Wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2024 r., sygn. I OSK 4/23

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne musi spełniać dwie podstawowe przesłanki: stałą i osobistą opiekę nad osobą niepełnosprawną oraz rezygnację z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, spowodowaną koniecznością sprawowania tej opieki.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Piotr Niczyporuk Sędzia del. WSA Anna Wesołowska po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.U. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 27 września 2022 r., sygn. akt II SA/Rz 663/22 w sprawie ze skargi M.U. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Przemyślu z dnia 1 kwietnia 2022 r., nr SKO.4115.28.2022 w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z 27 września 2022 r., sygn. akt II SA/Rz 663/22 oddalił skargę M.U. (dalej: skarżąca) na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Przemyślu z 1 kwietnia 2022 r., nr SKO.4115.28.2022, którą utrzymano w mocy decyzję Wójta Gminy K. z 13 grudnia 2021 r., nr GOPS.ŚP.5231.33a.12.2021 o odmowie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką.

W uzasadnieniu wyroku, Sąd wyjaśnił, że zasadniczą okolicznością sporną w przedmiotowej sprawie było zagadnienie wpływu śmierci osoby wymagającej opieki po wydaniu decyzji przez organ I instancji, a przed dniem orzekania przez organ odwoławczy na możliwość przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego za okres wsteczny, to jest od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczenia do dnia zgonu niepełnosprawnej. W ocenie Sądu, zagadnienie możliwości wykazania przez skarżącą, że pomimo realnych możliwości podjęcia zatrudnienia nie podejmuje go ze względu na konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką, przestało być aktualne z dniem śmierci tej ostatniej; w tym dniu została również zamknięta możliwość przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego nie tylko na przyszłość, lecz także za okres przeszły (od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczenia). Zasadniczą przesłanką możliwości orzekania przez organ o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego za okres wsteczny jest bowiem istnienie osoby niepełnosprawnej wymagającej opieki. Jeżeli podstawa ta od początku nie istniała albo odpadła w toku postępowania, to organ orzekający w I lub II instancji w sprawie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego ma obowiązek wydania decyzji odmownej. W przedmiotowej sprawie konieczna przesłanka materialnoprawna odpadła w okresie po wydaniu decyzji organu I instancji i przed dniem orzekania przez organ odwoławczy, niezależnie od tego, że odmowna decyzja organu I była prawidłowa.