Wyrok SN z dnia 22 marca 2016 r., sygn. II UK 104/15

1. Zgłoszenie wniosku o emeryturę (po raz pierwszy) dopiero po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego w 2012 r. powoduje konieczność obliczenia świadczenia z zastosowaniem tzw. reguł mieszanych z art. 183 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst; Dz.U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.).

2. Tylko osoby, które – spełniając przesłanki do nabycia prawa do świadczenia - pobrały emeryturę ustaloną według tzw. starego systemu emerytalnego, tj. według zasad zawartych w art. 46 mogą dochodzić jego przeliczenia również według „starych” zasad, po złożeniu stosownego wniosku w związku z kontynuowaniem ubezpieczenia i osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Biuletyn SN Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych nr 3/2016

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Zbigniew Korzeniowski

SSN Zbigniew Myszka

w sprawie z wniosku E. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o wysokość emerytury, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 marca 2016 r., skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10 września 2014 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 10 września 2014 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację wnioskodawczyni E. S. od wyroku Sądu Okręgowego aga w W. - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o wysokość emerytury.

W ustalonym stanie faktycznym sprawy, wnioskodawczyni (urodzona w dniu 19 kwietnia 1952 r.), złożyła wniosek o przyznanie emerytury (po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego) w dniu 7 sierpnia 2012 r. i na podstawie decyzji organu rentowego z dnia 5 października 2012 r. uzyskała prawo do tego świadczenia. W decyzji organ rentowy stwierdził, że obliczenie wysokości emerytury nastąpiło zgodnie z art. 183 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 748 ze zm., dalej ustawa o emeryturach i rentach). Wobec osiągnięcia przez odwołującą wieku usprawniającego do emerytury w roku 2012, wysokość emerytury od dnia 1 sierpnia 2012 r. wynosi 35% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach (1.592,48 zł), oraz 65% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy (2.076,37 z). W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawczyni wskazała, że zastosowanie art. 183 ustawy o emeryturach i rentach, a nie art. 53 jest dla niej bardzo krzywdzące. Podniosła, że już w 2007 r., z dniem ukończenia 55 lat, mogła przejść na emeryturę, a tym samym nabyła uprawnienia do emerytury wyliczonej według stosownych ("starych") zasad. Wyrokiem z dnia 14 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił odwołanie. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że art. 46 ustawy o emeryturach i rentach regulował zasady ustalania wysokości emerytury wobec osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., które wszystkie wymagane warunki (wiek i okres ubezpieczenia) spełniły do dnia 31 grudnia 2008 r. Przepis ten nie nakładał na ubezpieczonych obowiązku składania wniosku o wcześniejszą emeryturę. Było to prawo, a ściślej przywilej ubezpieczonego, z którego mógł, a nie musiał skorzystać. Osoby te, chcąc uzyskać prawo do świadczenia na starych zasadach, mogły złożyć wniosek o prawo do świadczenia także po 31 grudnia 2008 r., nie później jednak niż przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Zgłoszenie wniosku o emeryturę po raz pierwszy dopiero po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego powoduje konieczność obliczenia świadczenia z zastosowaniem tzw. reguł mieszanych określonych w art. 183. Tak zwana emerytura mieszana dotyczy osób, które osiągnęły wiek emerytalny w latach 2009 - 2013, przy czym jej obliczenie następuje w części na podstawie art. 53, a w części na podstawie art. 26 ustawy, o ile osoby te nie przystąpiły do OFE. Sąd Apelacyjny oddalił apelację wnioskodawczyni od tego wyroku, podzielając ustalenia Sądu pierwszej instancji jak i zapadłe orzeczenie. Podkreślił w uzasadnieniu, że wnioskodawczyni nie wystąpiła z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 46 ustawy o emeryturach i rentach i nie złożyła wniosku określonego w art. 116. W przypadku gdyby wnioskodawczyni wystąpiła odpowiednio wcześniej o emeryturę na podstawie art. 46 ustawy o emeryturach i rentach i uzyskała pozytywną decyzję, to wówczas mogłaby zawiesić wypłatę emerytury w związku z kontynuowaniem pracy (oraz kontynuowaniem ubezpieczenia społecznego). Powyższy wyrok zaskarżył w całości pełnomocnik wnioskodawczyni, zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 183 ust. 4 w związku z art. 46 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach, polegającą na uznaniu, że jednym z warunków przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 46 ustawy jest złożenie wniosku przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, w sytuacji, gdy żaden z przepisów ustawy nie ustanawia takiego wymogu, natomiast art. 183 odnosi się do "wieku uprawniającego do emerytury", a nie do "powszechnego wieku emerytalnego". Wskazał także na naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 1 ust. 1 i 2 protokołu nr 12 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienioną następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnioną Protokołem nr 2, (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), polegające na uznaniu, że odmowa przyznania ubezpieczonej emerytury na podstawie art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z uwagi na złożenie wniosku o jej przyznanie dopiero po ukończeniu 60 roku życia nie stanowi dyskryminacji w stosunku do kobiet, które złożyły wniosek o przyznanie emerytury na podstawie art. 46 ustawy przed ukończeniem 60 roku życia, otrzymały decyzję pozytywną, a następnie zawiesiły wypłatę emerytury w związku z kontynuowaniem pracy. Wskazał także na naruszenie przepisów postępowania - art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez sporządzenie wadliwego uzasadnienia skarżonego wyroku w sposób, który nie wyjaśnia podstawy prawnej wyroku. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zmianę wyroku polegającą na uwzględnieniu apelacji wnioskodawczyni i ustalenie wysokości emerytury przysługującej ubezpieczonej w oparciu o art. 53 ustawy o emeryturach i rentach, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji, wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego.