Wyrok NSA z dnia 25 października 2018 r., sygn. I OSK 2789/16

Geodezja i kartografia

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Elżbieta Kremer Sędziowie: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk (spr.) Sędzia del. WSA Przemysław Szustakiewicz Protokolant: starszy inspektor sądowy Karolina Kubik po rozpoznaniu w dniu 25 października 2018 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 23 czerwca 2016 r. sygn. akt III SA/Kr 1517/15 w sprawie ze skargi A. B. na decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w K. z dnia [...] września 2015 r. nr [...] w przedmiocie ewidencji gruntów oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 23 czerwca 2016 r., sygn. akt III SA/Kr 1517/15, oddalił skargę A. B. na decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w K. z dnia [...] września 2015 r., nr [...], w przedmiocie ewidencji gruntów

Wyrok ten został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy: A. B. pismem z dnia 29 października 2014 r. wniosła do Starosty N. o dokonanie aktualizacji operatu ewidencyjnego odnośnie jej gruntów, uwzględniającej prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 24 sierpnia 2011 r., sygn. akt II SA/Kr 842/09, orzekający o uchyleniu decyzji zatwierdzającej projekt scalenia gruntów. Zaznaczyła, że jej grunty nie były przedmiotem obrotu prawnego i "przez cały czas swoje akty własności wykonuje w granicach działek ewidencyjnych jakie ujawnia mapa ewidencyjna przedscaleniowa". W piśmie z dnia 10 grudnia 2014 r. sprecyzowała żądanie, wnosząc o aktualizację działek ew. nr: [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...],[...] i [...].

Starosta N., jako organ I instancji, rozpoznając wniosek skarżącej wydał w dniu [...] marca 2015 r., decyzję nr [...], odmawiającą aktualizacji operatu ewidencyjnego. Organ I instancji przyjął, że skarżąca domagała się przywrócenia operatu ewidencyjnego, który obowiązywał przed scaleniem gruntów wsi L. W. w zakresie ww. działek ew., stanowiących według rejestru gruntów własność A. i P. B.. Organ ustalił, że osoby te w wyniku przeprowadzonego przez Wójta Gminy N. T. postępowania scaleniowego (decyzja z dnia [...] września 2006 r. nr [...] zatwierdzająca projekt scalenia gruntów L. W., utrzymana w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. S. z dnia [...] maja 2008 r. nr [...]) otrzymały działki ew. o nr: [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] i [...] o łącznej powierzchni 3.3707 ha, dla których założona została księga wieczysta nr [...]. Ustalono, że P. B. nie żyje, a na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w N. T. Wydział I Cywilny z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I Ns 224/11, spadek nabyli: A. B., H. B., K. B., H. K., A. K., E. K. i J. B. Ustalono ponadto, że ww. decyzja zatwierdzająca projekt scalenia gruntów została uchylona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 24 sierpnia 2011 r., sygn. akt II SA/Kr 842/09, który orzekł równocześnie, że decyzja ta nie może być wykonana. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 18 października 2013 r., sygn. akt II OSK 698/13, oddalił skargę kasacyjną od tego wyroku. Organ przyjął, mając na uwadze określony wnioskiem skarżącej zakres postępowania (poza który organ nie może wyjść) oraz rejestracyjny charakter postępowania w przedmiocie aktualizacji ewidencji gruntów, że realizacja żądania skarżącej spowodowałaby konieczność aktualizacji nieruchomości sąsiednich, ta z kolei aktualizację następnych nieruchomości sąsiednich, co w konsekwencji wiąże się z aktualizacją operatu ewidencji gruntów i budynków całego obrębu ewidencyjnego. Potwierdza to bowiem porównanie mapy ewidencyjnej obowiązującej przed scaleniem gruntów z mapą ewidencyjną obowiązującą po scaleniu gruntów. Działki ewidencyjne, które skarżąca otrzymała po scaleniu gruntów zawierają działki o różnorodnym stanie prawnym, obowiązującym przed scaleniem gruntów. W tych warunkach uwzględnienie wniosku skarżącej stanowiłoby naruszenie zasad określonych w art. 6 - 16, 61 i 104 K.p.a. Ponadto organ, odwołując się do istoty scalania gruntów na podstawie art. 1 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 2014 r., poz. 700 ze zm.), którym jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania przez poprawę struktury obszarowej gospodarstw, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntu oraz dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu uznał, że nie ma znaczenia stwierdzenie strony, że po zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów nie dokonywała żadnych zmian w stanie własnościowym. Efektem dokonanego scalenia jest wydzielenie nowych działek, o innym ukształtowaniu w stosunku do pierwotnych. Scalenie gruntów wsi L. W. było zabiegiem zbiorowym obejmującym powierzchnię całego obrębu ewidencyjnego i skutkowało między innymi wprowadzeniem zmian w operacie ewidencyjnym dla całego obrębu L. W. Zatem zmiana wynikająca z uchylenia przez sąd administracyjny decyzji zatwierdzającej projekt scalenia gruntów wsi L. W. dotyczyć będzie również całego obrębu ewidencyjnego, a nie kilku właścicieli, składających indywidualne wnioski o aktualizację danych zawartych w operacie ewidencyjnym. Organ wyjaśnił jednocześnie, że prawomocny wyrok sądu skutkował wyeliminowaniem z obrotu prawnego decyzji zatwierdzającej projekt scalenia gruntów. Oznacza to, że odpadła podstawa prawna wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów i budynków, jak też podstawa ujawnienia tego stanu w księgach wieczystych. W tej sytuacji stan prawny nieruchomości objętych scaleniem, który został ujawniony w księgach wieczystych jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym. Organ zauważył jednak, że nie ma możliwości przywrócenia stanu prawnego przed scaleniem gruntów, ponieważ księgi wieczyste dla nieruchomości według oznaczenia przed scaleniem zostały zamknięte. Ponadto przywrócenie operatu ewidencji gruntów i budynków do stanu przed scaleniem nie jest także możliwe z uwagi na objęcie w posiadanie nowo wydzielonych nieruchomości przez uczestników scalenia, jak również na obrót prawny nieruchomościami, który miał miejsce w 2010 r. Postępowanie scaleniowe powinno się toczyć od początku. Podkreślono, że uchylenie decyzji zatwierdzającej projekt scalenia (a nie stwierdzenie jej nieważności) nie powoduje nieważności ewidencji założonej po zatwierdzeniu projektu scalenia. Jest ona wiążąca, ale nie posiada przymiotu aktualności. Wskazano, że decyzja zatwierdzająca projekt scalenia została uchylona w całości i nie jest możliwe wprowadzanie zmian indywidualnie dla poszczególnych podmiotów ewidencyjnych, polegających na przywróceniu przebiegu granic, powierzchni i oznaczeń działek ewidencyjnych w ramach własności. Ewidencja gruntów stanowi zsynchronizowaną całość i nie jest możliwym przywrócenie stanu kilku działek w sposób nienaruszający całości.