Wyrok SN z dnia 6 października 2022 r., sygn. III USKP 11/22

1. Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia jedynie wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać winę (złą wolę). Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się ono nie należy, co dotyczy przede wszystkim osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina (zła wola) świadczeniobiorcy, nie uzasadnia natomiast powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

2. Zarzut świadomego pobrania nienależnego świadczenia (np. emerytury) można postawić osobie, która otrzymuje świadczenia w znacznie wyższej kwocie niż wynikająca z aktualnej decyzji ZUS oraz nie informuje o tym organu rentowego. Osoba taka powinna być jednak – co wynika z art. 138 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej – pouczona o braku prawa do pobierania takiego świadczenia. Ubezpieczony, który otrzymuje świadczenie (np. emeryturę) w wysokości zgodnej z aktualną decyzją organu rentowego, nie ma obowiązku zawiadamiania o tym organu rentowego ani nie można na niego nałożyć obowiązku zwrotu świadczenia zawyżonego z wyłącznej winy ZUS (z przyczyn leżących po stronie ZUS, np. z błędu systemu komputerowego).

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dawid Miąsik (przewodniczący) ‎

SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca)

‎SSN Józef Iwulski

w sprawie z odwołania A. T. ‎od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Radomiu ‎o zwrot nienależnie pobranych świadczeń, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 6 października 2022 r., ‎skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie ‎z dnia 14 stycznia 2021 r., sygn. akt III AUa 869/19,

1. oddala skargę kasacyjną;

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Radomiu na rzecz A. T. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.