NIEWAŻNOŚĆ UMOWY O PRACĘ

Magdalena Przybysz

WSTĘP

Celem niniejszej publikacji jest ustalenie podstaw zastosowania sankcji nieważności umowy o pracę oraz jej skutków. Przedmiotem rozważań będą: kwestie charakteru stosunku pracy, zdolności bycia pracownikiem i pracodawcą, zakres swobody kształtowania treści umowy o pracę, wady oświadczeń woli, a także skutki, jakie wywiera nieważność umowy o pracę w sferze prawa podatkowego oraz prawa ubezpieczeń społecznych.

Istotna część niniejszej pracy jest poświęcona odpowiedniemu stosowaniu przepisów Kodeksu cywilnego do stosunków pracy (art. 300 k.p.) oraz orzecznictwu Sądu Najwyższego w tym przedmiocie.

Sankcja nieważności umowy o pracę stosowana jest jedynie wyjątkowo. Podstawą jej zastosowania może być sprzeczność umowy o pracę z prawem lub zasadami współżycia społecznego bądź też wystąpienie wady oświadczenia woli. Co do zasady sankcją nieważności dotknięte są jedynie określone postanowienia umowy o pracę, którym można postawić zarzut sprzeczności z prawem lub zasadami współżycia społecznego. W pozostałym zakresie umowa o pracę w większości przypadków jest ważna.

Niezwykle istotne z praktycznego punktu widzenia jest także zagadnienie reprezentacji pracodawców będących spółkami prawa handlowego przy zawieraniu umów o pracę z pracownikami, w tym będącymi członkami zarządu spółek kapitałowych oraz skutki wadliwej reprezentacji.

CHARAKTER PRAWNY STOSUNKU PRACY

Stosunek pracy uregulowany jest przepisami Kodeksu pracy. Podmiotami stosunku pracy są pracodawca oraz pracownik - wzajemnie względem siebie uprawnieni i zobowiązani (art. 1 k.p.). Stosunek ten ma zatem charakter zobowiązaniowy.

Cechą szczególną stosunku pracy jest przedmiot wzajemnych praw i obowiązków stron, tj. praca wykonywana przez pracownika na rzecz pracodawcy.

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 k.p.).

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników (art. 3 k.p.).