Wyrok SN z dnia 23 maja 2019 r., sygn. II CSK 189/18

1. Art. 388 k.c. przewiduje kolejność (sekwencję) zgłaszania roszczeń przez wyzyskiwanego wobec osoby wyzyskującej, a żądanie unieważnienia umowy może nastąpić dopiero wówczas, gdyby świadczenia wyrównawcze były "nadmiernie utrudnione". Pogląd ten nie mógłby być uznany za poprawny, gdyby rozumieć go w ten sposób, że przesłanką dochodzenia żądania unieważnienia umowy jest wcześniejsze wystąpienie z żądaniem wyrównawczym i nieuwzględnienie tego żądania. Różnica między żądaniem unieważnienia umowy a żądaniami wyrównawczymi jest taka, że w przypadku pierwszego z nich konieczne pozostaje spełnienie dodatkowej przesłanki w postaci nadmiernego utrudnienia dochodzenia roszczeń wyrównawczych. Każde z tych żądań ma jednak samodzielny charakter, a dochodzenie jednego nie jest przesłanką dochodzenia drugiego.

2. Przyjęcie założenia, zgodnie z którym dochodzenie konkretnego roszczenia z tytułu wyzysku prowadzi do zachowania terminu z art. 388 § 2 k.c. jedynie w stosunku do tego roszczenia, nie prowadzi do uniemożliwienia realizacji uprawnień wyzyskanego, gdyby okazało się, że roszczenie przez niego preferowane okaże się bezzasadne. Jeżeli uprawniony rzeczywiście jest zainteresowany także dochodzeniem innych roszczeń, nie ma przeszkód, aby już w pierwotnym pozwie sformułował odpowiednie żądanie jako ewentualne.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Joanna Misztal-Konecka (przewodniczący)

SSN Beata Janiszewska

SSN Marcin Krajewski (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa J. P. przeciwko I. B. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 maja 2019 r., skargi kasacyjnej pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 11 października 2017 r., sygn. akt I ACa [...],

I. uchyla zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego i:

1. zmienia wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia 28 lipca 2016 r. w całości w ten sposób, że:

a. oddala powództwo,

b. nie obciąża J. P. kosztami procesu,

c. nieuiszczoną opłatę od pozwu przejmuje na rachunek Skarbu Państwa,