Wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 2018 r., sygn. II FSK 914/16

Egzekucyjne postępowanie

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Stefan Babiarz, Sędziowie: NSA Jerzy Rypina, WSA del. Agnieszka Krawczyk (sprawozdawca), Protokolant Szymon Mackiewicz, po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej O. sp. z o.o. z siedzibą w P., Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 18 grudnia 2015 r. sygn. akt I SA/Po 1204/15 w sprawie ze skargi O. sp. z o.o. z siedzibą w P. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie kosztów egzekucyjnych 1) uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2 i zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu na rzecz O. sp. z o.o. z siedzibą w P. kwotę 1.300 (jeden tysiąc trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego, 2) w pozostałym zakresie skargi kasacyjne oddala, 3) odstępuje od obciążenia O. sp. z o.o. z siedzibą w P. kosztami postępowania kasacyjnego w całości.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 grudnia 2015 r. (sygn.akt I SA/Po 1204/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił zaskarżone przez O. sp. z o.o. w P. (dalej: skarżąca) postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 2015 r. oraz poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego P.z dnia 27 lutego 2015 r. w przedmiocie kosztów egzekucyjnych, zasądzając na rzecz skarżącej od organu kwotę 357 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Sąd podał, że kluczową i najistotniejszą sporną kwestią w sprawie była ocena zasadności obciążenia skarżącej (jako zobowiązanego) kosztami postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 64c § 7 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (DZ. U. z 2012 r. poza. 1015 ze zm., dalej: u.p.e.a.) w związku z art. 64 § 1 pkt 4 i art. 64 § 6 tej ustawy w łącznej kwocie 7.064,60 zł. Sąd wskazał, że skarżąca zakwestionowała zasadność obciążenia jej opłatą za zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego (kwota 5.886,80 zł) oraz opłatą manipulacyjną (kwota 1.177,80 zł). Zdaniem skarżącej, ustalenie opłaty w związku z zajęciem rachunku bankowego było niezasadne, ponieważ w istocie nie doszło do zajęcia żadnych wierzytelności pieniężnych z uwagi na brak środków na zajętym rachunku. Ponadto, w ocenie skarżącej, nieuzasadnione było ustalenie wysokości opłaty manipulacyjnej, jeżeli przekraczała ona poniesione przez organ egzekucyjny faktyczne wydatki, w związku z podjętymi czynnościami w toku tego postępowania. Eksponując zasadę odpowiedzialności zobowiązanego za koszty egzekucji Sąd podkreślił, że obciążenie któregokolwiek z pozostałych podmiotów postępowania egzekucyjnego kosztami egzekucyjnymi możliwe jest dopiero w razie braku możliwości ich ściągnięcia od zobowiązanego. Odwołując się do zasad ogólnych postępowania egzekucyjnego, w tym zasady celowości i gospodarnego prowadzenia egzekucji, Sąd wskazał, że zobowiązany będzie ponosił koszty celowe, niezbędne do przeprowadzenia egzekucji. Oznacza to, że nieuzasadnione wydatki egzekucyjne, koszty powstałe w wyniku nieprawidłowego działania organu egzekucyjnego nie mogą obciążać zobowiązanego, a także wierzyciela. Skoro bowiem pobranie opłaty egzekucyjnej nie jest zależne od nakładu pracy czy skuteczności egzekucji, a jednocześnie wybór czynności podejmowanych w toku postępowania egzekucyjnego należy w istocie do organu egzekucyjnego, to zasada celowości postępowania egzekucyjnego sprzeciwia się pobieraniu opłat za czynności, co do których przed ich podjęciem można stwierdzić, że nie doprowadzą one do przymusowego wyegzekwowania należności w kwocie przewyższającej koszty egzekucyjne. Odwołując się następnie do treści art. 64 § 1 u.p.e.a. Sąd podkreślił, że w pkt. 4 ww. artykułu określono wysokość opłaty za zajęcie wierzytelności innej niż zajęcie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i wynagrodzenia za pracę. W ocenie Sądu należało w związku z tym podzielić stanowisko strony skarżącej, że organ egzekucyjny bezpodstawnie obciążył zobowiązanego opłatą wyliczoną na podstawie art. 64 § 1 pkt 4 u.p.e.a. Nie można bowiem uznać, że w toku egzekucji doszło do zajęcia wierzytelności, ponieważ na zajętym rachunku bankowym nie było żadnych środków pieniężnych. Zdaniem Sądu, w postępowaniu egzekucyjnym zajęciu podlega wierzytelność pieniężna posiadacza rachunku wobec banku, nie zaś sam rachunek bankowy jako narzędzie oszczędnościowo - rozliczeniowe. Dopiero w momencie wpływu należności na rachunek bankowy, kwota ta staje się wierzytelnością przysługującą właścicielowi rachunku od banku. Skoro przepisy u.p.e.a. nie przewidują opłaty za zajęcie rachunku bankowego, a jedynie za zajęcie wierzytelności pieniężnych, to dopóki nie dojdzie do zajęcia wierzytelności, dopóty nie ma podstaw do naliczenia opłaty w wysokości określonej w art. 64 § 1 pkt 4 u.p.e.a.