Wyrok NSA z dnia 5 kwietnia 2018 r., sygn. I FSK 1105/16

Podatkowe postępowanie

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Ryszard Pęk, Sędzia NSA Arkadiusz Cudak (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Bożena Dziełak, Protokolant Marek Wojtasiewicz, po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w O. (obecnie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w O.) od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 10 marca 2016 r. sygn. akt I SA/Ol 829/15 w sprawie ze skargi D. J. B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w O. z dnia 29 października 2015 r. nr [...] w przedmiocie orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności byłego członka zarządu spółki z o.o. za zaległości podatkowe spółki w podatku od towarów i usług za II, III, IV kwartał 2011 r. oraz I kwartał 2012 r. 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Olsztynie, 2) zasądza od D. J. B. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w O. kwotę 730 (słownie: siedemset trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z 10 marca 2016 r., sygn. akt I SA/Ol 829/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, ze zm.), dalej: p.p.s.a., uwzględnił skargę D. J. B. (dalej: strona lub skarżący) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w O. (dalej: organ lub organ odwoławczy) z 29 października 2015 r. w przedmiocie orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności jako byłego członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe spółki w podatku od towarów i usług za II - IV kwartał 2011 r. i I kwartał 2012 r. wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi.

1. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi

Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w O. (dalej: Naczelnik Urzędu Skarbowego lub organ pierwszej instancji), decyzją z 2 czerwca 2015 r. orzekł o odpowiedzialności strony jako byłego członka zarządu K. [...] Sp. z o. o. (dalej: spółka), solidarnej z V. L. oraz spółką, za zaległości podatkowe tej spółki w podatku od towarów i usług za II, III i IV kwartał 2011 r. oraz I kwartał 2012 r. wraz odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi. W wyniku rozpatrzenia odwołania od ww. decyzji organ odwoławczy utrzymał ją w mocy. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia, po wyjaśnieniu uregulowanych w art. 107 § 1, § 2 pkt 1, 2 i 4, art. 108 § 2 pkt 2 lit. a, art. 116 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.), dalej: O.p., zasad przenoszenia odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki kapitałowej na członków jej zarządu (byłych członków zarządu) wskazano, że z akt sprawy wynika, iż decyzją ostateczną z 14 marca 2014 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w O. określił spółce zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za II, III i IV kwartał 2011 r. oraz I kwartał 2012 r., które to zobowiązania nie zostały przez spółkę uregulowane. Ponadto do majątku spółki prowadzone było postępowanie zabezpieczające w zakresie ww. należności, w trakcie którego dokonano bezskutecznej próby zajęcia rachunków bankowych oraz wierzytelności spółki. Na powyższe zaległości wystawiono 4 tytuły wykonawcze, doręczone spółce w trybie zastępczym, na podstawie których nie wyegzekwowano jednakże żadnych kwot. Postanowieniem z 23 września 2014 r. postępowanie egzekucyjne wobec spółki zostało umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji. W ocenie organu odwoławczego, powyższe okoliczności odnoszące się do przebiegu postępowania egzekucyjnego, prowadzonego wobec spółki, pozwoliły na stwierdzenie, iż spełniona została przesłanka pozytywna warunkująca orzeczenie odpowiedzialności osoby trzeciej, jaką jest bezskuteczność egzekucji. Organ odwoławczy stwierdził także, że strona nie wskazała mienia, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części. Dalej, bazując na treści wpisów ujawnionych w Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej: KRS), organ przedstawił okoliczności dotyczące powstania spółki oraz przebieg zmian organizacyjnych zachodzących w jej strukturze. Z treści tego opisu wynika, że w okresie od 14 kwietnia do 25 czerwca 2010 r. strona pełniła jednoosobowo funkcję prezesa zarządu spółki, a od 25 czerwca 2010 r. - funkcję wiceprezesa zarządu (funkcję prezesa zarządu równoległe pełnił V. L.), a 9 maja 2012 r. złożyła rezygnację z członkostwa w zarządzie spółki ze skutkiem natychmiastowym oraz zwróciła się do właściwego sądu rejestrowego o dokonanie stosownych zmian w KRS. Wniosek ten został jednakże oddalony przez Sąd Rejonowy w Olsztynie postanowieniem z 21 czerwca 2012 r. z uwagi na brak legitymacji strony do jego złożenia, co było skutkiem uprzedniej rezygnacji z pełnionej funkcji. Ostatecznie strona została wykreślona z KRS jako członek zarządu postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z 11 stycznia 2013 r., wydanym w efekcie bezskutecznego postępowania przymuszającego. W trakcie postępowania przed organem pierwszej instancji strona przedłożyła ponadto szereg dokumentów, mających w jej ocenie dowodzić, że już wcześniej (tj. w marcu 2011 r.) składała na ręce prezesa zarządu - V. L. rezygnację z pełnionej funkcji, a rezygnacja ta została przyjęta. Zdaniem organu, z powyższych dokumentów wynika jednakże, że po 28 marca 2011 r. strona dalej działała w charakterze wiceprezesa i członka zarządu spółki (podpisywała dokumenty dotyczące bardzo szerokiego zakresu działalności spółki). Z akt sprawy nie wynika też, ażeby po wskazanej dacie powołano inną osobę na stanowisko członka zarządu spółki. W ocenie organu, czynności strony, sprowadzające się do trzykrotnego sporządzenia pism o rezygnacji z pełnionej funkcji oraz fakt podpisywania dokumentów spółki, nie mogą uwalniać jej od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki. Dlatego też wskazywana przez stronę okoliczność rezygnacji z funkcji wiceprezesa i członka zarządu z dniem 28 marca 2011 r. nie może stanowić przesłanki ekskulpującej. Za bezsporne w sprawie organ uznał także to, że strona jako członek zarządu spółki, nie złożyła w ogóle wniosku o ogłoszenie upadłości, ani nie doprowadziła do wszczęcia postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania naprawczego). Po dokonaniu analizy sytuacji majątkowej spółki w oparciu o dokumenty zgromadzone w toku postępowania (bilans i rachunek zysków i strat sporządzone na 31 grudnia 2010 r., pismo Dyrektora Izby Celnej w O. z 13 kwietnia 2015 r.) organ stwierdził, że sytuacja finansowa spółki uległa znacznemu pogorszeniu w 2011 r., w konsekwencji czego - zdaniem organu - trwałe zaprzestanie spłaty długów przez spółkę (jako przesłanka wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości) nastąpiło ostatecznie 25 lutego 2011 r., tj. z upływem terminu płatności opłaty paliwowej za styczeń 2011 r. Zatem, z upływem 14-dniowego terminu od daty powstania podstawy do ogłoszenia upadłości (tj. najpóźniej 11 marca 2011 r.) strona - jako członek zarządu spółki - miała obowiązek zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dawał wystarczającą podstawę do stwierdzenia faktu i daty powstania niewypłacalności, a strona dowodów świadczących o innym terminie powstania niewypłacalności nie przedstawiła. Powyższe okoliczności stanu faktycznego sprawy, zdaniem organów podatkowych, wskazują, że strona ponosi winę w niezgłoszeniu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki bądź niewszczęciu postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego). Organ odmówił przy tym przeprowadzenia na wniosek strony dowodu z przesłuchania w charakterze świadka V. L. na okoliczność złożenia przez nią rezygnacji z pełnionej funkcji, powołując się na bezskuteczność podjętych dotychczas prób uzyskania od ww. osoby wyjaśnień w sprawie.