Wyrok SN z dnia 24 listopada 2011 r., sygn. I UK 123/11

W razie pozorności umowy jest ona nieważna z mocy prawa.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Katarzyna Gonera

SSN Zbigniew Myszka

w sprawie z odwołania Damiana L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

z udziałem "G." Spółki Akcyjnej w T. i "M." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 listopada 2011 r.,

skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w K.

z dnia 16 listopada 2010 r.,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. zasądza od skarżącego na rzecz organu rentowego 120 (sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 15 stycznia 2010 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. oddalił odwołanie Damiana L. od decyzji z 23. 06. 2009 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdzającej, że ubezpieczony Damian L. z tytułu wykonywania pracy nakładczej u płatnika składek „G." S.A. w T. (następcy prawnego „M." Spółki z o.o. w K.) nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w okresie od 12 marca 2008 r. do 9 marca 2009 r., bowiem umowa o pracę nakładczą stron była zawarta dla pozoru i jako nieważna czynność prawna nie wywołała skutków prawnych w sferze ubezpieczeń społecznych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że zainteresowana „M." Sp. z o.o. w K. rozpoczęła działalność 15 września 2005 r. W listopadzie 2005 r. zgłosiła do ubezpieczeń społecznych ponad 1000 osób wykonujących pracę nakładczą i jednocześnie prowadzących działalność gospodarczą, które w związku z zawartymi umowami o pracę nakładczą wybrały ten właśnie tytuł obowiązkowych ubezpieczeń. W trakcie prowadzonej działalności płatnik ten zgłosił ponad 4000 wykonawców do obowiązkowych ubezpieczeń i za wszystkie te osoby wykazywał bardzo niskie podstawy wymiaru składek. W dniu 12 marca 2008 r. nastąpiła sprzedaż przedsiębiorstwa tej Spółki na rzecz „G." S.A. w T. W kompleksowym systemie Informatycznym na jej koncie zarejestrowano ponad 6600 zgłoszeń do ubezpieczeń z tytułu zawartych umów zlecenia i umów o pracę nakładczą osób, które jednocześnie prowadziły działalność gospodarczą a do ubezpieczeń wybrały tytuł z umowy o pracę nakładczą. W związku z nabyciem przedsiębiorstwa od „M." Spółki z o.o. z dniem 12 marca 2008 r. zainteresowana „G." S.A. przejęła wszystkich wykonawców pracy nakładczej i zgłosiła ich do ubezpieczeń społecznych. Nakładca powierzał wykonawcom prace polegające na przygotowaniu, kopertowaniu, adresowaniu i wysyłce dostarczonych przez siebie materiałów reklamowych. Umowy zawierano na czas nieokreślony. Za skompletowanie i wysłanie jednej przesyłki wykonawcy przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 3,50 zł brutto, a minimalną ilość pracy strony określiły na 145 sztuk kompletów reklamowych. Od maja 2008 r. zmieniano ilość wykonywanej pracy z minimum 145 sztuk kompletów na 20 kompletów miesięcznie i jednocześnie podwyższano wynagrodzenie do 19 zł za kolportowanie jednej przesyłki, co pozwalało na uzyskanie wynagrodzenia w kwocie 380 zł (połowy minimalnego wynagrodzenia). Nakładca dostarczał wykonawcom pocztą materiały wystarczające jedynie do wykonania kilku kompletów reklamowych w miesiącu. Podstawą rozliczeń stron był raport z wykonanej pracy, to znaczy oświadczenie wykonawcy ile kompletów reklamowych wykonał bez wskazania chociażby adresatów przesyłek reklamowych. Ubezpieczony prowadzi od 1 czerwca 2001 r. działalność gospodarczą pod nazwą PPUH „D." s.c. w T. w zakresie produkcji mebli, sprzedaży, transportu drogowego, wykonywania robót ogólnobudowlanych. Z tytułu tej działalności opłacał jedynie składki zdrowotne zaś do ubezpieczeń społecznych został zgłoszony przez Spółkę „M." w okresie od 15 września 2006 r., a od 12 marca 2008 r. do 9 marca 2009 r. przez Spółkę „G." z tytułu umowy o pracę nakładczą. Deklarowane podstawy wymiaru składek za ubezpieczonego stanowiły: 9/2006 - 0 zł, od 10/2006 do 1/2008 - 28 zł, 2/2000 - 0 zł, 3/2008 - 7/2008 - 28 zł, 8/2008 - 0 zł, 9/2008 - 380,00 zł, 10/2008 - 741,17 zł, od 11/2008 - 380 zł. Ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych przez zainteresowane Spółki od 15 września 2006 r. z tytułu umowy o pracę nakładczą, a podstawę wymiaru składek z tego tytułu stanowiły kilkunastozłotowe lub zerowe kwoty. Dopiero w toku postępowania kontrolnego u płatnika składek w zakresie prawidłowości zgłaszania do ubezpieczeń, od września 2008 r. deklarowana przez płatnika składek podstawa wymiaru w nagle wzrosła do połowy tego najniższego wynagrodzenia. Ubezpieczony odmówił w toku postępowania przed organem rentowym udzielenia jakichkolwiek wyjaśnień w zakresie zawartej z zainteresowanymi umowy o pracę nakładczą.