Wyrok SN z dnia 20 listopada 2014 r., sygn. V CSK 5/14

Bieg terminu przedawnienia roszczenia przerwany na podstawie art. 819 § 4 k.c. rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym ubezpieczony otrzymał od ubezpieczyciela pisemne oświadczenie o przyznaniu lub odmowie świadczenia, które kończy postępowanie likwidacyjne.

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)

SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

SSN Hubert Wrzeszcz

Protokolant Piotr Malczewski

w sprawie z powództwa M. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w J. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 listopada 2014 r., skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 25 lipca 2013 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny oddalił apelację powódki od wyroku Sądu Okręgowego w K., którym zostało oddalone powództwo o zasądzenie od Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń SA w W. świadczenia z umowy ubezpieczenia.

Sąd drugiej instancji wskazując, że ocena zasadności roszczenia powódki wiąże się z wykładnią art. 819 § 4 k.p.c., podzielił pogląd Sądu Okręgowego, że bieg przedawnienia po przerwie należy liczyć od dnia 4 kwietnia 2006 r., w którym poprzednik prawny powódki otrzymał na piśmie pierwsze oświadczenie zakładu ubezpieczeń o odmowie przyznania świadczenia z dnia 28 marca 2006 r. Stwierdził, że podstawowe znaczenie ma wykładnia dokonywana według reguł językowych oraz wskazał na bezwzględny charakter przepisów regulujących instytucję przedawnienia i wynikający stąd nakaz ich ścisłej interpretacji. W ocenie Sądu Apelacyjnego art. 819 § 4 k.c. ma charakter przepisu szczególnego, co wyłącza stosowanie przepisów ogólnych. W zakresie przerwy przedawnienia roszczenia o świadczenie ubezpieczeniowe bieg terminu przedawnienia jest uzależniony od określonych zdarzeń wynikających zarówno z art. 123 § 1 k.c., jak i dodatkowo takich jak zgłoszenie ubezpieczycielowi roszczenia lub zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Nie podzielił tego poglądu doktryny, zgodnie z którym w sytuacji, w której zakład ubezpieczeń przewiduje dwuinstancyjną procedurę rozpatrywania roszczeń, odwołanie ubezpieczonego ponownie przerywa bieg przedawnienia, który rozpoczyna się na nowo z chwilą odpowiedzi ubezpieczyciela na odwołanie. Sąd drugiej instancji uznał, że przedawnienie rozpoczyna swój bieg na nowo w wyniku otrzymania pierwszego oświadczenia a ponowne rozpatrzenie sprawy przez ubezpieczyciela jest prawnie irrelewantne. Na poparcie swego stanowiska wskazał na odstąpienie przez ustawodawcę od regulacji art. 11ust. 4 ustawy z dnia 2 grudnia 1958 r. o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, która wprost przewidywała rozpoczęcie na nowo biegu przedawnienia od dnia otrzymania decyzji odwoławczej. Cel postępowania likwidacyjnego, którym jest zapewnienie ubezpieczonemu bezpieczeństwa w zakresie zabezpieczenia roszczeń przed przedawnieniem bez konieczności korzystania z drogi sądowej, zostaje spełniony już w czasie doręczenia pierwszego oświadczenia, gdyż wewnętrzny tryb ubezpieczeniowy nie ma charakteru determinującego możliwość wystąpienia na drogę sądową. Ustawodawca nie związał nadto rozpoczęcia na nowo początku biegu przedawnienia z wymogiem zgodności treści tego oświadczenia z art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010, nr 11 poz. 66; dalej ustawa). Niezależnie od tych rozważań, w ocenie Sądu drugiej instancji, pismo pozwanej z dnia 28 marca 2006 r. zawiera wszystkie elementy wymagane w § 28 ust. 3 O.W.U. będącym odzwierciedleniem art. 16 ust. 3 ustawy a lakoniczność uzasadnienia nie odbiera mu cech pisma informacyjnego o odmowie. Art. 16 ustawy nie odnosi się do procesu cywilnego lecz do niespornego postępowania likwidacyjnego i dlatego ustawodawca nie objął regulacją art. 123 § 1 pkt 1 k.c. wystąpienia do ubezpieczyciela w postępowaniu likwidacyjnym z konsekwencjami w postaci tego, że bieg przedawnienia nie biegnie na nowo dopóki to postępowanie nie zostanie zakończone jak stanowi art. 124 § 2 in fine. Przyjęciu prezentowanej przez powoda wykładni stoi także na przeszkodzie nienormatywny charakter ogólnych warunków ubezpieczenia (dalej o.w.u.), które wiążą strony jako składnik umowy, ale nie mogą korygować początku biegu terminu przedawnienia. Wyczerpanie trybu odwoławczego i jego długotrwałość może mieć znaczenie prawne jedynie jako podstawa zastosowania art. 5 k.c. w razie podniesienia zarzutu przedawnienia lecz w niniejszej sprawie nie ma do tego podstaw.