Wyrok NSA z dnia 20 wrzenia 2005 r., sygn. FSK 2205/04

Przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne tj. nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Rezygnacja jedynego wspólnika z wypłaty należnej dywidendy, poprzez przekazanie zysku na fundusz rezerwowy Spółki jest niczym innym jak nieodpłatnym świadczeniem wspólnika na rzecz Spółki.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Edyta Anyżewska (spr.), Sędziowie NSA Antoni Hanusz, Ewa Kwarcińska, Protokolant Tomasz Grzybowski, po rozpoznaniu w dniu 20 września 2005 r. na rozprawie w Wydziale II Izby Finansowej skargi kasacyjnej "E." spółki z o.o. z siedzibą w R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 2 czerwca 2004 r. sygn. akt I SA/Łd 1051/03 w sprawie ze skargi "E." spółki z o.o. z siedzibą w R. na decyzję Izby Skarbowej w Ł. /Ośrodek Zamiejscowy w P. z dnia 18 czerwca 2003 r. (...) w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2000 r. 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od "E." spółki z o.o. z siedzibą w R. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. kwotę 5.400 (słownie: pięć tysięcy czterysta) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, wyrokiem z dnia 2 czerwca 2004 r. w sprawie I SA/Łd 1051/03, po rozpoznaniu skargi "E.", spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. /uprzednio pod firmą Elektrownia "B.-II", sp. z o.o./ na decyzję Izby Skarbowej w Ł. Ośrodek Zamiejscowy w P. z dnia 18 czerwca 2003 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za rok 2000 skargę oddalił. W wyniku przeprowadzonego postępowania podatkowego ustalono, że przychody strony skarżącej za rok 2000 zostały zaniżone o kwotę stanowiącą wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń, w związku z dysponowaniem cudzym kapitałem we wskazanym okresie. Skarżący wykorzystywał w prowadzonej działalności gospodarczej kapitał rezerwowy, na który składał się zatrzymany zysk za poprzednie lata. Wielkość zaniżenia przychodu ustalono według wartości odsetek, jakie skarżący musiałby zapłacić w banku za pozyskanie kapitału w danym okresie. Sąd wskazał, że z art. 191 par. 1 Kodeksu handlowego /zgodnie z którym wspólnicy maja prawo do czystego zysku, wynikającego z rocznego bilansu, jeżeli w myśl umowy spółki czysty zysk nie został wyłączony od podziału/ wynika, że z chwilą zatwierdzenia bilansu, prawo do czystego zysku staje się mieniem wspólników /art. 44 Kodeksu cywilnego/. Jeżeli z umowy spółki wynika, że wspólnicy mają prawo do dywidendy, z chwilą zatwierdzenia przez wspólników bilansu spółki wykazującego zysk z prowadzonej w danym roku obrachunkowym działalności, wspólnicy nabywają roszczenie o wypłatę należnego zysku. W sytuacji spółki jednoosobowej, jedyny wspólnik nabywa prawo do całości zysku do podziału. Z art. 191 par. 1 Kh wynika prawna możliwość wyłączenie umową spółki /w przypadku spółki jednoosobowej - aktem założycielskim/ czystego zysku od podziału: jeżeli umowa spółki wyłącza czysty zysk od podziału, wówczas prawo do niego stanowi mienie spółki. Sąd podkreślił, że dopiero aktem notarialnym z dnia 9 maja 2000 r. do par. 9 aktu założycielskiego z dnia 12 sierpnia 1996 r. dodano punkt 4, stanowiący "że czysty zysk zostaje wyłączony od podziału". Zdaniem Sądu wynika z tego, że sporny w sprawie co do oceny prawnopodatkowej czysty zysk, w chwili zatwierdzenia odpowiedniego bilansu z którego wynikał, nie był objęty zapisem aktu założycielskiego o wyłączeniu zysku od podziału. Zgodnie z art. 191 par. 2 Kh umowa spółki może zastrzec w uchwale wspólników rozporządzenie czystym zyskiem, zastrzeżenie to może nastąpić tylko wówczas, gdy zysku nie wyłączono od podziału, czyli gdy prawo do zysku należy do mienia wspólników. Gdy prawo do zysku, na skutek wyłączenia od podziału, stanowiło mienie spółki, do rozporządzenia nim zbędne byłoby upoważnienie Zgromadzenia Wspólników, które jako organ spółki może nim dysponować w jej imieniu; w braku wyłączenia w umowie spółki rozporządzenia czystym zyskiem uchwale wspólników, zysk z momentem zatwierdzenia bilansu przypada wspólnikom, ale nie w stosunku do udziałów, lecz niepodzielnie /zachodzi wówczas stan zbliżony do współwłasności łącznej/. Dalsze losy czystego zysku zależą od sposobu rozporządzania nim przez wspólników w uchwale. Przez rozporządzenie czystym zyskiem należy rozumieć nie tylko prawo do podziału innego, niż to wynika z art. 191 par. 3 in fine Kh ale i prawo do przeznaczenia go na inne cele np. przekazanie na fundusz rezerwowy lub zapasowy spółki. Sąd przywołując Uchwałę Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2002 r. w sprawie FPS 9/02 /ONSA 2003 nr 2 poz. 47/ wskazał, że korzystanie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z czystego zysku, który stosownie do art. 191 Kh przypadał jedynemu wspólnikowi, stanowi nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 listopada 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. 1993 nr 106 poz. 482 ze zm./. Skoro dopiero aktem notarialnym z dnia 9 maja 2000 r. wprowadzono do aktu założycielskiego spółki zmianę zapisującą wyłączenie czystego zysku spółki od podziału, zgodnie i na podstawie art. 191 par. 1 in fine Kh, to uprzedni zapis w akcie założycielskim odpowiadał jedynie treści art. 191 par. 2 Kh, a czysty zysk nie był wyłączony od podziału. Tym samym rozporządzanie zyskiem, który przypadał wspólnikowi, na rzecz spółki - do korzystania przez spółkę - stanowi nieodpłatne świadczenie poprawnie opisane i zweryfikowane jakościowo i wartościowo w wydanych w sprawie decyzjach.