Wyrok NSA z dnia 5 maja 2017 r., sygn. II FSK 1108/15

Ustawodawca podzielił ulgi dla przedsiębiorcy na dwie grupy: niestanowiące pomocy publicznej i stanowiące pomoc publiczną, te ostatnie zaś podzielił na takie, które : stanowią pomoc de minimis i są inną pomocą publiczną. Taki podział obliguje organ podatkowy do ustalenia w pierwszej kolejności, jakiego charakteru dotyczy wniosek, w dalszej kolejności zaś, czy ewentualna pomoc jest dopuszczalna w świetle wspólnotowych i krajowych przepisów regulujących dopuszczalność udzielania pomocy publicznej, a następnie dopiero, czy ten konkretny wnioskodawca spełnia warunki do zastosowania określonej ulgi.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Grażyna Nasierowska (sprawozdawca), Sędzia NSA Jacek Brolik, Sędzia WSA (del.) Bogusław Woźniak, Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej S. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 22 grudnia 2014 r. sygn. akt I SA/Wr 1728/14 w sprawie ze skargi S. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z dnia 27 marca 2014 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowych 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu, 2) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu na rzecz S. W. kwotę 530 (słownie: pięćset trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z 22 grudnia 2014 r., sygn. I SA/Wr 1728/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę S. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z 27 marca 2014 r. w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości podatkowej w od środków transportowych.

Ze stanu faktycznego ustalonego przez Sąd pierwszej instancji wynikało, że skarżący pismem z 17 sierpnia 2011 r. wniósł o umorzenie zaległego podatku od środków transportowych, motywując wniosek utratą dochodów spowodowaną likwidacją działalności gospodarczej z uwagi na stan zdrowia i tym, że z emerytury nie jest w stanie spłacić zaległości. Równocześnie we wniosku wskazał, że wnosi o umorzenie zaległości w ramach pomocy de minimis. Decyzją z 14 września 2012 r. Wójt Gminy D. odmówił umorzenia zaległości podatkowej w podatku od środków transportowych. Decyzja ta została uchylona decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego z 6 listopada 2012 r. z uwagi na niezebranie wystarczającego materiału dowodowego. Następie Wójt Gminy decyzją z 16 sierpnia 2013 r. ponownie odmówił umorzenia zaległości podatkowej w podatku od środków transportowych. Decyzja ta została uchylona decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego z 22 października 2013 r. z uwagi na nieprawidłowe zastosowanie w sprawie przepisu art. 67b § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) odnoszącego się do udzielenia pomocy de minimis, a także nieustalenia przedmiotu postępowania. Po przeprowadzeniu ponownego postępowania decyzją z 24 stycznia 2014 r. Wójt Gminy D. odmówił umorzenia zaległości podatkowej w podatku od środków transportowych. W uzasadnieniu wskazał, że na dzień 30 września 2008 r. zaległość podatkowa od środków transportowych za lata 2003 - 2008 wynosiła 31.268,00 zł (2003 r. - 1.470,00 zł; 2004 r. - 3.590,00 zł, 2005 r. - 6.096,00 zł, 2006 r. - 6.252,00 zł, 2007 r. - 8.736,00 zł, 2008 r. - 5.124,00 zł). Na wniosek podatnika decyzją z 10 października 2008 r. organ podatkowy rozłożył na raty przedmiotową zaległość podatkową - kwota główna 28.706,00 zł oraz odsetki 9.288,00 zł. Wskazał, że podatnik od miesiąca października 2008 r. do lutego 2012 r. regularnie realizował spłaty rat. Zaległość podatkowa w podatku od środków transportowych na dzień 24 stycznia 2014 r. wynosi: należność główna 11.472,00 zł oraz odsetki 8.846,00 zł. Przytaczając treść art. 67b § 1 pkt 2 oraz art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej wskazał, że o ważnym interesie podatnika można mówić np. w razie znacznego obniżenia zdolności płatniczych dłużnika, spowodowanych zdarzeniem losowym (powódź, pożar, kradzież lub inne zdarzenie uznane za wyjątkowe), jak również gdy podatnik znalazł się w trudnej sytuacji życiowej, której nie mógł przewidzieć lub której nie mógł zapobiec. Pod pojęciem interesu publicznego należy rozumieć pewną potrzebę (dobro), zaspokojenie której powinno służyć zbiorowości lokalnej (mieszkańcom gminy, wsi) lub całemu społeczeństwu. Organ pierwszej instancji stwierdził, że zdaje sobie sprawę z trudnej sytuacji podatnika, niemniej jednak należy mieć także na względzie fakt, że ogólnie uległa pogorszeniu sytuacja materialna mieszkańców Gminy D. Podkreślił, że zaległość podatkowa powstała w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej przez "D.", działalność tę rozpoczęto 2 stycznia 1990 r. - zaprzestano 8 lutego 2013 r. Wójt Gminy ustalił, że podatnik na dzień 24 stycznia 2014 r. jest właścicielem użytków rolnych o powierzchni 1,96 ha, z których uzyskuje dodatkowy dochód, oprócz otrzymywanej emerytury. Grunty o powierzchni 1,58 ha zostały wydzierżawione osobie fizycznej. Podatnik 26 sierpnia 2013 r. aktem notarialnym dokonał sprzedaży działki o powierzchni 0,28 ha, z której uzyskał dochód w kwocie 262.500,00 zł. W ocenie organu pierwszej instancji w sprawie nie wystąpiły przesłanki uzasadniające umorzenie zaległości podatkowej. W odwołaniu od decyzji skarżący zarzucił zaniechanie wyczerpującej oceny jego sytuacji majątkowej i brak uwzględnienia takich okoliczności jak stan zdrowia. Odnosząc się do dochodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości wskazał, że środki pieniężne uzyskane z tego tytułu przeznaczył na spłatę spadkobierców, a także na spłatę zaległych zobowiązań finansowych. Samorządowe Kolegium Odwoławcze zaskarżoną decyzją, po rozpoznaniu odwołania, utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że udzielenie ulgi podatkowej, w postaci umorzenia zaległości podatkowych, oparte jest na uznaniu administracyjnym, które poprzedza konieczność zaistnienia w danej sprawie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Ważny interes podatnika winien być pojmowany jako sytuacja wyjątkowa, losowa - niezależna od podatnika, uniemożliwiająca wywiązanie się ze zobowiązań podatkowych. Natomiast przesłanka istnienia interesu publicznego dotyczy różnorodnych aspektów funkcjonowania państwa, związanych z poborem środków do budżetu państwa. Wiąże się z funkcjonowaniem państwa i zadaniami finansowymi, jakie na nim ciążą. Interes publiczny wymaga powszechnego i terminowego wywiązywania się podatników z ciążących na nich zobowiązań podatkowych, w celu umożliwienia Państwu realizacji ustawy budżetowej. Przez interes publiczny należy rozumieć również dyrektywę postępowania nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy, sprawność aparatu państwowego, korektę błędnych decyzji. Organ drugiej instancji stwierdził, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki ważnego interesu podatnika oraz interesu publicznego, o których mowa w art. 67a § 1 pkt 3 O.p., uzasadniające umorzenie zaległości podatkowej. Organ odwoławczy podkreślił, że nie kwestionuje, iż powoływane przez stronę okoliczności, tj. choroba oraz konieczność likwidacji prowadzonej działalności gospodarczej, mają negatywny wpływ na sytuację majątkową i finansową strony. Zauważył jednak, że uzyskany przez stronę dochód ze sprzedaży nieruchomości w wysokości 262.500,00 zł pozwala na zapłatę zaległości podatkowej w łącznej kwocie 20.318,00 zł. Wskazał, że należności publicznoprawne, do których należy również podatek od środków transportowych, korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przed należnościami cywilnoprawnymi. Zatem konieczność ponoszenia wskazanych przez stronę wydatków, ani ich wysokość nie przesądzają o zaistnieniu przesłanki ważnego interesu podatnika. Wydatki te nie prowadzą bowiem do wyczerpania środków utrzymania. Nie przewyższają one bowiem ustalonego w toku postępowania dochodu wnioskodawcy i jego małżonki. Przedstawiona sytuacja majątkowa strony jest stabilna. Dochody osiągane przez podatnika i jego małżonka umożliwiają uregulowanie zaległości podatkowych bez zagrożenia egzystencji strony i jej rodziny. Strona posiada bowiem stałe źródło utrzymania w postaci emerytury, a ponadto użytki rolne z których uzyskuje dodatkowy dochód oraz wydzierżawione grunty rolne. Za niezasadne uznano zarzuty odwołania dotyczące wysokości zaległości podatkowej, wskazując, że w uzasadnieniu decyzji organ pierwszej instancji wyjaśnił kwotę zaległości podatkowej oraz wskazał sposób jej obliczenia.