Wyrok NSA z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. I OSK 2946/12

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Wiesław Morys, Sędzia NSA Robert Sawuła, Sędzia del. WSA Iwona Kosińska (spr.), Protokolant starszy asystent sędziego Rafał Kopania, po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 września 2012 r. sygn. akt I SA/Wa 558/12 w sprawie ze skargi R. Z. na decyzję Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] stycznia 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 5 września 2012 r. sygn. akt I SA/Wa 558/12, po rozpatrzeniu skargi R. Z. na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] stycznia 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzająca ją decyzję Wojewody Śląskiego z dnia [...] maja 2010 r., znak [...].

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny przedstawił następujący stan faktyczny sprawy:

Wiceprezydent Miasta B. decyzją z dnia [...] lipca 1977 r., wydaną na podstawie art. 1, 14, 20 i 21 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości (Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64), orzekł o wywłaszczeniu od R. Z. nieruchomości położonej w B., oznaczonej jako działki nr [...] i nr [...] o łącznej powierzchni 1633 m2 oraz o odszkodowaniu na jego rzecz w wysokości 29 394 zł. Pismem z dnia 7 sierpnia 2009 r., doprecyzowanym pismem z dnia 27 sierpnia 2009 r., R. Z. wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji wywłaszczeniowej z dnia [...] lipca 1977 r. w zakresie ustalenia odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Po rozpatrzeniu złożonego wniosku Wojewoda Śląski decyzją z dnia [...] maja 2010 r. odmówił stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej w części dotyczącej ustalenia odszkodowania. W uzasadnieniu organ I instancji m.in. stwierdził, że z akt postępowania administracyjnego wynika, iż odszkodowanie za działki nr [...] i nr [...] zostało ustalone na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego rzeczoznawcę do spraw rolnych z listy Wojewody Katowickiego. Biegły dokonał wyceny przedmiotowych działek łącznie z działkami nr [...] i nr [...], które zostały wywłaszczone decyzją Wiceprezydenta Miasta B. z dnia [...] lipca 1977 r. Rzeczoznawca wyliczył wartość działek nr [...] i nr [...] na kwotę 29 394 zł, przyjmując jako stawkę za 1 m2 - 3,60 zł powiększoną pięciokrotnie, a zatem 18 zł za m2. Odnośnie natomiast działek nr [...] i [...] rzeczoznawca przyjął, że 500 m2 z ich powierzchni, jako obszar równy działce normatywnej, podlega wycenie odpowiadającej 9,2% kosztów budowy wolnostojącego budynku mieszkalnego jednorodzinnego o pięciu izbach, ustalając je na kwotę 40 480 zł, reszta z ich powierzchni (1662 m2) została wyceniona identyczną metodą jak działki nr [...] i nr [...] na kwotę 29 916 zł. W ramach procedury wywłaszczeniowej Prezydent Miasta B. przeprowadził w dniu [...] czerwca 1977 r. rozprawę administracyjną z udziałem właściciela gruntu, przy czym - jak wynika z jej protokołu - biegły nie był na niej obecny. Jednocześnie organ podkreślił, że niewątpliwie Prezydent Miasta B. naruszył dyspozycję art. 22 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, jednakże, w jego ocenie, uchybienie to nie jest kwalifikowaną postacią naruszenia prawa, a wobec tego nie ma charakteru rażącego. W zakresie ustalenia odszkodowania kwestia rażącego naruszenia prawa winna być rozpatrywana przede wszystkim w świetle skutków, jakie naruszenie wywarło w sferze ekonomicznej wywłaszczanego właściciela gruntu. Przedmiotowe naruszenie nie miało natomiast wpływu na kwestionowaną decyzję w zakresie ustalenia odszkodowania, czyli na jego wysokość. Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem R. Z. wniósł odwołanie. Po jego rozpatrzeniu Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r. utrzymał w mocy decyzję Wojewody Śląskiego z dnia [...] maja 2010 r. W uzasadnieniu organ odwoławczy wyjaśnił, że z akt sprawy wynika, iż strony zostały zawiadomione o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego oraz zostały wezwane na rozprawę wywłaszczeniowo-odszkodowawczą wyznaczoną na dzień [...] czerwca 1977 r. Minister przytoczył treść art. 22 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. i podkreślił, że z powołanego przepisu wynika przede wszystkim obowiązek przeprowadzenia rozprawy wywłaszczeniowo-odszkodowawczej oraz że rozprawę przeprowadzono, a jedynie nie brał w niej udziału biegły. Jednocześnie organ podkreślił, że biegły, aczkolwiek nie uczestniczył w rozprawie, to brał udział w postępowaniu poprzez sporządzenie pisemnej opinii szacunkowej. Minister wskazał, że odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość ustalono na podstawie art. 8 ust. 8 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. oraz że cena sprzedaży nieruchomości ustalana była w oparciu o zarządzenie Ministra Rolnictwa z 24 lipca 1972 r. w sprawie ceny, warunków i trybu sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych (M.P. Nr 7, poz. 54), zgodnie z którym cena gruntu ornego klasy I w strefie ekonomicznej wielkomiejskiej wynosiła 36 tysięcy zł za 1 ha. Wyliczając odszkodowanie, należało dokonać przemnożenia powierzchni wywłaszczonej nieruchomości i stawek według obowiązujących tabel, tj. 1633 m2 x 3,60 zł = 5868,8 zł. Jak wynika z odesłania przepisu art. 8 ust. 8 pkt 3 ustawy z 12 marca 1958 r. do przepisu art. 8 ust. 8 pkt 1b tej ustawy odszkodowanie ustalało się za pozostały obszar - najwyżej do pięciokrotnej wysokości stawek ustalonych do gruntu ornego klasy I w strefie ekonomicznej wielkomiejskiej. Zatem, zdaniem Ministra, maksymalne odszkodowanie, jakie mogło być przyznane za wywłaszczoną nieruchomość, mogło być podwyższone pięciokrotnie, tj. do kwoty 29394 zł i takie w zaskarżonej decyzji zostało przyznane. Tym samym ustalona przez biegłego wysokość odszkodowania została wyliczona w sposób prawidłowy, zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami prawa. Ponadto, zdaniem organu odwoławczego, zarzut braku celu publicznego przedmiotowego wywłaszczenia wykraczał poza zakres żądania wskazany przez skarżącego, w związku z czym postępowanie nadzorcze przed Wojewodą Śląskim dotyczyło oceny legalności zaskarżonej decyzji w części obejmującej przyznane odszkodowanie. Podkreślił on również, że kwestia realizacji celu wywłaszczenia nie podlegała ocenie w tym postępowaniu.