Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 20 listopada 2008 r., sygn. II SA/Go 627/08

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirosław Trzecki Sędziowie Sędzia WSA Aleksandra Wieczorek (spr.) Asesor WSA Michał Ruszyński Protokolant specjalista Ewa Kłosowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2008 r. sprawy ze skargi [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego uchyla zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2008 roku w sprawie II SA/Go 133/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Z. [...] o odmowie przyznania skarżącej D. B. zasiłku celowego na pokrycie kosztów zakupu leków lub wystawienia talonu na ten cel w wysokości 200 zł.

Ponownie rozpoznając sprawę Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Z. [...], po ponownym rozpoznaniu wniosku z dnia 12 listopada 2007 roku, działając na podstawie art. 7 pkt 5, art. 39 ust. 1 i 2, art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1 i 4, art. 8 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( Dz. U. Nr 64, poz. 593 z póz. zm. ) i § 1 pkt 1 litera "a" Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2006 roku w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społeczne /Dz. U. Nr 135, póz. 950/ oraz art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego odmówił wnioskodawczyni przyznania zasiłku celowego w kwocie 200 zł na zakup leków lub wystawienia talonu na ten cel.

W uzasadnieniu organ I instancji wskazał, iż 1 lipca 2008 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z. przekazało mu prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 27 marca 2008 roku w sprawie II SA/Go 133/08 uchylający decyzję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Z. [...] w przedmiocie odmowy zasiłku celowego. Organ stwierdził, iż sprawa wszczęta została wnioskiem "r" z dnia 12 listopada 2007 roku o przyznanie zasiłku celowego na pokrycie kosztów zakupu leków w wysokości 200 zł lub wystawienie na tę lub wyższą kwotę talonu na leki zaordynowane przez lekarzy specjalistów. Wskazał, iż wnioskodawczyni pismem z dnia 8 lipca 2008 roku nie wyraziła zgody na aktualizację wywiadu środowiskowego oświadczając, iż jej sytuacja nie uległa zmianie w stosunku do tej znanej organowi z urzędu wobec czego organ oparł się na aktualizacji wywiadu z dnia 28 kwietnia 2008 roku. Organ ustalił, iż wnioskodawczyni jest osobą samotnie gospodarującą, zaliczoną do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym. Posiada dochód równy kryterium dochodowemu określonemu dla osoby samotnie gospodarującej tj, 477,00 zł (153 zł zasiłek pielęgnacyjny i 324 zł zasiłek stały), spełniając tym samym kryterium uprawniające do świadczeń z pomocy społecznej. Zamieszkuje w 3 pokojowym mieszkaniu spółdzielczym ( własnościowym ) o pow. 50,20 m2 z czynszem w wysokości 284 zł. Koszty zużycia energii elektrycznej w wysokości 76,81zł do listopada 2008 roku zostały pokryte zasiłkiem celowym przyznanym decyzją z dnia 3 czerwca 2008 roku, a koszty zużycia gazu 107,45 zł łącznie za okres od maja do grudnia 2008 roku zasiłkiem przyznanym decyzją z dnia 16 maja 2008 roku. Powołując się na regulacje art. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej organ wywiódł, iż pomocy społecznej udziela się w sytuacji, gdy wnioskodawca zgłasza trudności, których nie jest w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia zasoby i możliwości. Zasada ta w swej treści odwołuje się do samodzielności obywateli oraz do odpowiedzialności jednostki za swoje życie i postępowanie. Pomoc społeczna może być udzielona w przypadku, gdy dana sytuacja przekracza możliwości poprawy sytuacji przez samodzielnie przez wnioskodawcę. Udzielenie świadczeń pomocy społecznej powinno mieć miejsce przy łącznym spełnieniu dwóch przesłanek: wystąpieniu trudnej sytuacji życiowej i braku możliwości jej samodzielnego przezwyciężenia. Zgodnie z art. 3 cytowanej ustawy pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb (...), a potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Mając na uwadze licznie składane od wielu lat wnioski o pomoc społeczną organ stwierdził, iż wnioskodawczyni oczekuje zabezpieczenia wszystkich potrzeb związanych z każdą dziedziną życia ze środków pomocy społecznej, praktycznie bez swojego udziału. W ocenie organu uwzględnienie żądań strony może mieć miejsce wyłącznie wówczas, gdy pozwalają na to środki będące w dyspozycji Ośrodka, a osoba ubiegająca się o pomoc społeczną wykaże się aktywnością określoną w cytowanym art. 2 ust. 1 ustawy. Stwierdził, iż udział w prowadzonym postępowaniu wnioskodawczyni ograniczyła do złożenia wniosków o przyznanie pomocy i udzielenia pisemnej odpowiedzi na zawiadomienie o konieczności przeprowadzenia wywiadu. Wywiódł, że stosownie do art. 39 ustawy o pomocy społecznej zasiłek celowy jest formą pomocy zmierzającą do zaspokojenia jedynie niezbędnych potrzeb osoby zainteresowanej i może być przyznany w szczególności na pokrycie w całości lub w części kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Analizując wniosek z dnia 12 listopada 2007 roku organ stwierdził brak podstaw do przyznania zasiłku celowego na leki, choć wydatki na ich zakup i leczenie należy zakwalifikować jako zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej. Sam fakt spełnienia kryteriów ustawowych nie oznacza jednak automatycznego przyznania osobie zainteresowanej wnioskowanego świadczenia, ponieważ zasiłek celowy jest formą pomocy pieniężnej przyznawanej na podstawie uznania administracyjnego. Wywiódł, iż w sprawie leków wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających wymóg ich zakupu stwierdzając, że w celu objęcia pomocą na zakup leków najpierw należy udokumentować poniesione wydatki lub przedstawić konkretne recepty ze wskazaniem wstępnej wyceny. Skoro więc strona zwraca się we wniosku o środki na zakup leków zaordynowanych przez lekarzy specjalistów winna przedstawić stosowne dowody wskazujące na wysokość kosztów, bowiem samo określenie żądanej kwoty ( 200 zł lub wyższej ) nie stanowi dowodu potwierdzającego niezbędność zakupu. W ocenie organu brak dowodu na potrzebę dokonania zakupu oznacza, że w okresie złożenia wniosku oraz obecnie takich wydatków wnioskodawczyni nie ponosi. Zgodnie z art. 4 ustawy o pomocy społecznej do obowiązku osoby korzystającej z pomocy należy współdziałanie w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Cedowanie na organ wymogu "postarania się o dokumenty i postaranie się własnym sumptem o dowody" świadczy o braku takiej współpracy, pomimo niemalże codziennych wizyt w organie. Organ wskazał, iż w sytuacji gdy strona przedstawiła wycenę leków lub recepty na ich zakup zasiłek celowy na refundację leków przyznawano ( decyzja Nr [...] ). Organ I instancji wywiódł także, że pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Oznacza to jedynie udział pomocy społecznej w pokonywaniu przez te osoby trudności materialnych i życiowych, a nie obowiązek ponoszenia pełnych kosztów utrzymania tych osób wraz z realizacją ciążących na nich obciążeń finansowych i zaspokajania wszystkich zgłoszonych potrzeb. Wskazał ponadto na zakres pomocy udzielony wnioskodawczyni decyzjami z 3 czerwca i 7 lipca 2008 roku na zakup żywności po 100 złotych miesięcznie od lipca do grudnia 2008 roku oraz zakup środków higieniczno-sanitarnych, odzieży i obuwia łącznie w kwocie 220 złotych. Podał też wysokość środków jakimi, zgodnie z zaplanowanym budżetem, dysponuje na realizację zadań własnych oraz ilość osób i rodzin które zgłaszają się o pomoc w formie zasiłków celowych, w tym ustaloną wysokość świadczenia. Wywiódł, że ograniczona wysokość środków stanowi wyznacznik do racjonalnego gospodarowania nimi i uwzględnienia w pierwszej kolejności niezbędnych potrzeb bytowych osób i rodzin, których dochód kształtuje się poniżej kryterium dochodowego, a wymienione we wniosku potrzeby wybiegają poza możliwości finansowe organu.