Wyrok SN z dnia 24 marca 2004 r. sygn. IV CK 108/03

1. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154 ze zm.) uznała kompetencję proboszczów do reprezentowania parafii w stosunkach majątkowych z osobami trzecimi w sposób i na zasadach określonych w kodeksie prawa kanonicznego.

2. Ważność dokonanych przez proboszcza czynności przekraczających granice i sposób zwyczajnego zarządzania, określonych w statucie lub stosownym akcie biskupa diecezjalnego, zależy od uprzedniego pisemnego upoważnienia ordynariusza, a czynności o charakterze alienacji dóbr- od zezwolenia władzy określonej w kanonie 1292 kodeksu prawa kanonicznego.

Sędzia SN Filomena Barczewska (przewodniczący)

Sędzia SN Marian Kocon

Sędzia SN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Mirosławy Gabrieli W. i małoletniej Sandry Moniki W. - spadkobierców Andrzeja W. przeciwko Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem Świętego Jerzego w E. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 10 marca 2004 r. kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 sierpnia 2002 r.

oddalił kasację.

Uzasadnienie

Andrzej W., którego następczyniami prawnymi są żona Mirosława Gabriela W. i córka Sandra Monika W., wniósł w pozwie skierowanym przeciwko Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem Świętego Jerzego w E. o wydanie nakazu zapłaty kwoty 217 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 1992 r. tytułem zwrotu pożyczki.

Dnia 23 maja 1995 r. Sąd Rejonowy w Elblągu wydał żądany nakaz zapłaty, lecz Sąd Wojewódzki w Elblągu wyrokiem z dnia 28 października 1997 r. nakaz ten uchylił i powództwo oddalił.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku po rozpoznaniu apelacji Andrzeja W. wyrokiem z dnia 10 marca 1998 r. uchylił wyrok Sądu Wojewódzkiego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Uznał za budzące wątpliwości ustalenia Sądu pierwszej instancji, że stroną umowy pożyczki z dnia 2 grudnia 1992 r. stał się ksiądz Jan H., a nie Parafia pod wezwaniem Świętego Jerzego, której ksiądz Jan H. był proboszczem. Wskazał także na potrzebę uwzględnienia przy ocenie ważności umowy pożyczki z dnia 2 grudnia 1992 r. norm wewnętrznych Kościoła Katolickiego ze względu na zawarte w art. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29 poz. 154 ze zm. - dalej: „ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego”) odesłanie do tych norm. Normy te w ocenie Sądu Apelacyjnego są odpowiednikiem statutu, o którym mowa w art. 35 k.c.; ich naruszenie może powodować z mocy art. 58 §1 k.c. nieważność umowy. Sąd Apelacyjny zauważył także, że nawet gdyby umowa pożyczki z dnia 2 grudnia 1992 r. była nieważna, Parafia mogłaby odpowiadać z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.