Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 24 sierpnia 2009 r., sygn. I SA/Gl 213/09

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Ewa Madej, Sędzia NSA Przemysław Dumana, Sędzia WSA Edyta Żarkiewicz (spr.), Protokolant apl. radc. Karina Szcepaniak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2009 r. sprawy ze skargi A S.A. w Z. na interpretację Ministra Finansów z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych 1) uchyla zaskarżoną interpretację, 2) zasądza od Ministra Finansów na rzecz strony skarżącej kwotę [...] zł. (słownie: [...] złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 30 lipca 2008 r., złożonym w dniu 4 sierpnia 2008 r., A S.A. w Z. zwrócił się o udzielenie pisemnej interpretacji prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie: - obowiązków płatnika w podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z wykupem notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW) akcji własnych celem umorzenia, - sposobu obliczenia i pobrania podatku oraz sporządzenia stosownych informacji podatkowych. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynikało, że w dniu [...] r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki podjęło uchwałę w sprawie nabycia akcji własnych celem ich umorzenia. Uchwałę powyższą podjęto na podstawie art. 359 § 1 i art. 362 § 1 Kodeksu spółek handlowych oraz § 8a Statutu Spółki, zgodnie z którym "Akcje mogą być umorzone na mocy uchwały Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy". W drodze wymienionej uchwały Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy upoważniło Zarząd Spółki m.in. do zawarcia z biurem maklerskim umowy w sprawie skupu akcji w drodze transakcji giełdowych. W wyniku skupu w terminie do dnia [...]r. miało zostać nabytych [...] akcji własnych wnioskodawcy. Wykonując powyższą uchwałę Zarząd Spółki podjął uchwałę o przyjęciu "Programu nabywania akcji własnych Spółki w celu umorzenia". W przedmiotowej uchwale wskazano m.in., iż programem objęte są akcje notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, cena za akcje ma wynosić nie więcej niż [...] zł, a w związku z niską płynnością akcji na rynku właściwym Spółka podczas realizacji programu będzie przekraczać próg 25 % nabywanych akcji własnych, nie więcej jednak niż 50 %. Następnie, nie później niż po upływie 14 dni od zakończenia skupu, Zarząd wnioskodawcy zwoła Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy celem podjęcia uchwał o umorzeniu akcji oraz o obniżeniu kapitału zakładowego. Jednocześnie w dniu [...] r. Zarząd Spółki zawarł z B S.A., zwanym dalej B, umowę świadczenia usług brokerskich i prowadzenia rachunku inwestycyjnego w obrocie zorganizowanym. Na podstawie tej umowy B zobowiązał się do zawierania umów zlecenia nabycia lub zbycia oznaczonych papierów wartościowych wnioskodawcy oraz prowadzenia rachunku inwestycyjnego i świadczenia innych usług brokerskich. Z umowy wynikało, że B wystawia i przekazuje do realizacji zlecenia brokerskie nabycia lub zbycia oznaczonych papierów wartościowych w imieniu własnym lecz na rachunek Spółki. Spółka, w ramach stosownej uchwały Walnego Zgromadzenia, mogła składać zlecenia skupowania akcji w celu umorzenia. W odniesieniu do tych zleceń B zobowiązany był do przekazania Spółce zbiorczej, dziennej informacji o realizacji zleceń zawierającej: ilość i średnią cenę nabytych instrumentów, wartość prowizji, datę zawarcia i rozliczenia transakcji w C (C) oraz aktualny stan konta Spółki. Uchwałą z dnia [...] r. Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki dokonało zmian w uchwale z dnia [...]r. w zakresie ilości podlegających nabyciu akcji, przeznaczonej na ten cel kwoty oraz wynagrodzenia za akcję. W związku z przedstawionym stanem faktycznym po stronie wnioskodawcy powstały wątpliwości, czy pełni funkcję płatnika realizując program nabywania akcji własnych celem umorzenia, w obrocie zorganizowanym (w obrocie sesyjnym na GPW w Warszawie - na sesji giełdowej)- za pośrednictwem firmy inwestycyjnej B działającej w imieniu własnym, ale na rachunek emitenta (czyli Spółki), a w przypadku pozytywnej odpowiedzi: w jaki sposób Spółka powinna dokonać obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu, jak też sporządzenia stosownych informacji podatkowych mając na uwadze fakt, iż akcjonariuszami (podatnikami) mogą być osoby fizyczne, osoby prawne, fundusze inwestycyjne i emerytalne oraz nierezydenci, jak też mając na uwadze anonimowość transakcji w obrocie zorganizowanym. Zdaniem wnioskodawcy, mając na uwadze specyfikę transakcji oraz warunki jej przeprowadzenia wnioskodawca nie będzie pełnić funkcji płatnika, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity z 2005 r., Dz. U. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) w zw. z art. 41 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej ustawą podatkową. Przeprowadzając transakcję nabywania akcji własnych w celu ich umorzenia, na rynku giełdowym, za pośrednictwem firmy inwestycyjnej, wnioskodawca nie może pełnić funkcji płatnika z przyczyn natury prawnej oraz obiektywnej i technicznej. Inwestor, który chce dokonać transakcji, tj. sprzedać lub nabyć papiery wartościowe, musi złożyć zlecenie kupna lub sprzedaży w domu maklerskim. Na podstawie takich zleceń inwestorów tworzone są zbiorcze zlecenia maklerskie, które następnie trafiają do arkusza zleceń. Generalnie inwestor, tj. zarówno nabywca akcji jak i ich sprzedawca, działa cały czas anonimowo za pośrednictwem domu maklerskiego. W związku z powyższym strony transakcji nie są w żaden sposób identyfikowane. Składając zlecenie kupna wnioskodawca i firma inwestycyjna mają świadomość, iż nabycie jest dokonywane celem umorzenia, jednakże składający z drugiej strony zlecenie podmiot (sprzedający) nie ma i nie może mieć takiej wiedzy z przyczyn technicznych. Jednocześnie pośredniczący w transakcji dom maklerski nie jest w stanie wyodrębnić w składanym zbiorczym zleceniu sprzedaży akcji, które są zbywane przez inwestora w celu umorzenia i ich jednoczesnego spieniężenia, jedynie celem ich spieniężenia oraz w części celem umorzenia i w części celem spieniężenia. Specyfika sesyjnego obrotu giełdowego oznacza zatem zupełny brak wiedzy Spółki co do osoby sprzedającego akcje Spółki, jak też celu sprzedaży oraz sprzedających akcje Spółki co do podmiotu nabywającego. Dodatkowo, biuro maklerskie i C, a nie Spółka (nabywca akcji) - dokonuje rozliczenia transakcji. Powyższe oznacza, że z przyczyn stricte technicznych Spółka nie jest w stanie wypełnić potencjalnej funkcji płatnika w rozumieniu art. 8 Ordynacji podatkowej. Zdaniem Spółki, w przypadku dokonywania transakcji na GPW w Warszawie sprzedający nie ma i nie może mieć świadomości określonego w art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy podatkowej celu zbycia, tak więc nie można w jego przypadku mówić o uzyskaniu dochodu z udziału w zyskach osób prawnych. Na Spółce nie spoczywa więc w tym zakresie obowiązek płatnika, jako że oceniając transakcje ze strony sprzedającego nie można mówić o dochodzie z udziału w zyskach osób prawnych. Wnioskodawca wyraził pogląd, że Spółka nie może wszystkich nabytych akcji własnych potraktować w ten sam sposób, tj. pobrać i odprowadzić podatek do właściwego urzędu skarbowego, wypłacając niższą kwotę sprzedającym o 19 % kwoty należnej, albowiem byłoby to sprzeczne z zasadami obrotu giełdowego. Istotnym dla analizowanej sprawy jest ponadto fakt, iż do opodatkowania zbycia akcji celem ich umorzenia - stosując literalną wykładnię przepisów prawa - mogą mieć zastosowanie jednocześnie dwa przepisy przewidujące odrębną procedurę opodatkowania i określające inną rolę Spółki jako płatnika tj. art. 30a ust. 1 pkt 4 (z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych) oraz art. 30b ust. 1 (zbycie przez osobę fizyczną akcji, co nie wyklucza zbycia akcji celem ich umorzenia) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym, zdaniem wnioskodawcy, w pierwszym przypadku Spółka byłaby płatnikiem, o ile pobranie podatku byłoby technicznie możliwe, w drugim zaś obowiązek rozliczenia podatkowego spoczywa na akcjonariuszu, a Spółka nie występuje w roli płatnika.