Kiedy pracownikowi można nakazać wykorzystanie urlopu

Pracownik naszej fundacji w okresie wakacyjnym nie wykorzystał przysługującego mu urlopu wypoczynkowego. Nie zaplanował również swojego urlopu w pozostałej części roku. Czy w tej sytuacji powinniśmy wyznaczyć pracownikowi termin urlopu - nawet bez jego zgody - czy na podstawie pisemnego porozumienia z końcem roku możemy wypłacić mu ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop?