Wyrok SN z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. I UK 184/13

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczenia są tylko te lata, gdy ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze. O wcześniejsze świadczenie można się więc ubiegać tylko wówczas, kiedy dozór nad pracą ma charakter specjalistyczny, a nie wynikający z podporządkowania pracowniczego. Musi on być sprawowany w konkretnym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia i w pełnym wymiarze czasu. Dlatego powołanie się danego zatrudnionego na świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie przesądza jeszcze o przyznaniu prawa do takiej emerytury.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)

SSN Małgorzata Gersdorf

SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania R.J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 grudnia 2013 r., skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 23 stycznia 2013 r., sygn. akt [...]

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 8 maja 2012 r., [...], Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 8 kwietnia 2011 r. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu R.J. emeryturę od dnia 7 czerwca 2011 r. Sąd pierwszej instancji przyjął, że okolicznością sporną w sprawie była ocena, czy praca jaką ubezpieczony świadczył na rzecz Przedsiębiorstwa D.-M. w B. od dnia 16 lipca 1976 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Na tę okoliczność Sąd przeprowadził dowody z zeznań świadków oraz opinii biegłych z zakresu BHP. Świadkowie zeznali, że ubezpieczony, zajmujący w spornym okresie stanowisko majstra a następnie kierownika robót, sprawował bezpośredni nadzór nad brygadami wykonującymi roboty drogowe (w tym zwłaszcza roboty bitumiczne). Zakresy obowiązków w służbowych na stanowiskach majstra oraz kierownika robót były identyczne a stanowiska te różnicował jedynie poziom wynagrodzenia. Sąd Okręgowy uznał zeznania świadków za wiarygodne i na ich podstawie doszedł do wniosku, że ubezpieczony nadzorował brygady wykonujące roboty drogowe (w tym roboty bitumiczne), przy czym pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu a często przekraczała ona 8 godzin na dobę. Pierwszy z powołanych w sprawie biegłych (J.D.) wyraził opinię, że praca świadczona przez ubezpieczonego w całym spornym okresie na stanowiskach stażysty, technika, starszego technika, kierownika robót, kierownika kierownictwa robót i kierownika nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Z kolei według drugiego z biegłych (I.M.) sporny okres powinien zostać częściowo uznany za pracę w warunkach szczególnych. Biegła podkreśliła, że za pracę w szczególnych warunkach nie można uznać pracy wykonywanej przez ubezpieczonego od 16 lipca do 16 października 1973 r. (w czasie stażu wstępnego) oraz od 17 października 1973 r. do 28 listopada 1976 r. (kiedy to ubezpieczony trudnił się wyłącznie czynnościami "typowo biurowymi"). Natomiast taką cechą charakteryzuje się zatrudnienie ubezpieczonego od 29 listopada 1976 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowiskach technika kierownictwa oraz kierownika robót. Skoro wówczas ubezpieczony nadzorował pracę asfalciarzy i przy gotowaniu asfaltu oraz prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych (wymienione w dziale IX, pkt 4 oraz dziale V, pkt 3 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.; dalej "rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r."), to praca przez niego wykonywana odpowiada pracy określonej w dziale XIV pod pozycją 24 wykazu A stanowiącego załącznik do tego rozporządzenia (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie). Jednocześnie biegła zastrzegła, że ze względu na warunki atmosferyczne uniemożliwiające wykonywanie wszystkich robót drogowych w ciągu pełnego roku kalendarzowego, należy uznać, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez okres 10 miesięcy w roku. Według Sądu Okręgowego, opinia sporządzona przez biegłą I.M. jest "pełniejsza" niż opinia przygotowana przez pierwszego biegłego i dlatego w oparciu o nią oraz na podstawie zeznań świadków Sąd pierwszej instancji ustalił, że ubezpieczony nadzorował bezpośrednio pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych (m.in. asfalciarzy i operatorów sprzętu ciężkiego), co było jego głównym zadaniem, a pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu. Taka praca odpowiada zaś warunkom określonym w dziale XIV pod pozycją 24 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Do stażu emerytalnego w warunkach szczególnych Sąd pierwszej instancji zaliczył ubezpieczonemu okres zatrudnienia przypadający od dnia 29 listopada 1976 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., przyjmując zarazem, że ta praca była wykonywana przez 10 miesięcy w skali roku. Tym samym ubezpieczony udowodnił staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 18 lat, 5 miesięcy i 2 dni, co przy spełnieniu pozostałych warunków określonych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej "ustawa o emeryturach i rentach z FUS"), w tym przesłanki rozwiązania stosunku pracy w dniu 6 czerwca 2011 r., uprawniało go do wcześniejszej emerytury.