Wyrok SN z dnia 17 czerwca 2016 r., sygn. IV CSK 669/15

W myśl art. 230 k.p.c. fakty przemilczane sąd może uznać za przyznane kierując się swoim uznaniem, wynikami całego postępowania i podobnie jak przyznane włączyć bez dowodu wprost do podstawy rozstrzygnięcia.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jan Górowski (przewodniczący)

SSN Zbigniew Kwaśniewski

SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa J. G. przeciwko B. Spółce Akcyjnej w S. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 czerwca 2016 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 29 grudnia 2014 r., sygn. akt XII Ga (...),

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego Sądowi Okręgowemu w G.

Uzasadnienie

Powód J. G., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P. w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego B. S.A. w G. kwoty 67.000 zł z ustawowymi odsetkami

tytułem wynagrodzenia powiększonego o VAT za roboty wykonane w kwietniu 2009 r. na podstawie umowy o wykonanie robót geodezyjnych z dnia 1 czerwca 2008 r.

Pozwana podniosła zarzut potrącenia kwoty 170.300 zł, obejmującej kwotę 55.300 zł (45.000 zł + VAT) z tytułu zwrotu wypłaconego wcześniej wynagrodzenia, przewidzianego w porozumieniu z dnia 23 grudnia 2008 r., oraz kwotę 115.000 zł z tytułu kary umownej w związku z bezpodstawnym odstąpieniem od umowy przez powoda.

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w G. uwzględnił powództwo w całości. Ustalił, że pozwana Spółka B. S.A. z siedzibą w G. była generalnym wykonawcą w zakresie wykonania konstrukcji żelbetowych inwestycji S. w W. , której inwestorem była L. spółka z o.o. w W. Powód na podstawie umowy z dnia 1 czerwca 2008 r. był podwykonawcą pozwanej odnośnie zadania Geodezyjna obsługa budowy S. w W. co do tych prac o oznaczonym zakresie asortymentowym. Ustalono ryczałtowe wynagrodzenie w kwocie 1.150.000 zł z zastrzeżeniem, że nie obejmuje robót dodatkowych, wynikających ze wznowienia czynności geodezyjnych lub zmian projektowych, ani podatku VAT. W załączniku nr 2 do umowy p.n. Plan finansowy obsługi geodezyjnej S. w W. określono wartość prac przypadających na poszczególne miesiące realizacji umowy w okresie od czerwca 2008 r. do marca 2010 r. Inwestor we wrześniu 2008 r. wstrzymał prace na poziomie (-) 2 do 0 i zawiadomił generalnych wykonawców, że rozpoczyna prace nad przeprojektowaniem obiektu, a w styczniu 2009 r. zabronił pozwanemu wykonywać prace powyżej poziomu 0. Pozwany nie był w stanie zlecać powodowi robót przewidzianych harmonogramem. W grudniu 2008 r. pozwany wystawił fakturę za kwotę 280.000 zł tytułem wynagrodzenia za roboty wykonane w IV kwartale 2008 r. Po dokonaniu jej korekty na wniosek pozwanego dokonał on zapłaty kwoty 40.000 zł. Strony zawarły w dniu 23 stycznia 2009 r. porozumienie do umowy z dnia 1 czerwca 2008 r., datowane 23 grudnia 2008 r. w którym ustalono powyższą korektę, dokonywanie płatności miesięcznych do dnia 31 marca 2009 r. po 15.000 zł netto, wyrównanie różnicy wynagrodzenia między planem finansowym a zafakturowanym w następnych miesiącach oraz zawarcie aneksu, uwzględniającego treść porozumienia, który regulowałby reżim płatności po dniu 31 marca 2009 r. W dniu 23 stycznia 2009 r. strony zawarły porozumienie, zgodnie z którym w przypadku zakończenia, zawieszenia lub rozwiązania umowy łączącej pozwanego z inwestorem powód zwróci pozwanemu wynagrodzenie otrzymane za prace wykonane w okresie od stycznia do marca 2009 r., jednak w wysokości nie wyższej niż 45.000 zł + VAT, na wniosek złożony najpóźniej do dnia 3 grudnia 2009 r. Strony nie uregulowały kwestii płatności za okres po 31 marca 2009 r. Pismem z dnia 16 czerwca 2009 r. pozwana spółka odstąpiła od umowy zawartej z inwestorem L. sp. z o.o. w części dotyczącej robót niezrealizowanych powyżej poziomu 0 wskazując na niewykonanie przez inwestora zobowiązań wynikających z tej umowy oraz nie przedstawienie gwarancji zapłaty. Powód świadczył na rzecz pozwanej prace do początku czerwca 2009 r. Inwestor pismem z dnia 30 grudnia 2009 r. poinformował powoda o odstąpieniu w dniu 26 czerwca 2009 r. od umowy z pozwanym, z przyczyn leżących po jego stronie. W dniu 6 grudnia 2010 r. powód przesłał pozwanej protokół zdawczo-odbiorczy, fakturę VAT na kwotę 67.100 zł brutto obejmującą wynagrodzenie za kwiecień 2009 r. oraz protokół zaawansowania prac geodezyjnych. W dniu 31 grudnia 2009 r. powód przesłał pozwanej notę obciążeniową na kwotę 115.000 zł tytułem kary umownej za odstąpienie od umowy z przyczyn od niej zależnych (§ 8 ust. 2b umowy). Pozwana wskazała, że w braku podstawy prawnej oświadczenie o odstąpieniu jest bezzasadne ale skuteczne w zakresie unicestwienia umowy i wezwała do zapłaty kary umownej w kwocie 115.000 zł (§ 8 ust. 1b umowy). Sąd pierwszej instancji przyjął, że nie doszło do unicestwienia postanowień umowy z dnia 1 czerwca 2008 r. w zakresie wynagrodzenia, ponieważ aneksem z dnia 23 stycznia 2009 r. zmieniono jedynie kwoty należne za niektóre, ściśle oznaczone okresy, strony nie podpisały porozumienia, które miało objąć okres po 31 marca 2009 r., co oznacza obowiązek zapłaty za prace wykonane w kwietniu 2009 r. w dochodzonej wysokości. Wykonanie robót potwierdzały zeznania świadka i książka zleceń. Przyjął, że powód nie odstąpił skutecznie od umowy z dnia 1 czerwca 2008 r., wobec nie spełnienia przesłanek z art. 491 k.c. Odnosząc się do zarzutu potrącenia wskazał co do kwoty 55.300 zł (45.000 zł + VAT) na niezachowanie terminu przewidzianego w porozumieniu żądania zwrotu i co do kwoty 115.000 zł na bezskuteczność odstąpienia od umowy przez powoda.