Wyrok SN z dnia 20 maja 2004 r. sygn. II UK 385/03

Ubezpieczony, któremu przyznano i wypłacono emeryturę na podstawie fałszywych dokumentów lub w efekcie świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego (art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) ma obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia i nie może bronić się zarzutem, że płatnik składek spowodował wypłatę tego świadczenia.

Przewodniczący SSN Andrzej Kijowski

Sędziowie SN: Barbara Wagner (sprawozdawca), Józef lwulski

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 maja 2004 r. sprawy z wniosku Wilhelma M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w W. o zwrot nienależnego świadczenia, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29 maja 2003 r. [...]

oddalił kasację.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 29 maja 2003 r. [...] zmienił wyrok Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 14 lutego 2002 r. [...], oddalający odwołanie apelującego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w W., w ten sposób, że ustalił, iż Wilhelm M. „jest obowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 lutego 1996 r. do 30 kwietnia 1998 r. w kwocie 27.860,42 zł, a ponad tę kwotę powinność zwrotu nie istnieje”, oddalając dalej idącą apelację.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i ich prawna ocena: Wilhelm M. był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. od 16 stycznia 1973 r. do 31 października 1995 r. na stanowisku prezesa. Z uwagi na stan zdrowia i posiadany staż pracy zdecydował się na przejście na wcześniejszą emeryturę, o czym powiadomił Radę Spółdzielni. W dniu 19 grudnia 1995 r., uwzględniono wniosek Wilhelma M. i odwołano go z funkcji prezesa. Powierzono mu jednocześnie obowiązki specjalisty do spraw zaopatrzenia, wykonywane dotychczas przez innego pracownika, który objął stanowisko kierownika warsztatu. Przeprowadzone w ten sposób zmiany kadrowe nie łączyły się z likwidacją stanowisk pracy i ze zwolnieniami pracowników Spółdzielni. W dniu 30 grudnia 1995 r. Wilhelm M. otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę ze skutkiem na 31 stycznia 1996 r. W doręczonym mu świadectwie pracy jako przyczynę rozwiązania stosunku pracy podano wypowiedzenie umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy. Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w W. z dnia 23 lutego 1996 r. przyznano wnioskodawcy prawo do wcześniejszej emerytury od 1 lutego 1996 r., tj. od dnia ustania stosunku pracy. W okresie wypowiedzenia - od 2 stycznia do 31 stycznia 1996 r.-Wilhelm M. pozostawał na zwolnieniu lekarskim. Przeprowadzona przez organ rentowy kontrola w Spółdzielni Kółek Rolniczych w D. wykazała, że działania Wilhelma M. oraz jego pracodawcy w zakresie rozwiązania łączącego ich stosunku pracy miały charakter pozorny i zmierzały do umożliwienia wnioskodawcy uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. W konsekwencji, decyzją z dnia 3 kwietnia 1998 r. organ rentowy wstrzymał ubezpieczonemu wypłatę emerytury, poczynając od 1 maja 1998 r. Odwołanie wnioskodawcy od tej decyzji zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 4 maja 1999 r. [...]. Z kolei decyzją z dnia 30 sierpnia 2001 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał Wilhelma M. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w łącznej kwocie 95.806,26 zł. Obecnie ubezpieczony ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, które uzyskał z dniem 1 kwietnia 1998 r.