Świadczenia dla byłego pracownika. Świadczenia przysługujące po ustaniu stosunku pracy

Każdy pracodawca musi zdawać sobie sprawę, że rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem nie oznacza jeszcze końca wszystkich zobowiązań. Byłemu pracownikowi przysługuje wiele dodatkowych świadczeń (zarówno majątkowych i niemajątkowych) już po ustaniu stosunku pracy.

W razie ustalenia, iż wypowiedzenie jest niezgodne z przepisami o wypowiadaniu umów lub nieuzasadnione, pracownik ma prawo wyboru roszczenia. Może żądać przywrócenia do pracy przed rozwiązaniem stosunku pracy - orzeczenia o bezskuteczności wypowiedzenia lub odszkodowania. Jedynie wyjątkowo pracownik może otrzymać tylko odszkodowanie. W razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia przez zakład pracy umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony, trwała niezdolność pracownika do wykonywania jakiegokolwiek zatrudnienia nie wyłącza możliwości przywrócenia go do pracy i zasądzenia należnego mu wynagrodzenia. Pracownik ma bowiem interes prawny w ustaleniu, że wypowiedzenie było wadliwe.

Od zasady wyboru roszczenia ustawodawca przewidział odstępstwo, polegające na sądowym zasądzeniu roszczenia alternatywnego, wbrew woli pracownika. Do oceny zasadności roszczeń przewidzianych w art. 45 k.p. i zasądzenia odszkodowania w miejsce przywrócenia pracownika do pracy ma zastosowanie art. 8 k.p. Należy podkreślić, iż niecelowość przywrócenia do pracy w rozumieniu art. 45 § 2 k.p. nie została zdefiniowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W pojęciu tym mieszczą się różnorodne stany faktyczne, a między innymi i takie, gdy konfliktowy charakter pracownika stwarzający napięcia w miejscu pracy uniemożliwia współpracę między nim i pozostałymi pracownikami, wskutek czego utrzymujący się stan niepokoju dezorganizuje proces pracy, co wymaga podejmowania dodatkowych środków zaradczych przez pracodawcę. Jednakże np. brak jest podstaw do nieuwzględnienia żądania przywrócenia do pracy (art. 45 § 2 k.p.) pracowników brygady remontowej w sytuacji, gdy obiektywnie istnieje możliwość ich zatrudnienia oraz potrzeba dalszego ich działania w interesie pracodawcy w jego placówkach handlowych i usługowych, wymagających systematycznego wykonywania prac remontowych oraz konserwatorskich (wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1998 r., I PKN 30/98, OSNP 1999/7/243).