Wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2005 r., sygn. I OSK 322/05

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Wojciech Chróścielewski (spr.), Sędziowie NSA Elżbieta Stebnicka, Tomasz Zbrojewski, Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Celnej w B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 9 grudnia 2004 r. sygn. akt II SA/Bk 153/04 w sprawie ze skargi Marcina W. na orzeczenie dyscyplinarne Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia 21 stycznia 2004 r. (...) w przedmiocie zwolnienia ze służby oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 9 grudnia 2004 r., II SA/Bk 153/04, w sprawie ze skargi Marcina W. na orzeczenie dyscyplinarne Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia 21 stycznia 2004 r. (...) w przedmiocie zwolnienia ze służby uchylił zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne. Wyrok ten został wydany w następujących okolicznościach sprawy. Naczelnik Urzędu Celnego w B. orzeczeniem dyscyplinarnym z 3 listopada 2003 r. uznał starszego rewidenta celnego Marcina W. za winnego tego, iż pełniąc w dniu 12/13 lutego 2003 r. obowiązki służbowe w Oddziale Celnym w B. na kierunku przywóz towarowy po stwierdzeniu w trakcie dokonywania odprawy celnej zestawu przewozowego nr rej. (...) kierowanego przez Sławomira B. nadwyżki zgłoszonego paliwa ponad normę określoną w art. 19037 Kodeksu celnego nie podjął żadnych czynności związanych z usankcjonowaniem przywozu na polski obszar celny ujawnionej nadwyżki paliwa. Organ wymierzył za naruszenie tego obowiązku karę dyscyplinarną wydalenia ze służby celnej. W uzasadnieniu podano, że Marcin W. w toku wskazanej kontroli stwierdził, iż w zbiornikach samochodu kierowanego przez Sławomira B. znajduje się więcej niż 200 litrów paliwa, a więc nadwyżka ponad tą ilość podlegała ocleniu. Wobec powstania sporu o rzeczywistą ilość paliwa skierował on kierowcę do kierownika zmiany Z. M. Kierownik po informacji uzyskanej od kierowcy, że w zbiornikach znajduje się tylko 200 litrów paliwa polecił dokonać odprawy celnej. Na tej podstawie obwiniony przepuścił samochód nie wymierzając cła. Zdaniem organu obwiniony miał obowiązek prawidłowo zakończyć kontrolę celną, do czego miał odpowiednie warunki i narzędzia pomiarowe. Zaniechanie dalszych czynności urzędowych stanowi naruszenie jego podstawowych obowiązków wynikających z art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o Służbie Celnej oraz w rozdz. I pkt 4 Indywidualnej Karty Zakresu Obowiązków i Uprawnień z 3 czerwca 2002 r. Organ uwzględniając opinię bezpośredniego przełożonego, wyniki w służbie, uprzednią karalność obwinionego za uchybienia służbowe, na podstawie art. 63 ust. 1 pkt 7 ustawy o Służbie Celnej wymierzył karę wydalenia ze służby. Dyrektor Izby Celnej w B. orzeczeniem dyscyplinarnym z 21 stycznia 2004 r. utrzymał w mocy zaskarżone przez Marcina W. orzeczenie dyscyplinarne. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Marcin W. zarzucił naruszenie art. 36 ust. 1 ustawy o Służbie Celnej oraz Indywidualnej Karty Zakresu Obowiązków i Uprawnień przez przypisanie mu winy, mimo, że zwrócił się do swego przełożonego z informacją o powstałych problemach, a następnie zastosował się do jego polecenia. Zarzucił też naruszenie przepisów art. 170 par. 2 i 437 par. 1 a także art. 2 par. 2, 4, 5 i 7 Kpk w zw. z art. 79 ustawy o Służbie Celnej przez nieuzasadnione oddalenie jego wniosków dowodowych, niewłaściwe ustalenie stanu faktycznego sprawy, naruszenie obiektywizmu, nierozważenie zebranego w sprawie materiału. wymierzenie kary niewspółmiernej do zarzucanego czynu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu swego wyroku stwierdził, że celem postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego prowadzonego na podstawie rozdziału 12 ustawy z 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej /Dz.U. nr 72 poz. 802 ze zm./, oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 29 sierpnia 2003 r. w sprawie trybu przeprowadzania postępowania wyjaśniającego, dyscyplinarnego, dyscyplinarnego przyśpieszonego oraz sposobu wykonywania kar dyscyplinarnych w stosunku do funkcjonariuszy celnych /Dz.U. nr 156 poz. 1520/ jest ustalenie czy funkcjonariusz dopuścił się naruszenia obowiązków służbowych, jakie temu towarzyszyły okoliczności wpływające na stopień jego winy i kary. W tym celu należy zebrać dowody prowadzące do ustalenia prawdy materialnej /par. 2 pkt 2 i par. 8 ust. 1 w zw. z par. 11 pkt 3 i 5 oraz ust. 3 rozporządzenia/. Sąd uznał, iż organy administracji nie wyjaśniły rzeczywistego przebiegu zarzucanego skarżącemu czynu. Przyczyną wszczęcia kontroli doraźnej przez inspektora celnego R. B. był telefon kierowcy samochodu Sławomira B., informujący o wymuszeniu od niego przez Marcina W. korzyści majątkowej w kwocie 20 USD. Organy prowadzące postępowanie nie uczyniły prawie nic, aby sprawdzić ten zarzut - brak jest nawet notatki urzędowej po telefonicznym zgłoszeniu popełnienia przestępstwa - nie powiadomiono też o tym właściwych organów państwowych /art. 304 par. 2 Kpk/. Zdaniem Sądu nie przeprowadzenie dowodu z zeznań podstawowego dla sprawy świadka uniemożliwiło ustalenie pełnych okoliczności niewymierzenia mu należności celnej. W sprawie organy celne są niekonsekwentne - przyjmują korzystną dla skarżącego wersję zdarzeń, a jednocześnie wymierzają mu najwyższą z możliwych karę dyscyplinarną wydalenia ze służby, za uchybienie w wykonywaniu obowiązków, które nie jest jednoznacznie negatywnie oceniane przez samych funkcjonariuszy celnych. Ustalając przyjętą wersję zdarzeń organy nie wzięły pod uwagę wszystkich okoliczności, które mogły zmniejszać stopień winy skarżącego - mieć wpływ na wybór kary dyscyplinarnej. Nie ustosunkowano się też do podniesionych przez skarżącego okoliczności, które zmniejszają lub w pełni wyłączają jego winę. Dotyczy to przede wszystkim zachowania bezpośrednich przełożonych skarżącego, którzy przyznali, że wydali polecenie służbowe o przepuszczeniu samochodu S. B. bez oclenia paliwa znajdującego się w zbiornikach. Sąd uznał za trafny zarzut nie wyjaśnienia okoliczności stanu faktycznego sprawy a także podniósł, że uzasadnienie orzeczenia nie w pełni odpowiada wymogom par. 11 ust. 3 rozporządzenia z 29 sierpnia 2003 r. Sąd nie podzielił też poglądu organu, iż ma on swobodny wybór jednej z kar dyscyplinarnych wskazanych w art. 63 ust. 1 ustawy o Służbie Celnej. Organ ma bowiem obowiązek uwzględnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, zarówno obciążających, jak i zmniejszających winę strony, a kara powinna być adekwatna do popełnionego czynu par. 21 rozporządzenia z 29 sierpnia 2003 r. Wymiar kary powinien być też należycie uzasadniony.