Wyrok NSA z dnia 3 marca 2015 r., sygn. II FSK 3823/14

W obecnym stanie prawnym nie jest możliwe określanie przychodu z tytułu zbycia nieruchomości w drodze umowy o dożywocie.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Stefan Babiarz, Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia NSA (del.) Danuta Małysz (sprawozdawca), Protokolant Anna Rembowska, po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2015 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 22 marca 2012 r. sygn. akt I SA/Gl 1054/11 w sprawie ze skargi J. S. na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 14 lipca 2011 r. nr IBPBII/2/415-494/11/HS w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 22 marca 2012r., sygn.akt I SA/Gl 1054/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił zaskarżoną przez J. S. interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 14 lipca 2011r., nr [...], w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.

W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji przedstawił następujący stan sprawy:

J. S. (wnioskodawczyni, skarżąca) zwróciła się o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zbycia nieruchomości na podstawie umowy dożywocia. We wniosku podała, że na podstawie umowy sprzedaży nabyła od gminy lokal mieszkalny ze stosownym udziałem w częściach wspólnych nieruchomości, przy czym cena obejmowała 60 % bonifikaty, której udzieliła Gmina od pełnej wartości lokalu mieszkalnego i opłat za użytkowanie wieczyste, a następnie, po upływie około 3 miesięcy, przeniosła własność powyższego lokalu mieszkalnego na swego wnuka na podstawie umowy dożywocia uregulowanej w art.908 k.c., zgodnej z art.4 pkt 13 ustawy o gospodarce nieruchomościami Obie umowy zawarto w formie aktu notarialnego. W związku z tym stanem faktycznym sformułowała następujące pytania: 1) czy zbycie lokalu mieszkalnego w drodze umowy dożywocia zawartej przed upływem pięciu lat od daty jego nabycia powoduje powstanie obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych? 2) czy w przypadku, kiedy wnioskodawczyni nie uzyskała przychodu w związku z umową dożywocia ma zastosowanie art.19 ust.1 i 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010r. Nr 51, poz.307 ze zm.), zwanej dalej "u.p.d.o.f.", jako podstawa opodatkowania? Przedstawiając własne stanowisko we wskazanej kwestii stwierdziła, że - jej zdaniem - przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy dożywocia określonej w art.908 k.c. nie rodzi obowiązku podatkowego w oparciu o art.10 ust.1 pkt 8 u.p.d.o.f. Wyraziła przy tym pogląd, że odpłatność, na którą wskazuje powołany przepis, ma miejsce tylko w przypadku spełnienia świadczenia o charakterze pieniężnym, sprowadzającego się do zapłaty określonej sumy pieniężnej, zaś w zaistniałym stanie faktycznym do zapłaty ceny dożywotnikowi w pieniądzu nie doszło. Oznacza to, że czynność ta nie miała charakteru odpłatnego i nie stanowi źródła jego dochodu. Wnioskodawczyni uznała umowę dożywocia za umowę konsensualną i wzajemną, niemającą jednak charakteru odpłatnego w rozumieniu powoływanego przepisu prawa podatkowego. Ponadto, w ocenie wnioskodawczyni, nie jest możliwe również zastosowanie art.19 ust.1 u.p.d.o.f., w którym przy ustalaniu podstawy opodatkowania bierze się pod uwagę wartość wyrażoną w umowie (lub wartość rynkową), niewystępującą w przypadku umowy dożywocia. Podniosła ona, że ustawodawca nie wprowadził przepisu w ustawie podatkowej, który nakazywałby wycenę przychodu dożywotnika przez wartość nieruchomości, jak np. przy umowie zamiany, a ze względu na losowy charakter umowy, oznaczający nieokreślony w chwili zawarcia czas jej trwania, nie jest możliwe dokonanie wyceny wartości świadczeń udzielanych dożywotnikowi do opodatkowania.