca), Protokolant starszy referent Magdalena Walkowiak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 października 2018 r. sprawy ze skargi E. sp. z o.o. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 października 2017 r. nr 0114-KDIP2-3.4010.170.2017.2.MS w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) uchyla zaskarżoną interpretację indywidualną, 2) zasądza od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz E. sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 697 zł (słownie: sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

1. Na podstawie przedłożonych akt Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny: Spółka "E. Sp. z o.o." z siedzibą w W. (dalej: "Skarżąca", Wnioskodawca" lub "Spółka") w dniu 12 lipca 2017 r. zwróciła się do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych. We wniosku wskazała, że planuje w przyszłości (zdarzenie przyszłe) udzielać osobom fizycznym (konsumentom) pożyczek, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U z 2016 r., poz. 1528, dalej: "u.k.k."). Spółka podkreśliła, że nie jest bankiem ani spółdzielczą kasą oszczędnościowo - kredytową, w związku z czym nie prowadzi działalności gospodarczej w oparciu o przepisy ustawy prawo bankowe lub ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Spełnia natomiast określone w art. 59a u.k.k. wymagania dotyczące działalności instytucji pożyczkowych.

2. Spółka planuje udzielać pożyczki jako: krótkoterminowe (na okres 30 dni) lub ratalne spłacane w ratach miesięcznych (na okres dłuższy niż 30 dni), gdzie jej analityk dokonuje weryfikacji wniosku i wydaje decyzję o przyznaniu lub nieprzyznaniu pożyczki. Po pozytywnej weryfikacji pożyczkobiorcy pomiędzy Wnioskodawcą a klientem zawierana jest umowa pożyczki. Zgodnie z ofertą Wnioskodawcy: udzielane pożyczki są oprocentowane, z tytułu obsługi wniosku o udzielenie pożyczki klient zobowiązany jest do zapłaty opłaty przygotowawczej, z tytułu obsługi spłaty pożyczki (m.in. monitorowanie terminu spłaty, obsługa wpłat) klient zobowiązany jest do zapłaty opłaty administracyjnej. W przypadku opóźnienia w zapłacie należności przez klienta Wnioskodawca nalicza odsetki z tytułu opóźnienia w zapłacie w określonej w umowie pożyczki wysokości (odsetki za opóźnienie). Natomiast w przypadku niespłacenia pożyczki krótkoterminowej w terminie, w przypadku braku zapłaty raty pożyczki ratalnej w terminie wynikającym z harmonogramu spłat, Wnioskodawca ma prawo naliczyć opłaty związane z podjętymi działaniami windykacyjnymi w stosunku do klienta w zakresie przeterminowanych należności. Wnioskodawca w całym okresie, na który umowa pożyczki została zawarta, wykonuje na rzecz klienta szereg czynności w zakresie obsługi spłaty pożyczki, a które mają ułatwić mu spłatę należności (kontakt telefoniczny w celu poinformowania o wypłacie pożyczki, monitorowanie terminowej spłaty pożyczki, wysyłanie na numer telefonu klienta wiadomości SMS w celu przypomnienia terminu spłaty pożyczki krótkoterminowej lub raty pożyczki ratalnej, kontakt telefoniczny w celu przypomnienia terminu spłaty pożyczki krótkoterminowej lub terminie zapłaty rat pożyczki ratalnej). W przypadku pożyczek krótkoterminowych opłata przygotowawcza oraz opłata administracyjna płatne są jednorazowo wraz ze spłatą kwoty pożyczki. W przypadku pożyczek ratalnych opłata przygotowawcza nie dotyczy czynności rozłożonych w czasie i naliczana jest jednorazowo wraz z zawarciem umowy pożyczki i jej spłata rozłożona jest w równych częściach w ratach pożyczki. Z kolei opłata administracyjna płatna jest w określonych w umowie miesięcznych okresach rozliczeniowych, których ilość zależna jest od okresu spłaty pożyczki. Harmonogram spłaty pożyczki ratalnej uwzględnia płatność opłaty przygotowawczej oraz opłaty administracyjnej należnej za dane okresy rozliczeniowe, tym samym Wnioskodawca z tytułu świadczonych usług uzyskuje od pożyczkobiorcy (klienta) zapłatę płatna w miesięcznych okresach rozliczeniowych. Zgodnie z zawartą umową pożyczki klient w każdym momencie ma prawo do spłaty pożyczki przed terminem i tym samym skrócenia okresu trwania okresu spłaty pożyczki. W takim wypadku całkowity koszt pożyczki ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy pożyczki. W przypadku niespłacenia przez pożyczkobiorców pożyczek krótkoterminowych lub ratalnych zgodnie z postanowieniami zawartych umów pożyczek Wnioskodawca zamierza podejmować odpowiednie kroki prawne celem dochodzenia wierzytelności. W stosunku do niektórych pożyczkobiorców egzekucja komornicza może kończyć się umorzeniem postępowania egzekucyjnego ze względu na jego bezskuteczność. W stosunku do niektórych klientów wszczęte zostanie również postępowania upadłościowe. W takim przypadku Wnioskodawca zamierza uzyskać postanowienie o nieściągalności wydane przez organ egzekucyjny, które to postanowienie zostanie uznane przez Wnioskodawcę jako wierzyciela, za odpowiadające stanowi faktycznemu. W niektórych przypadkach nieściągalność wierzytelności może zostać udokumentowana postanowieniem sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w poprzednim punkcie, lub zakończeniu postępowania upadłościowego. Ponadto, w zakresie pożyczek udzielanych na stosunkowo niskie kwoty, mogą zachodzić sytuacje, gdy przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem danej wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty. W takim wypadku nieściągalność wierzytelności może zostać udokumentowana przez Wnioskodawcę protokołem stwierdzającym powyższy stan. Skarżąca wskazała, że posiada wewnętrzne procedury bezpieczeństwa, które mają na celu ograniczenie wyłudzeń pożyczek, w szczególności poprzez szczegółowe badanie tożsamości potencjalnych pożyczkobiorców. Niemniej, nie do uniknięcia nawet przez ostrożnie działający podmiot są sytuacje, w których dochodzi do udzielenia pożyczki na podstawie sfałszowanych albo skradzionych dokumentów tożsamości. W sytuacji, gdy osoba figurująca w umowie pożyczki jako pożyczkobiorca kwestionuje istnienie wierzytelności z tytułu zawarcia umowy pożyczki poprzez zakwestionowanie autentyczności złożonych pod umową podpisów wszczynana jest wewnętrzna procedura wyjaśniająca wszystkie okoliczności zawarcia umowy. Podejrzenie, iż Wnioskodawca został wprowadzony w błąd co do osoby pożyczkobiorcy i stał się pokrzywdzonym przestępstwem doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzania mieniem określonego w art. 286 Kodeksu karnego przez podrobienie podpisu pożyczkobiorcy określonego w art. 271 Kodeksu karnego skutkuje złożeniem przez Wnioskodawcę lub osobę figurującą jako pożyczkobiorca zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa do właściwych organów ścigania. W toku czynności śledztwa (dochodzenia) organy ścigania podejmują czynności mające na celu ustalenie, czy doszło do popełnienia przestępstwa wyłudzenia pożyczki i równoczesnego sfałszowania podpisu osoby figurującej na umowie pożyczki jako pożyczkobiorca. W tym celu organy ścigania przeprowadzają szereg czynności mających na celu ustalenie, czy doszło do popełnienia przestępstwa, jednakże czynności te nie zawsze pozwalają na ustalenie, kto dopuścił się przestępstwa wyłudzenia pożyczki oraz sfałszowania podpisu pożyczkobiorcy, a w konsekwencji skutkuje to wydaniem przez organy ścigania postanowienia o umorzeniu postępowania z powodu niewykrycia sprawcy. Wydanie postanowienia o umorzeniu śledztwa potwierdzającego wykonanie przez organy ścigania szeregu czynności postępowania przygotowawczego, które jednak z powodu braku dowodów nie doprowadziły do ustalenia sprawcy przestępstwa wyłącza możliwość odzyskania przez Wnioskodawcę kwoty pożyczki oraz należnych mu odsetek z powodu nieustalenia podmiotu zobowiązanego do naprawienia szkody wyrządzonym przestępstwem, do którego Wnioskodawca mógłby wystąpić z roszczeniem. Wnioskodawca traci definitywnie możliwość odzyskania kwoty udzielonej pożyczki, gdyż nie można ustalić osoby, do której możliwe jest skierowanie roszczenia o zwrot bezpodstawnie uzyskanej kwoty lub o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody popełnionym przestępstwem.