Wyrok NSA z dnia 18 maja 2023 r., sygn. III OSK 7686/21

Odpady

Dnia 18 maja 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Mirosław Wincenciak (spr.) sędzia NSA Teresa Zyglewska sędzia del. WSA Tadeusz Lipiński po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 września 2021 r. sygn. akt IV SA/Wa 978/21 w sprawie ze skargi K.S. na decyzję Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 16 kwietnia 2021 r. nr DKO-420-534-16/2019/mk w przedmiocie kary pieniężnej oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 10 września 2021 r. sygn. akt IV SA/Wa 978/21 oddalił skargę K.S. na decyzję Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 16 kwietnia 2021 r. nr DKO-420-534-16/2019/mk w przedmiocie kary pieniężnej.

U podstaw rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji legły następujące ustalenia oraz ocena prawna.

Główny Inspektor Ochrony Środowiska, po rozpatrzeniu odwołania K.S., zaskarżoną decyzją z dnia 16 kwietnia 2021 r. nr DKO-420-534-16/2019/mk utrzymał w mocy decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 9 maja 2019 r. nr WIOŚ.DWo-DzI.7062.6.6.2018.MSz, nakładającą karę pieniężną w wysokości 50.000 zł na K.S., prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą [...], pod adresem: [...], będącą odbiorcą odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji przywiezionych do kraju nielegalnie bez dokonania zgłoszenia. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że w związku z podejrzeniem nielegalnego międzynarodowego przemieszczania odpadów w postaci pojazdów, inspektorzy [...] Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w dniach od [...] października 2016 r. do [...] listopada 2016 r. przeprowadzili kontrolę w w/w Przedsiębiorstwie [...]. Kontrolowana jest przedsiębiorcą prowadzonym stację demontażu pojazdów, w tym także sprzedaż hurtową i detaliczną pojazdów samochodowych. W trakcie kontroli ustalono, że K.S., prowadząca wymienioną działalność gospodarczą, zakupiła [...] pojazdów z [...] na aukcjach internetowych [...]. Przedmiotowe pojazdy zostały przywiezione do stacji demontażu pojazdów prowadzonej przez stronę, a następnie zdemontowane. W wyniku przeprowadzenia wizji terenowej nie stwierdzono w/w pojazdów na terenie posesji kontrolowanego podmiotu, dlatego Główny Inspektor Ochrony Środowiska nie wszczął postępowania w sprawie zagospodarowania odpadów w trybie art. 25 i art. 26 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 1792, dalej w skrócie "u.m.p.o."). W wyniku przeprowadzonej kontroli, inspektorzy dokonali weryfikacji posiadanej przez kontrolowany podmiot dokumentacji w postaci m.in. zaświadczeń o demontażu pojazdów, kserokopii dokumentów załączonych do tych zaświadczeń oraz rejestru wydanych zaświadczeń. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w protokole kontroli nr [...] ustalono, że w okresie od dnia [...] lipca 2016 r. do dnia [...] września 2016 r. w/w podmiot na podstawie zaświadczeń o demontażu pojazdów: [...] przyjął do demontażu [...] pojazdów pochodzących z terenu [...]. Zgodnie z oświadczeniem skarżącej z dnia 19 października 2016 r., wymienione pojazdy zostały zakupione i sprowadzone na terytorium RP w celu dalszej odsprzedaży. Niemniej jednak, we wszystkich wymienionych zaświadczeniach w punkcie 7 nie stwierdzono unieważnienia dowodu rejestracyjnego, a w uwagach przedsiębiorcy znajduje się zapis: "BRAK DOWODU REJSTRACYJNEGO. POJAZD WYLICYTOWANY [...] ...". Organ odwoławczy stwierdził, że na dzień sprowadzenia spornych pojazdów skarżąca nie była w posiadaniu dowodów rejestracyjnych umożliwiających ich zarejestrowanie na terenie RP, a tym samym wykorzystanie ich zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem. Ponadto w trakcie kontroli skarżąca nie przedstawiła dowodu rejestracyjnego dla żadnego z wymienionych pojazdów. Brak dokumentów wymaganych i niezbędnych do rejestracji pojazdów na terytorium RP, zgodnie z art. 72 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 110 ze zm., dalej w skrócie "p.r.d."), stanowi zaś istotną okoliczność w przedmiotowej sprawie. Zdaniem organu, skarżąca dokonała przemieszczenia pojazdów z [...] do Polski z góry powziętym zamiarem przeprowadzenia demontażu i sprowadziła do stacji demontażu pojazdy bez wymaganego zezwolenia GIOŚ. Pojazdy przemieszczone zostały do kraju w celu ich demontażu i pozyskania części zamiennych, a nie w celu ich dalszego wykorzystania zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem. Wszystkie pojazdy objęte postępowaniem zostały poddane demontażowi w terminie od tygodnia do dwóch miesięcy po ich sprowadzeniu. Pojazdy zdemontowano w terminach: [...] lipca 2016 r., [...] sierpnia 2016 r. oraz [...] września 2016 r., natomiast ich zakupu dokonano w okresie od dnia [...] czerwca 2016 r. do [...] sierpnia 2016 r., co wykazują przedstawione przez skarżącą dokumenty z aukcji [...]. Fakt szybkiego poddania sprowadzonych pojazdów demontażowi (w niektórych przypadkach demontaż nastąpił po 6 dniach od sprowadzenia) potwierdza stanowisko o przemieszczeniu z zagranicy przez stronę odpadów w postaci pojazdów w celu zdemontowania ich na części na terytorium Polski. Oświadczenie skarżącej z dnia 19 października 2016 r. potwierdza dokonanie demontażu i celu, jakim było pozyskanie części. Tym samym skarżąca określiła inne, odmienne od pierwotnego, przeznaczenie wymienionych wyżej pojazdów, tj. jako źródło części zamiennych. Fakt przedstawienia do materiału dowodowego [...] wtórników dowodów rejestracyjnych [...] po zakończeniu kontroli przez [...] Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska nie zmienia statusu pojazdów w momencie ich międzynarodowego przemieszczenia z terytorium [...] do Polski. Wiedza, że warunkiem zarejestrowania pojazdu używanego jest posiadanie dla pojazdu dotychczasowego (w tym przypadku [...]) dowodu rejestracyjnego, jest wiedzą powszechną dla przeciętnie wykształconej osoby dorosłej, a zwłaszcza prowadzącej działalność gospodarczą w omawianej branży. Status przedmiotów postępowania nadany im w związku z przeprowadzonym demontażem pojazdów i zniszczeniem świadczy o tym, że skarżąca nie zamierzała przedmiotów postępowania użytkować zgodnie z ich pierwotnym przeznaczeniem. Miała ona na celu wykorzystanie pojazdów jako źródło części zamiennych. Nastąpiła więc zmiana sposobu użytkowania tych pojazdów w stosunku do ich pierwotnego przeznaczenia, co w oparciu o definicję odpadu zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j.: Dz. U. z 2021 r., poz. 779 ze zm., dalej w skrócie "u.o."), daje podstawę do zakwalifikowania wszystkich [...] sztuk wymienionych pojazdów jako odpadów nielegalnie przemieszczonych z zagranicy na terytorium Polski. Dla pojazdów będących przedmiotem postępowania wystawiono zaświadczenia o demontażu pojazdów w formie obowiązującej dla pojazdów kompletnych. W związku z tym, że istotnymi elementami pojazdów kompletnych są m.in. silniki, skrzynie biegów oraz układy zasilania paliwem wraz ze zbiornikami paliwa, pojazdy te należało zakwalifikować jako odpady o kodzie 16 01 04* – zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy, zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2021 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2020 r., poz. 10, dalej w skrócie "rozporządzenie z dnia 2 stycznia 2021 r.") – i tak też organ pierwszej instancji je zakwalifikował. Organ odwoławczy, kierując się kryteriami określonymi w art. 34 u.o., tj. ilością odpadów ([...] sztuk pojazdów) i ich niebezpiecznym charakterem, stwierdził, że kara pieniężna nałożona na skarżącą w najniższej możliwej wysokości 50.000 zł zdecydowanie nie jest dla skarżącej krzywdząca. Należy mieć bowiem na uwadze, że w związku z nielegalnym przemieszczeniem (bez dokonania zgłoszenia) odpadów w postaci choćby jednego pojazdu nakładana jest obligatoryjnie w/w kara pieniężna, która w świetle art. 32 ust. 1 u.m.p.o. wynosi od 50.000 do 500.000 zł. Organ odwoławczy odniósł się również do przesłanek określonych w art. 189f § 1-3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 256 ze zm., dalej w skrócie "k.p.a.") i wyjaśnił, że z uwagi na dokonany charakter naruszenia, polegający na dokonaniu czynności, która nie została poprzedzona zastosowaniem właściwej procedury, nie jest w żaden sposób możliwe cofnięcie naruszenia prawa. Nawet zagospodarowanie odpadu w uprawnionej stacji demontażu pojazdów, ze względu na skalę naruszenia, nie mogło wpłynąć na odstąpienie od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, gdyż nie pozwoli to na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona ta kara.