Wyrok WSA w Lublinie z dnia 8 stycznia 2013 r., sygn. II SA/Lu 623/12

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia NSA Jerzy Dudek,, Sędzia SO del. Iwona Tchórzewska, Protokolant Starszy asystent sędziego Marcin Małek, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 8 stycznia 2013 r. sprawy ze skargi Gminy reprezentowanej przez Prezydenta Miasta na decyzję Wojewody z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości i zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania I. uchyla zaskarżoną decyzję, która nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku oraz uchyla decyzję Starosty z dnia [...] r. nr [...]; II. zasądza od Wojewody na rzecz Gminy kwotę 200 zł (dwieście) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

W dniu 11 września 2002r. do Urzędu Miasta wpłynęło pismo E. R. w którym domagał się zwrotu niezagospodarowanej części wywłaszczonych działek nr 19/2 i 19/5, położonych przy ulicy O. w L. Organ ustalił, że powyższe działki zostały wywłaszczone decyzją Prezydenta Miasta z dnia 2 czerwca 1980r. na wniosek Miejskiego Zarządu Gospodarki Terenami, zgodnie z lokalizacją budowy osiedla mieszkaniowego B. Decyzją z dnia [...] Prezydent Miasta orzekł o zwrocie działki 16/7 o powierzchni 981m2, jako części dawnej działki 19/2 i odmówił zwrotu działki 19/5 o powierzchni 1014m2. Jednocześnie zobowiązano wnioskodawcę do zwrotu pobranego za wywłaszczoną nieruchomość odszkodowania. Po uchyleniu tej decyzji przez Wojewodę w dniu [...] ten sam organ postanowieniem z dnia [...] wyłączył Prezydenta Miasta od rozpoznania sprawy i wyznaczył jako właściwego w tej sprawie Starostę. Ten z kolei decyzją z dnia [...] orzekł o zwrocie na rzecz E. R. wspomnianej już działki 16/7, a ponadto działek nr 19/7 o powierzchni 0.0896m2 i 49/1 o powierzchni 0.0103m2. Jeśli chodzi o działkę 16/7 organ stwierdził, że jest ona niezabudowana, porośnięta chwastami, a więc nie została wykorzystana zgodnie z celem wywłaszczenia. Pozostałe działki są częściami dawnej działki 19/5, znajdują się na terenie osiedla "Ł.", a więc także nie zostały wykorzystane zgodnie z celem wywłaszczenia. Rownież ta decyzja została uchylona przez Wojewodę w dniu [...], który zarzucił Staroście niepełne postępowanie dowodowe w zakresie ustalenia zbędności wspomnianych nieruchomości na cel wywłaszczenia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 3 października 2007r. ( II SA/Lu 408/07 ) oddalił skargę E. R. na rozstrzygnięcie Wojewody. Zdaniem Sądu prawidłowa była bowiem jego ocena, według której nie zostały należycie wyjaśnione wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dotyczy to zwłaszcza nie wyjaśnienia wątpliwości wynikających z faktu, że działki nr 19/7 i 49/1 położone są na terenie osiedla mieszkaniowego "Ł.", zaś celem wywłaszczenia była budowa osiedla mieszkaniowego "Błonie". Sąd zwrócił uwagę, że do chwili obecnej działki objęte wnioskiem o zwrot o nr 16/7, nr 19/7 i nr 49/1 nie zostały w żadnej prawnej formie udostępnione Spółdzielni Mieszkaniowej C. w L. przez ich właściciela, to jest Gminę. Ponadto jedna z tych działek (nr 16/7) pozostaje niezagospodarowana pod osiedle mieszkaniowe i rosną na niej chwasty, zaś na obszarze pozostałych działek (nr 19/7 i nr 49/1) znajduje się parking osiedlowy wyasfaltowany oraz trawnik osiedlowy z drzewami. Należało zatem sprawdzić, kiedy i przez kogo parking został zrealizowany. Zdaniem Sądu prawidłowa ocena celu wywłaszczenia powinna być dokonana na podstawie tych samych kryteriów, co jej niezbędność w postępowaniu wywłaszczeniowym, a zatem dla wyjaśnienia okoliczności sprawy należało także precyzyjnie ustalić cel wywłaszczenia. Po oddaleniu skargi kasacyjnej E. R. przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 9 stycznia 2009r. ( I OSK 42/08 ) i ponownym przeprowadzeniu postępowania, Starosta decyzją z dnia [...] orzekł o zwrocie działek 16/7 o powierzchni 0,0981m2, 48/4 ( części aktualnej działki 48/3 ) o powierzchni 0,0896m2 i 49/1 ( części aktualnej działki 49 ) o powierzchni 0,00103m2. Jednocześnie umorzono postępowanie w sprawie zwrotu projektowanej działki o numerze 48/5 o powierzchni 0,00015m2 i zobowiązano E. R. do zwrotu zrewaloryzowanej kwoty ustalonej tytułem odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość w wysokości 70 615,50 złotych. W motywach decyzji podano, że celem dokonanego w dniu 2 czerwca 1980r. wywłaszczenia była budowa osiedla mieszkaniowego " B.". Zgodnie z obowiązującym w dacie wywłaszczenia planem miejscowym teren odpowiadający działce 16/7, stanowiącej część dawnej działki 19/2, przeznaczony był pod budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne. Jednak do chwili obecnej, mimo upływu 30 lat, jest ona niezagospodarowana, porośnięta chwastami. Z kolei działki obecnie oznaczone nr 48/4 i 49/1, stanowiące część dawnej działki 19/5, już w dacie wywłaszczenia przeznaczone były pod zabudowę w ramach osiedla mieszkaniowego "Łęgi". Oznacza to zdaniem Starosty, że cel wywłaszczenia w stosunku do nich nie został zrealizowany. W decyzji przypomniano, że cel wywłaszczenia należy interpretować ściśle i niedopuszczalne jest jego rozszerzanie. Jeśli zatem wywłaszczenie nastąpiło pod budowę osiedla " Błonie", a w istocie działki zagospodarowano w ramach innego osiedla, to cel wywłaszczenia nie został zrealizowany. Na poparcie swojej argumentacji Starosta powołał się na wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w których zakwestionowano możliwość uznania wywłaszczonego gruntu za niezbędny na cel wywłaszczenia, kiedy już w dacie wywłaszczenia projektowane osiedle, stanowiące cel wskazany w decyzji wywłaszczeniowej, nie obejmowało wywłaszczonego gruntu, a samego wywłaszczenia dokonano niejako z nadwyżką. Sytuacja taka nie może być traktowana jako modyfikacja celu wywłaszczenia, ale oznacza, że już w chwili wywłaszczenia przejęcie gruntu nie było potrzebne na określony cel. W tej sytuacji zdaniem Starosty, zachodziły przesłanki do zwrotu wspomnianych nieruchomości. Umorzenie postępowania co do zwrotu działki nr 48/5 uzasadniono nie podtrzymaniem wniosku w tym zakresie przez pełnomocnika wnioskodawcy. Orzekając o zwrocie wypłaconego odszkodowania w oparciu o art. 140 ust.1, 2 i 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami Starosta wyjaśnił, że kwota odszkodowania za nieruchomość o powierzchni 0,2857ha wynosiła 42 264,02 złote. Na zwracaną powierzchnię 0,1980ha przypadała proporcjonalnie kwota 42, 264, 02 złote. Po jej zwaloryzowaniu przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i uwzględnieniu denominacji otrzymano kwotę 13 011, 65 złotych. Ponieważ decyzją z dnia [...] dokonano dopłaty odszkodowania w wysokości 342 402 złotych, z czego na zwracany grunt przypadała kwota 237 296, 85 złotych także tę kwotę zwaloryzowano, co dało 19 823, 85 złotych. Po doliczeniu do tych kwot także kwoty stanowiącej wzrost wartości nieruchomości po wywłaszczeniu, łącznie otrzymano 70 615, 50 złotych. Po rozpoznaniu odwołania Prezydenta Miasta Wojewoda uchylił decyzję Starosty w zakresie orzeczonej do zwrotu kwoty wypłaconego odszkodowania z tytułu wywłaszczenia, zobowiązał E. R. do zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania z tego tytułu w kwocie 48 119.22 złotych, w pozostałej zaś części decyzję organu I instancji utrzymał w mocy. Wojewoda potwierdził, że na działkach 48/4 i 49/1, stanowiących część dawnej działki 19/5, znajdujących się na terenie osiedla mieszkaniowego "Ł.’’ znajduje się wyasfaltowany parking osiedlowy, częściowo natomiast trawnik z drzewami. Z pism Wydziału Architektury, Budownictwa i Architektury Urzędu Miasta wynika, że parking został zrealizowany zgodnie z planem realizacyjnym osiedla "Ł." zatwierdzonym 31 grudnia 1980r. Z kolei działka 16/7, stanowiąca część działki 19/2, znajduje się wprawdzie na terenie osiedla "B.’’, ale jak wynika z protokołu oględzin jest niezagospodarowana, porośnięta chwastami. Wojewoda dowodził, że w dacie wywłaszczenia tereny osiedli wspomniane działki objęte były miejscowym szczegółowym planem zagospodarowania przestrzennego dzielnicy "C.’’, zatwierdzonym decyzją Prezydenta Miasta Nr [...] z dnia [...] Według planu znajdowały się one na obszarze przeznaczonym pod tereny mieszkalnictwa o wysokiej intensywności o symbolu Ł 2 MW i B 2 MW stanowiącym własność Gminy. Decyzja o pozwoleniu na budowę osiedla "Ł.’’ wydawane były w latach 1981 - 1990 na rzecz "I.’’. Razem z zabudową kubaturową realizowane były drogi oraz sytuowana zieleń. Nie ma obecnie możliwości ustalenia, czy na parking była wydawana oddzielna decyzja o pozwoleniu na budowę. Sam "I.’’ SA w piśmie z dnia 3 listopada 2011r. wyjaśnił, że był jedynie inwestorem zastępczym ( inwestorem bezpośrednim była Spółdzielnia Mieszkaniowa "C. ”) i nie posiada żadnej dokumentacji z tamtego okresu. Spółdzielnia stwierdziła natomiast, że parking został wybudowany na działce 48/3 w ramach realizacji osiedla "Ł.’’ zgodnie z planem realizacyjnym osiedla, zatwierdzonym 23 lutego 1980r. Przez działkę przebiega magistrala wodociągowa oraz linia energetyczna. Jej zdaniem zarówno parking jak i zieleń są infrastrukturą osiedla niezbędną dla jego prawidłowego funkcjonowania, a ponadto została zrealizowana ze środków członków spółdzielni. Z informacji uzyskanych z Wydziału Architektury, Budownictwa i Architektury Urzędu Miasta wynika natomiast, że według planu zagospodarowania terenu zatwierdzonego 31 grudnia 1980r. teren położony pomiędzy ulicami O. i B. przeznaczony był pod zabudowę zatok parkingowych dla projektowanej zabudowy mieszkaniowej. osiedla "Ł.’’. W ocenie Wojewody w tych okolicznościach słusznie uznano, że działki 48/4 i 49/1 stanowiące część dawnej działki 19/5 nie zostały wykorzystane zgodnie z celem wywłaszczenia. Celem tym była budowa osiedla mieszkaniowego "B.’ ’ i tylko realizacja tego osiedla mogła stanowić negatywną przesłankę do ich zwrotu. Zatem zagospodarowanie działek pod parking i zieleń osiedlową w ramach osiedla "Ł.’’ nie może stanowić realizacji wspomnianego celu wywłaszczenia i zgodnie z art. 137 ustawy o gospodarce nieruchomościami podlegały zwrotowi na rzecz byłego właściciela. Natomiast działka 16/7, pochodząca z wywłaszczonej działki 19/2, pozostała wprawdzie w ramach osiedla "B.", ale pozostaje niezagospodarowana, porośnięta chwastami. Organ zaznaczył, że z planu realizacyjnego osiedla z dnia 2 października 1980r. wynika, ze na tym terenie planowany był budynek rotacyjny wraz z dojściem ( dojazdem ) . Fakt ten stanowi zatem pozytywną przesłankę do jej zwrotu, tym bardziej, że Prezydent Miasta nie przedstawił żadnych dowodów świadczących o przystąpieniu do realizacji celu wywłaszczenia. Wojewoda stwierdził, że wysokość kwoty z tytułu wypłaconego odszkodowania za wywłaszczoną działkę 48/4, na której zlokalizowano parking, została ustalona w oparciu o wycenę dokonana przez rzeczoznawcę majątkowego z dnia 5 grudnia 2011r. W opinii Wojewody operat ten spełnia wymogi zwarte w przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz rozporządzenia rady Ministrów z dnia 21 września 2004r. w sprawie wyceny i sporządzania operatu szacunkowego ( Dz. U Nr 207, poz. 2109 ze zmianami ). Wynika z niej, że po wywłaszczeniu nieruchomości wartość jej uległa zwiększeniu o kwotę 12 700 złotych, co wiązało się z budową parkingu, nasadzeniami i pielęgnacją roślin. Kwota ta została odliczona od zwaloryzowanych kwot wypłaconego odszkodowania przy czym zamiast 13 011, 65 zł podano 14 035, 50 , a zamiast 19 823, 85 złotych uznano 21 383,72 złote. Łącznie dało to kwotę do zwrotu wynoszącą 48 119,22 złote, co nie przekracza 50 % aktualnej wartości nieruchomości.