Wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2006 r., sygn. I CSK 120/05

Art. 4a ustawy z  dnia 16 grudnia 1994 r. o  negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń ... stanowi - w związku z art. 56 k.c. - podstawę roszczenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w stosunku do kasy chorych (Narodowego Funduszu Zdrowia) o zwrot kosztów zwiększonego wynagrodzenia pracowników, jeżeli zakład ten, mimo prawidłowego gospodarowania środkami uzyskanymi na podstawie umowy o udzielenie świadczeń zdrowotnych, nie mógł tych kosztów pokryć w całości lub w części.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)

SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian

SSN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca)

Protokolant Beata Rogalska

w sprawie z powództwa Szpitala Wojewódzkiego Samodzielnego Publicznego ZOZ w R. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Skarbu Państwa, Ministra Finansów i Ministra Zdrowia o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 11 kwietnia 2006 r., skargi kasacyjnej Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa od wyroku Sądu Apelacyjnego w R. z dnia 11 maja 2005 r.

uchyla zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Okręgowego w R. z dnia 29 września 2004 r. i oddala powództwo, nie obciążając strony powodowej kosztami procesu w sprawie.

Uzasadnienie

Uwzględniając częściowo powództwo w stosunku do Skarbu Państwa - Ministra Finansów Sąd Okręgowy odwołał się do art. 4a ustawy z dnia 22 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 45) w następstwie realizacji którego powodowy Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej wydatkował w latach 2001-2003 kwotę 18.451.670,28 zł na podwyżkę wynagrodzeń dla pracowników. Podwyżki te były realizowane w następujący sposób i terminach: w dniu 10 czerwca 2001 r. za okres od stycznia do kwietnia 2001 r. co do wynagrodzenia netto, w dniu 15 lipca 2001 r. co do składek na ubezpieczenie społeczne od tych wynagrodzeń i w dniu 20 lipca 2001 r. co do zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, za okres od maja do grudnia 2003 r. - 10-go każdego miesiąca następującego po miesiącu którego dotyczy podwyżka w odniesieniu do należności pracowniczych netto, 15 każdego miesiąca, którego dotyczy podwyżka w przypadku należności z tytułu ubezpieczenia społecznego, 20-go każdego miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy podwyżka w wypadku zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, za okres od stycznia do marca 2002 r. wyrównanie co do dalszej podwyżki w kwocie 110 zł w dniu 10 maja 2002 r. co do wynagrodzeń netto, w dniu 15 czerwca 2002 r. co do składek na ubezpieczenie społeczne od tej podwyżki i w dniu 20 czerwca 2002 r. co do zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od tej podwyżki. Wynikające stąd wydatki wynosiły w 2001 r. kwotę 4.444.896,46 zł, w 2002 r. kwotę 6.965.024,04 zł, w 2003 r. kwotę 7.041.747,78 zł. Obciążenie finansowe w łącznej wysokości 18.451.670,28 zł poniesione przez powodowy Zakład wywołało uszczerbek, którego nie zrekompensowały podjęte działania oszczędnościowe i restrukturyzacyjne, co pociągnęło za sobą opóźnione w płatności zobowiązania wobec budżetu i kontrahentów i konieczność zapłaty odsetek z tytułu nieterminowego regulowania należności. Należności te wynosiły: w 2001 r. kwotę 578.427,34 zł na rzecz Skarbu Państwa i 697.586,08 zł na rzecz kontrahentów powoda, w 2002 r. kwotę 418.307,69 zł na rzecz Skarbu Państwa i 566.288,52 zł na rzecz kontrahentów powoda oraz w 2003 r. kwotę 93.395,23 zł na rzecz Skarbu Państwa i 559.871,75 zł na rzecz kontrahentów powoda. Na skutek utraty płynności finansowej strona powodowa poniosła koszty sądowe i egzekucyjne, które wyniosły: w 2001 r. kwotę 149.877,80 zł, w 2002 r. kwotę 1.149,20 zł i w 2003 r. kwotę 18.612,11 zł. W następstwie czasowego zaprzestania regulowania zobowiązań wobec kontrahentów z tytułu dostaw towarów i usług w okresie 2001-2003 obciążenie powodowego Zakładu wynosiło łącznie kwotę 9.173.674,94 zł. Ustalone okoliczności wskazują, zdaniem Sądu Okręgowego, że pomiędzy zaistnieniem deliktu legislacyjnego a powstałą szkodą majątkową istnieje związek przyczynowy. Z odwołaniem się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 2002 r., K 43/01 (OTK-A 2002 nr 7, poz. 96) oraz wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2003 r., I CK 143/03 (OSNC 2004 nr 11, poz. 179) Sąd Okręgowy wskazał, że państwo ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za zaniechanie legislacyjne występujące wówczas, gdy ustawodawca nie stworzył - wbrew obowiązkowi prawnemu - wymaganych regulacji albo stworzył unormowanie niepełne, fragmentaryczne. Z mocy art. 77 ust. 1 Konstytucji każdy organ władzy publicznej nie wyłączając władzy ustawodawczej ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą. Strona powodowa nadal nie dysponuje możliwościami finansowymi pozwalającymi na pokrycie zobowiązań z własnych środków. Pracownicy tej strony uzyskali uprawnienia do otrzymania podwyżek z mocy ustawy a wypłata tych należności przekroczyła poziom środków pieniężnych przekazywanych przez kasę chorych na prowadzenie przez świadczeniodawcę podstawowej działalności w postaci świadczenia usług leczniczych. Szkoda majątkowa Zakładu Opieki Zdrowotnej obejmuje wywołany ujemny wynik finansowy, powstanie zaległości płatniczych wobec innych podmiotów i kontrahentów w stopniu powodującym zapłatę odsetek a także kosztów sądowych oraz egzekucyjnych, pomimo że powód przeprowadził działania oszczędnościowe i restrukturyzacyjne. Utrzymujący się ujemny wynik bilansowy zaprzecza możliwości finansowania podwyżki ze zwiększonych składek. Nadto wskazał Sąd Okręgowy, że pozwany nie kwestionował wysokości i sposobu wyliczenia szkody strony powodowej. Według dalszych ustaleń tego Sądu nie istnieją podstawy do uwzględnienia żądania o zapłatę kwoty odpowiadającej łącznej wysokości podwyżek wypłaconych w 2003 r. Przypisany stronie pozwanej delikt legislacyjny jest wynikiem regulacji zawartej w art. 4a powołanej ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń, odnoszącej się do 2001 i 2002 r.