Wyrok SN z dnia 27 maja 2004 r., sygn. II PK 602/03

Zasądzenie odsetek od odszkodowania z tytułu pracowniczej odpowiedzialności materialnej od dnia doręczenia odpisu pozwu (art. 481 § 1 k.c.) nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 k.p.), zwłaszcza jeżeli długotrwałość procesu sądowego została spowodowana zachowaniem pozwanego pracownika.

Sąd Najwyższy w składzie:

Przewodniczący SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca),

Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar, Jadwiga Skibińska-Adamowicz

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 maja 2004 r. sprawy z powództwa Spółdzielni Usługowej "H." w S. przeciwko Jerzemu Ł. o zapłatę, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 czerwca 2003 r. [...]

1. oddalił kasację,

2. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.900 zł (jeden tysiąc dziewięćset) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Wyrokiem z dnia 6 lutego 2003 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach zasądził od pozwanych Jerzego Ł., Mirosława D., Pawła T. i Andrzeja R. na rzecz powódki - Spółdzielni Pracy "H." w S. w likwidacji kwoty po 7.044,96 zł od każdego z nich wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 grudnia 1993 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części powództwo oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, że pozwani Jerzy Ł., Paweł T., Mirosław D., Andrzej R. zostali zatrudnieni w powodowej Spółdzielni na podstawie umowy o pracę na czas określony od dnia 1 października do 31 grudnia 1992 r. Miejscem pracy był nowo utworzony Oddział w W. przy ulicy K., zajmujący się sprzedażą hurtową i detaliczną sprzętu AGD. Pozwany Jerzy Ł. był kierownikiem, pozostali sprzedawcami-zaopatrzeniowcami. W dniu 1 października 1992 r. pozwani podpisali umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej, w której każdy z nich zobowiązał się ponosić odpowiedzialność za zaistniały niedobór w 100%. Inwentaryzacja w Oddziale w dniu 19 grudnia 1992 r. wykazała niedobór w kwocie 40.587.750 zł i brak gotówki 36.369.400 zł. Postępowanie karne prowadzone przeciwko Jerzemu Ł., którego oskarżono o zagarnięcie na szkodę Spółdzielni kwoty 363.694.000 zł i sprzętu AGD na kwotę 406.135.750 zł, zakończyło się wyrokiem skazującym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 grudnia 2000 r., w którym uznano go za winnego przywłaszczenia gotówki, natomiast wyeliminowano wartość niedoboru w sprzęcie. Wysokość niedoboru została ustalona na podstawie odtworzonych przez stronę powodową dokumentów księgowych i wydanej na ich podstawie opinii biegłej z zakresu księgowości na kwotę 32.908,16 zł. Sąd podzielił opinię biegłej, podkreślając fachowość i rzeczowość opinii, ale wysokość niedoboru pomniejszył o wartość pralki Candy Alise 65 i 3 pralek Candy Alise 85 z uwagi na to, że dokumenty wskazują, że obciążenie Oddziału tym asortymentem nastąpiło w dniu 22 września 1992 r., przed zawarciem umowy o pracę przez pozwanych. Na tej podstawie Sąd uznał, że zachodzą przesłanki z art. 124 oraz 125 § 1 i 2 k.p. wspólnej odpowiedzialności pracowników za powierzone mienie. Sąd wyraził pogląd, że umowa o wspólnej odpowiedzialności jest ważna, ale bez odpowiedzialności solidarnej, która została zastąpiona odpowiedzialnością w częściach ułamkowych na mocy § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie (Dz. U. Nr 40, poz. 236). Sprzeczność ta nie skutkuje nieważnością całej umowy, a tylko tej części. Powołał przy tym pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 24 lutego 1982 r., IV PR 21/82 (Lex nr 14604). Pozwani przejęli "stan zerowy", a obciążali się towarem przyjmowanym w czasie działalności Oddziału. Zdaniem Sądu domniemanie zawinienia powstania niedoboru w powierzonym mieniu wynikające z konstrukcji art. 124 k.p., nie zostało w toku procesu obalone przez pozwanych przez wykazanie, że szkoda powstała z przyczyn od nich niezależnych. Sąd przyjął odpowiedzialność w częściach równych, ponieważ okoliczności sprawy nie świadczą o konieczności zróżnicowania wysokości obciążeń. Fakt skazania Jerzego Ł. pozostaje bez wpływu na ewentualne zwiększenie jego odpowiedzialności, bowiem skazanie to dotyczyło innego przestępstwa, a pozwani w czasie zatrudnienia nie zgłaszali uwag i zastrzeżeń odnoszących się do organizacji pracy. Sąd Okręgowy zasądził odsetki od dnia wniesienia pozwu. Z uwagi na uwzględnienie powództwa w 69%, obciążył pozwanych częściowo kosztami procesu.