Wyrok SN z dnia 12 marca 2013 r., sygn. I UK 576/12

Nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej z 2000 r. w niepublicznych placówkach artystycznych umożliwiających rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych, określanych do 5 kwietnia 2000 r., jako placówki kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży, prowadzone przez instytucje i organizacje społeczne, które działalność oświatowo-wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu, zachowują po 5 kwietnia 2000 r. - na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej z 2000 r. - prawa i obowiązki określone Kartą Nauczyciela, z tym, że do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy przysługują im one w dotychczasowym (pełnym) zakresie, o ile Karta nadal je przewiduje, a po tym dniu w zakresie określonym tą ustawą tj. ustalonym w art. 91b ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela. Oznacza to, że mogą oni skorzystać z prawa do emerytury z art. 88 Karty Nauczyciela, ponieważ prawo to zachowują także na podstawie przepisów obowiązujących po 5 kwietnia 2000 r.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)

SSN Katarzyna Gonera

SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania E. W. - S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o prawo do emerytury nauczycielskiej, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 marca 2013 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 3 kwietnia 2012 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 2 września 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonej E. W.-S. (ur. 11 maja 1956 r.) prawa do emerytury nauczycielskiej wywodząc, że nie udowodniła wymaganego stażu pracy. W odwołaniu ubezpieczona domagała się zmiany decyzji i przyznania jej prawa do emerytury podnosząc, że z dniem 31 sierpnia 2008 r. rozwiązała stosunek pracy.

Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2011 r., po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie. Sąd ustalił, że organ rentowy uznał za udowodnione 28 lat, 4 miesiące okresów składkowych oraz 4 lata, 6 miesięcy i 12 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 32 lata, 10 miesięcy i 12 dni, w tym za udowodnione uznał 7 lat, 7 miesięcy i 24 dni pracy nauczycielskiej. Nie zaliczył ubezpieczonej do pracy nauczycielskiej, między innymi okresów pracy: - od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1990 r. oraz od 1 września 1991 r. do 31 sierpnia 2002 r. w Stowarzyszeniu Społecznych Ognisk Artystycznych w [...], Społecznym Ognisku Muzycznym w R. na stanowisku nauczyciela gry na pianinie i umuzykalnienia oraz od 1 września 2002 r. do 15 września 2005 r. w Stowarzyszeniu Edukacji Artystyczno-Oświatowej w K., Społecznym Ognisku Muzycznym w R. na stanowisku nauczyciela gry na fortepianie, ponieważ ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. dokonano zmiany zakresu podmiotowego Karty Nauczyciela i wyłączono nauczycieli zatrudnionych w organizacjach społecznych. 1 września 2008 r. ubezpieczona rozwiązała stosunek pracy. W oparciu o akta Sądu Okręgowego ze sprawy o sygn. VIII U 1338/06, na podstawie pisma Kuratorium Oświaty z 5 września 2006 r. Sąd Okręgowy ustalił, że pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w Stowarzyszeniu Społecznych Ognisk Artystycznych są nauczycielami w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 1972 r. Karta praw i obowiązków nauczyciela oraz ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. Nr 97, poz. 674 z 2006 r. ze zm.). W piśmie wskazano, że na podstawie analizy statutu oraz pozostałej dokumentacji Stowarzyszenia można stwierdzić, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych [...] było placówką kształcenia artystycznego, a zatrudnieni w niej nauczyciele podlegali ww. ustawom. Powołując jako podstawę prawną rozstrzygnięcia art. 88 Karty Nauczyciela, Sąd Okręgowy wywiódł, że zgodnie z obowiązującym do 5 kwietnia 2000 r. brzmieniem art. 1 pkt 6 Karty Nauczyciela, jej postanowieniom podlegali także nauczyciele zatrudnieni w placówkach kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, prowadzonych przez spółdzielnie, instytucje i organizacje społeczne, które działalność oświatowo-wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu. Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych w [...] niewątpliwie prowadziło statutową działalność oświatowo-wychowawczą i kształcenie artystyczne. Jednakże stan prawny wskazany powyżej został zmieniony z dniem 6 kwietnia 2000 r., tj. dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 19, poz. 239). Zgodnie z art. 6 ust. 1 tej ustawy: "Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w dniu wejścia w życie ustawy w: 1. przedszkolach publicznych i szkołach publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne nie będące jednostkami samorządu terytorialnego, 2. placówkach kształcenia artystycznego dzieci i młodzieży, placówkach opiekuńczo - wychowawczych i resocjalizacyjnych, prowadzonych przez spółdzielnie, instytucje i organizacje społeczne, które działalność oświatowo-wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu, 3. organizacjach społecznych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych zachowują do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy dotychczasowe uprawnienia określone ustawą, o ile ustawa, o której mowa w art. 1 takie uprawnienia przewiduje". Zatem, zdaniem Sądu pierwszej instancji, nowelizacja ta zmodyfikowała zakres podmiotowy ustawy, wyłączając spod jej działania nauczycieli zatrudnionych w wymienionych placówkach. Nauczyciele ci na mocy przejściowego art. 6 ust. 1 wymienionej ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. zachowali jednak swoje dotychczasowe uprawnienia aż do czasu rozwiązania lub wygaśnięcia ich stosunku pracy - jeśli dane uprawnienia przewidziane były w znowelizowanej Karcie. Stosunek pracy ubezpieczonej w Społecznym Ognisku Muzycznym w R. w ramach Stowarzyszenia Społecznych Ognisk Artystycznych ustał w 2002 r., a w ramach Stowarzyszenia Edukacji Artystyczno-Oświatowej w K. w 2005 r. Zdaniem Sądu Okręgowego z pisma Kuratorium Oświaty z dnia 5 września 2006 r. nie wynika, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych działało w oparciu o art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b i art. 91b ust. 2 pkt 4 ustawy Karta Nauczyciela, gdyż statut jedynie ogólnie odwołuje się do postanowień szeregu ustaw, w tym ustawy Karta Nauczyciela. Z pisma nie wynika, że pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w Stowarzyszeniu są nauczycielami w rozumieniu Karty Nauczyciela, tj. że są zatrudnieni w niepublicznych placówkach oświatowych w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b tej ustawy. W piśmie wskazano jedynie, że na podstawie analizy statutu oraz pozostałej dokumentacji Stowarzyszenia można stwierdzić, że Stowarzyszenie Społecznych Ognisk Artystycznych było placówką kształcenia artystycznego. Sąd Okręgowy stwierdził, że brak było podstaw aby przyjąć, że ubezpieczona w spornych okresach była nauczycielem zatrudnionym w jakiejkolwiek z placówek wymienionych obecnie w art. 1 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela. Skoro ubezpieczona nie wykazała co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej wymaganej przepisem art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, to nie nabyła uprawnień do emerytury nauczycielskiej.