Wyrok SN z dnia 11 lutego 2014 r., sygn. I UK 320/13

Podstawową przesłankę prawa wnuka do renty rodzinnej po dziadkach stanowi przyjęcie na wychowanie i utrzymanie, przy czym obydwa elementy muszą zachodzić łącznie. Z kolei przesłanka przyjęcia na wychowanie, rozumianego jako stałe sprawowanie pieczy na dzieckiem, polegające na opiece nad nim, przekazywaniu mu wiedzy, zapewnieniu osiągnięcia rozwoju fizycznego i psychicznego oraz doprowadzeniu do samodzielności, jest spełniona w sytuacji, gdy nie ma rodziców, którzy realizowaliby wychowanie, bądź też rodzice (rodzic) nie realizują obowiązku wychowywania i obowiązek ten, łącznie z dostarczaniem utrzymania, przejmują dziadkowie.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (przewodniczący)

SSN Zbigniew Hajn

SSA Agata Pyjas-Luty (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania D. G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. z udziałem zainteresowanej A. Ł. o rentę rodzinną, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 lutego 2014 r., skargi kasacyjnej zainteresowanej A. Ł. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 17 stycznia 2013 r.

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. oddalił odwołanie D. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. z dnia 30 stycznia 2012 r., którą odmówiono córce D. G. - zainteresowanej A. Ł. prawa do renty rodzinnej po zmarłej w dniu 20 listopada 2011 r. babci L. Ł. Rozstrzygnięcie powyższe zapadło w oparciu o poczynione przez Sąd pierwszej instancji na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych i aktach sprawy oraz zeznań zainteresowanej ustalenia faktyczne, z których wynika że A. Ł., urodzona 16 marca 1994 r., córka D. G. i G. Ł., od urodzenia mieszka z matką w S. przy ul. P. 4/2, aktualnie jest uczennicą II klasy Technikum w Zespole Szkół w S. Dziadek dziewczynki M. zmarł 12 stycznia 2010 r., po jego śmierci prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu nabyła L. Ł. Ojciec A. Ł. - G. Ł. zmarł 10 lutego 2010 r. Organ rentowy decyzją z dnia 20 kwietnia 2010 r. odmówił małoletniej wówczas A. Ł. renty rodzinnej po ojcu, gdyż zmarły nie spełniał warunków wymaganych do nabycia prawa do renty. Po śmierci dziadka i ojca A. Ł. jej 91-letnia babcia L., przed miesiącem wrześniem 2010 r. zamieszkała wraz z D. G. i wnuczką A. w S., gdzie została zameldowana na pobyt stały od 8 grudnia 2010 r. Wyrokiem z dnia 14 września 2010 r. Sąd Rejonowy w S. zasądził od L. Ł. na rzecz małoletniej wnuczki A. Ł. kwotę 500 zł miesięcznie tytułem alimentów. L. Ł. zmarła w dniu 20 listopada 2011 r., przed śmiercią ponownie zamieszkała u swojej córki z uwagi na pogarszający się stan zdrowia i niemożność sprawowania opieki przez odwołującą i jej rodzinę. Sąd Okręgowy ustalił również, że wychowaniem i utrzymaniem A. Ł. od dziecka zajmuje się wyłącznie matka D. G., która podejmuje wszystkie decyzje związane z wychowaniem i kształceniem córki, babcia L. nie miała natomiast wpływu na wychowanie wnuczki, wspierała ją jedynie uczuciowo oraz przyczyniała się do utrzymania wnuczki od momentu zasądzenia alimentów przez Sąd Rejonowy w S. D. G. okresowo nie pracowała, przebywała na zasiłku dla bezrobotnych bądź na zasiłku chorobowym. W okresie od sierpnia do grudnia 2011 r. była zatrudniona na umowę o pracę, od stycznia 2012 r. łączy ją kolejna umowa o pracę na czas określony, z tytułu zatrudnienia otrzymuje 1.500 zł wynagrodzenia miesięcznie. Powołując treść art. 65 ust. 1, art. 67 ust. 1 pkt 2, art. 68 ust.1 pkt 1-2 oraz art. 69 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) Sąd Okręgowy wskazał, iż warunkiem nabycia przez wnuka uprawnień do renty rodzinnej jest m.in. przyjęcie na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości, o ile nastąpiło przed osiągnięciem pełnoletniości, co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba, że śmierć była następstwem wypadku. Skoro postępowanie dowodowe wykazało, że A. Ł. nie była wyłącznie wychowywana i utrzymywana przez swoją babcię L. Ł., która tylko przyczyniała się do utrzymania wnuczki, nie zostały spełnione przesłanki przyznania zainteresowanej renty rodzinnej po babci. Sąd Okręgowy podkreślił, że pojęcie "przyjęcie na wychowanie i utrzymanie" użyte w art. 67 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, powinno być intepretowane ściśle, co oznacza, iż konieczne jest zarówno przyjęcie dziecka na wychowanie jak i zapewnienie mu utrzymania a więc systematyczne dostarczanie środków niezbędnych do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych nie zaś okresowe przyczynianie się do jego utrzymania.